Wikipedia

Mbretëria e Izraelit (monarkia e bashkuar)

Monarkia e Bashkuar ose Mbretëria e Bashkuar e Izraelit[1] është një njësi politike e teorizuar e bazuar në përshkrimet në historinë deuteronomiste të Biblës Hebraike se ka ekzistuar nën mbretërimin e Saulit, Davidit dhe Solomonit, duke përfshirë territoret e të dy mbretërive të mëvonshme të Judës. dhe Izraeli.[2][3][4]

Vendndodhja e Mbretërisë së Izraelit.

Nëse Monarkia e Bashkuar ekzistonte është një çështje e debatit akademik[5][6][7] të vazhdueshëm dhe studiuesit mbeten të ndarë midis atyre që mbështesin historikun e tregimit biblik, atyre që dyshojnë ose e hedhin poshtë atë, dhe atyre që mbështesin ekzistencën teorike të mbretërisë, duke pohuar se tregimi biblik është e ekzagjeruar.[8] Përkrahësit e ekzistencës së mbretërisë tradicionalisht e datojnë atë midis shek. 1047 pes dhe shek. 930 pes.

Në vitet 1990, arkeologu izraelit Israel Finkelstein kundërshtoi se provat arkeologjike ekzistuese për Monarkinë e Bashkuar në shekullin e 10 pes duhet të datohen në shekullin e 9-të pes.  Ky model e vendosi mbretërinë biblike në Epokën I të Hekurit, duke sugjeruar se nuk funksiononte si një vend nën qeverisje të centralizuar, por më tepër si kryetar fisnor mbi një shtet të vogël në Judë, të shkëputur nga fiset izraelite të veriut.[9][10][11][12] Kronologjia rivale e arkeologut izraelit Amihai Mazar e vendos periudhën përkatëse duke filluar në fillim të shekullit të 10-të pes dhe duke përfunduar në mesin e shekullit të 9-të pes, duke trajtuar problemet e kronologjisë tradicionale duke i përafruar ende gjetjet përkatëse me kohën e Saulit, Davidit dhe Davidit dhe Solomoni. Kronologjia e Mazarit dhe ajo tradicionale janë pranuar gjerësisht, megjithëse nuk ka konsensus aktual mbi këtë temë.[13] Zbulimet e fundit arkeologjike nga arkeologët izraelitë Eilat Mazar dhe Yosef Garfinkel në Jerusalem dhe Khirbet Qeiyafa, përkatësisht, duket se mbështesin ekzistencën e Monarkisë së Bashkuar, por datimi dhe identifikimi nuk pranohen botërisht.[14][15]

Sipas tregimit biblik, pas trashëgimisë së djalit të Solomonit, Roboamit, Monarkia e Bashkuar do të ndahej në dy mbretëri të veçanta: Mbretëria e Izraelit në veri, që përmbante qytetet e Sikemit dhe Samarisë; dhe Mbretëria e Judës në jug, që përmban Jeruzalemin dhe tempullin hebre.

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ Van der Veen, Peter (1989–90). "Early Monarchy in Israel" (PDF). Journal of the Ancient Chronology Forum. Institute for the Study of Interdisciplinary Science). 2: 72–78. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
  2. ^ Dever, Beyond the Texts: An Archaeological Portrait of Ancient Israel and Judah, SBL Press, 2017, pg. 349
  3. ^ Harvey, Graham (1996). The True Israel: Uses of the Names Jew, Hebrew, and Israel in Ancient Jewish and Early Christian Literature. Boston: Brill Academic Publishers, Inc. fq. 164. ISBN 978-0-391-04119-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ de Vaux, O.P., Roland (1997). Ancient Israel: Its Life and Institutions. Përkthyer nga McHugh, John. Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-4278-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Amihai Mazar, "Iron Age Chronology: A Reply to I. Finkelstein" Levant (1997), pp. 157–167
  6. ^ Amihai Mazar, "The Debate over the Chronology of the Iron Age in the Southern Levant" in (eds. Lvy & Higman) The Bible and Radiocarbon Dating: Archaeology, Text, and Science (2005), pp. 15–30
  7. ^ Raz Kletter, "Chronology and United Monarchy: A Methodological Review", Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins (2004), pp. 13–54
  8. ^ Mazar, Amihai (2010). "Archaeology and the Biblical Narrative: The Case of the United Monarchy". Archaeological and Biblical Perspectives: 29. For conservative approaches defining the United Monarchy as a state 'from Dan to Beer Sheba' including 'conquered kingdoms' (Ammon, Moab, Edom) and "spheres of influence" in Geshur and Hamath cf. e.g. Ahlström (1993), 455–542; Meyers (1998); Lemaire (1999); Masters (2001); Stager (2003); Rainey (2006), 159–168; Kitchen (1997); Millard (1997; 2008). For a total denial of the historicity of the United Monarchy cf., e.g. Davies (1992), 67–68; others suggested a 'chiefdom' comprising a small region around Jerusalem, cf. Knauf (1997), 81–85; Niemann (1997), 252–299 and Finkelstein (1999). For a 'middle of the road' approach, [proposing] a United Monarchy of [greater] territorial scope though smaller than the biblical description cf., e.g., Miller (1997); Halpern (2001), 229–262; Liverani (2005), 92–101. The latter recently suggested a state comprising the territories of Judah and Ephraim during the time of David, which was subsequently enlarged to include areas of northern Samaria and influence areas in Galilee and Transjordan. Na'aman (1992; 1996) once accepted the [fundamental] biography of David as authentic and later rejected the United Monarchy as a state, cf. id. (2007), 401–402. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Lipschits, Oded (2014). "The history of Israel in the biblical period". përmbledhur nga Berlin, Adele; Brettler, Marc Zvi (red.). The Jewish Study Bible (në anglisht) (bot. 2nd). Oxford University Press. fq. 2107–2119. ISBN 978-0-19-997846-5. As this essay will show, however, the pre monarchic period long ago became a literary description of the mythological roots, the early beginnings of the nation and the way to describe the right of Israel on its land. Though the archeological evidence also does not support the existence of a united monarchy under David and Solomon as described in the Bible, meaning the rubric of "united monarchy" is best abandoned, it remains useful for discussing how the Bible views the Israelite past. [...] Although the kingdom of Judah is mentioned in some ancient inscriptions, they never suggest that it was part of a unit comprised of Israel and Judah. There are no extrabiblical indications of a united monarchy called "Israel."
  10. ^ Finkelstein, Israel; Silberman, Neil Asher (2001). The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of its Stories. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-86912-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Kuhrt, Amélie (1995). The Ancient Near East, c. 3000–330 BC, Band 1. New York: Routledge. fq. 438. ISBN 978-0-41516-762-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Wright, Jacob L. (korrik 2014). "David, King of Judah (not Israel)". The Bible and Interpretation. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Lester Grabbe, Ancient Israel, 2017, pg. 84
  14. ^ Thomas, Zachary (2016-04-22). "Debating the United Monarchy: Let's See How Far We've Come". Biblical Theology Bulletin. 46 (2): 59–69. doi:10.1177/0146107916639208. ISSN 0146-1079. S2CID 147053561. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Crying King David: Are the ruins found in Israel really his palace?". Haaretz (në anglisht). Marrë më 2021-07-18. Not all agree that the ruins found in Khirbet Qeiyafa are of the biblical town Sha'arayim, let alone the palace of ancient Israel's most famous King
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mbretëria_e_Izraelit_(monarkia_e_bashkuar)&oldid=2585429"