Aliazhi
Aliazhi është një përzierje e elementeve kimike nga të cilat të paktën një është një metal. Ndryshe nga përbërjet kimike me baza metalike, aliazhi do të ruajë të gjitha vetitë e një metali në materialin që rezulton, të tilla si përçueshmëria elektrike, duktiliteti, tejdukshmëria dhe shkëlqimi, por mund të ketë veti që ndryshojnë nga ato të metaleve të pastër, si p.sh. forca apo fortësia. Në disa raste, një aliazh mund të zvogëlojë koston e përgjithshme të materialit duke ruajtur vetitë e rëndësishme. Në raste të tjera, përzierja u jep veti sinergjike elementëve metalikë përbërës, si rezistenca ndaj korrozionit ose forca mekanike.
Lidhjet përcaktohen nga një karakter lidhës metalik.[1] Përbërësit e aliazhit zakonisht maten me përqindje në masë për aplikime praktike dhe në fraksion atomik për studime shkencore bazë. Lidhjet zakonisht klasifikohen si aliazhe zëvendësuese ose ndërmjetësore, në varësi të rregullimit atomik që formon lidhjen. Ato mund të klasifikohen më tej si homogjene (që përbëhen nga një fazë e vetme), ose heterogjene (që përbëhen nga dy ose më shumë faza) ose ndërmetalike. Një aliazh mund të jetë një zgjidhje e ngurtë e elementeve metalike (një fazë e vetme, ku të gjitha kokrrat metalike (kristalet) janë të së njëjtës përbërje) ose një përzierje e fazave metalike (dy ose më shumë zgjidhje, duke formuar një mikrostrukturë kristalesh të ndryshme brenda metalit) .
Shembuj të lidhjeve përfshijnë arin e kuq (ari dhe bakër) ari i bardhë (ari dhe argjendi), argjendi i pastër (argjendi dhe bakri), çeliku ose çeliku silici (hekuri me karbon jometalik ose silici përkatësisht), saldimi, tunxhi, kallaji i fortë, duralumini, bronzi dhe amalgame.
Lidhjet përdoren në një gamë të gjerë aplikimesh, nga lidhjet e çelikut, të përdorura në çdo gjë, nga ndërtesat te automobilat te veglat kirurgjikale, te lidhjet ekzotike të titanit të përdorura në industrinë e hapësirës ajrore, te lidhjet berilium-bakër për mjetet që nuk ndezin.
| Emri i aliazhit | Materiali nga të cilët është formuar | Përdorimi më i shpeshtë |
|---|---|---|
| Tunxhi | bakër dhe zink | Elektronikë,Doreza të dyerve |
| Bronz | bakër dhe kallaj | Elemete zbukuruse |
| Duralumin | alumin, bakër dhe magnez | Industria e aeroplanave |
| Kallaj për ngritje | plumb dhe kallaj | Vetura elekrike |
Çeliqet Redakto
Çeliqet janë aliazhe të hekurit, më të përdorurat në ndëtimtari. Formohen nga përzjerja e hekurit me sasi të vogla të karbonit. Por, mbarësisht nga puna që përdoret, mund të ndryshojë. Çeliku që nuk ndryshket mund të fitohet me përzjerjen e hekurit, kromit dhe nikelit. Çeliku shumë i fuqishëm mund të krihijohet me përzjerjen e hekurit dhe volframit.
Bronzi Redakto
Bronzi është aliazh i bakrit dhe kallajit. Është shumë më i fortë se bakri dhe kallaji. Ai është më pak i thyeshëm dhe ka temperaturë më të vogël të shkrirjes se hekuri. Bronzi përdoret më shumë për skulptura, kuzhinetave, dhëmbëzorëve, zemberekëve etj.
Pse aliazhi është më e fortë se metali
Në metalin e pastër, grimcat janë të rënditura në shtresa. Nën ndikimin e forcës këto shtresa mund të rrëshqasihin njëra afër tjetrës. Te aliazhet, grimcat e substancës tjetër janë të shpërndara nëpër grimcat e substancë së parë.Kështu, grimcat e njërës substancë me madhësi të ndryshme mundëson që shtresat mos të rrëshqasin njëra pran tjetrës.
Referimet Redakto
- ^ Callister, W.D. "Materials Science and Engineering: An Introduction" 2007, 7th edition, John Wiley and Sons, Inc. New York, Section 4.3 and Chapter 9.