Mao Ce Duni
Mao Zedong, shqipëruar Mao Ce Dun, (kinezisht: 毛澤東 / 毛泽东, Máo Zédōng, W.-G. Mao Tsê-tung ose Mao Tse-tung), 26 dhjetor 1893 - 9 shtator 1976) ishte një revolucionar komunist kinez i cili ishte babai themelues i Republikës Popullore të Kinës (PRC), të cilën ai e drejtoi si kryetar i Partisë Komuniste të Kinës (PK e Kinës) nga themelimi i saj në vitin 1949 deri në vdekjen e tij në 1976. Ideologjikisht një Marksist-Leninist, teoritë, strategjitë ushtarake dhe politikat e tij njihen së bashku si Maoizëm.
Mao Ce Duni | |
|---|---|
毛泽东 | |
 | |
| Kryetar i Partisë Komuniste të Kinës | |
| Në detyrë 20 mars 1943 – 9 shtator 1976 | |
| Paraprirë nga | Zhang Wentian (si Sekretar i Përgjitshëm) |
| Pasuar nga | Hua Guofeng |
| President i Republikës Popullore të Kinës | |
| Në detyrë 8 shtator 1954 – 9 shtator 1976 | |
| Pasuar nga | Hua Guofeng |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 26 dhjetor 1893 Shaoshan, Hunan, Perandoria Qing |
| Vdiq më | 9 shtator 1976 (82 vjet) Pekin, Republika Popullore e Kinës |
| Shkaku i vdekjes | Sulm në zemër |
| Partia politike | Partia Komuniste e Kinës (1921–1976) |
| Lidhjet e tjera politike | Kuomintang (1925–1926) |
| Bashkëshortja/et | Luo Yixiu (m. 1907; vdiq më 1910) Yang Kaihui (m. 1920; vdiq më 1930) He Zizhen (m. 1928; div. 1937) Jiang Qing (m. 1938) |
| Fëmijët | 10, përfshirë: Mao Anying Mao Anqing Mao Anlong Yang Yuehua Li Min Li Na |
| Prindër(it) | Mao Yichang (babai) Wen Qimei (nëna) |
| Shkollimi | Universiteti i Parë Normal i Hunan |
| Nënshkrimi |  |
Mao ishte djali i një fshatari të begatë në Shaoshan, Hunan. Ai kishte një perspektivë nacionaliste kineze dhe anti-imperialiste në fillim të jetës së tij dhe u ndikua veçanërisht nga ngjarjet e Revolucionit Xinhai të vitit 1911 dhe Lëvizjes së Katër Majit 1919. Ai më vonë miratoi Marksizëm-Leninizmin ndërsa punonte në Universitetin e Pekinit, dhe u bë një anëtar themelues i Partisë Komuniste të Kinës.
Më 1 tetor 1949, Mao shpalli themelimin e Republikës Popullore të Kinës, një shtet me një parti të kontrolluar nga PK e Kinës.
Nga viti 1953–1958, Mao luajti një rol të rëndësishëm në zbatimin e ekonomisë së planifikuar në Kinë, ndërtimin e Kushtetutës së parë të Republikës Popullore të Kinës, nisjen e programit të industrializimit dhe fillimin e projektit "Dy bomba, Një satelitë". Në vitet 1955–1957, Mao nisi Lëvizjen Sufan dhe Fushatën Anti-Djathtiste, me të paktën 550,000 njerëz të persekutuar në këtë të fundit, shumica e të cilëve ishin intelektualë dhe disidentë. Në vitin 1958, ai nisi Hapin e Madh Përpara që synonte të shndërronte me shpejtësi ekonominë e Kinës nga agrare në industriale, e cila çoi në urinë më vdekjeprurëse në histori dhe vdekjet e 20–46 milion njerëzve midis 1958 dhe 1962. Në vitin 1963, Mao nisi Lëvizjen Socialiste të Edukimit, dhe në 1966 ai inicioi Revolucionin Kulturor, një program për të hequr elementët "kundër-revolucionarë" në shoqërinë kineze i cili zgjati 10 vjet dhe u shënua nga lufta e dhunshme e klasave, shkatërrimi i përhapur i objekteve kulturore dhe një ngritje e paparë e kultit të individit të Mao Zedong. Dhjetëra miliona njerëz u persekutuan gjatë Revolucionit, ndërsa numri i vlerësuar i vdekjeve varion nga qindra mijëra në miliona, përfshirë Liu Shaoqi, presidenti i dytë i Republikës Popullore e Kinës. Pas viteve të shëndetit të keq, Mao pësoi një seri sulmesh në zemër më 1976 dhe vdiq në moshën 82 vjeç. Gjatë epokës së Mao, popullsia e Kinës u rrit nga rreth 550 milion në mbi 900 milion ndërsa qeveria nuk zbatoi me përpikëri politikën e saj të planifikimit familjar, duke detyruar pasardhësit e Maos si Deng Xiaoping të ndërmarrin politika më të rrepta për të përballuar krizën e mbipopullimit.