Luftërat çlirimtare
Luftërat për çlirim kombëtar, të quajtura edhe luftëra për pavarësi ose luftëra çlirimtare, janë konflikte të zhvilluara nga kombet për të fituar pavarësinë. Termi përdoret në lidhje me luftërat kundër fuqive të huaja (ose të paktën atyre që perceptohen si të huaja) për të krijuar shtete të veçanta sovrane për kombësinë rebele.[1] Nga një këndvështrim tjetër, luftëra të tilla quhen kryengritje, rebelime. Lufta guerile ose lufta asimetrike shpesh përdoret nga grupe të etiketuara si lëvizje nacionalçlirimtare, shpesh me mbështetjen e shteteve të tjera.
Termi "luftëra nacionalçlirimtare" përdoret më së shpeshti për ato që u zhvilluan gjatë lëvizjes së dekolonizimit. Meqenëse këto ishin kryesisht në botën e tretë kundër fuqive perëndimore dhe ndikimit të tyre ekonomik dhe një aspekti kryesor i Luftës së Ftohtë, vetë fraza është parë shpesh si e njëanshme ose poshtëruese.[2] Disa nga këto luftëra u mbështetën ose me zë ose materialisht nga Bashkimi Sovjetik, i cili u deklarua si një fuqi anti-imperialiste, duke mbështetur zëvendësimin e qeverive të mbështetura nga perëndimi me parti lokale komuniste ose të tjera jo pro-perëndimore. Megjithatë, kjo nuk garantonte gjithmonë ndikimin sovjetik në ato vende. Përveç dhe gjithnjë e më shumë në konkurrencë me Bashkimin Sovjetik, Republika Popullore e Kinës paraqitej si modele të zhvillimit të pavarur nacionalist jashtë ndikimit perëndimor, veçanërisht pasi qëndrimi i tillë dhe armiqësitë e tjera afatgjata nënkuptonin se ato konsideroheshin si një kërcënim për fuqinë perëndimore dhe konsideroheshin veten si të tillë, duke përdorur burimet e tyre për të ndihmuar politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht lëvizjet si në Vietnam. Në janar 1961, kryeministri sovjetik Nikita Hrushovi premtoi mbështetje për "luftërat e çlirimit kombëtar" në të gjithë botën.[3]
Kur kombi përkufizohet në terma etnikë, luftërat e zhvilluara për çlirimin e tij shpesh kanë sjellë spastrim etnik ose gjenocid në mënyrë që të pastrohet territori i pretenduar nga grupet e tjera të popullsisë.[4][5][6]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Rubinstein, Alvin Z. (1990). Moscow's Third World Strategy. Princeton University Press. fq. 80. ISBN 0-691-07790-8.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ McNamara, Robert S. (1965-08-30). "Buildup of U.S. Forces in VietNam, Statement by Secretary of Defense, Robert S. McNamara, Before the Subcommittee on Department of Defense Appropriations of the Senate Committee on Appropriations on August 4, 1965". Department of State Bulletin: 369. Arkivuar nga origjinali më 27 nëntor 2021. Marrë më 2010-07-16.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Little, Wendell E. (1980). "Wars of National Liberation—Insurgency". Air University Review (September–October). Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2017. Marrë më 2010-07-16.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lieberman, Benjamin (2013). Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe (në anglisht). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4422-3038-5.
- ^ Hayden, Robert M. (1996). "Schindler's Fate: Genocide, Ethnic Cleansing, and Population Transfers". Slavic Review. 55 (4): 727–748. doi:10.2307/2501233. ISSN 0037-6779. JSTOR 2501233. S2CID 232725375.
"Rendering an area ethnically homogenous by using force or in- timidation to remove from a given area persons of another ethnic or religious group" seems, in fact, an essential element in the program of many state builders and national liberation movements.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kelman, Herbert C. (1997). "Negotiating National Identity and Self-Determination in Ethnic Conflicts: The Choice Between Pluralism and Ethnic Cleansing". Negotiation Journal. 13 (4): 327–340. doi:10.1023/A:1024840110195. S2CID 189900927.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)