Mikel Suma
Mikel Suma ose Mihael Summa [1] (12 mars 1695 – 20 nëntor 1777) ishte kryepeshkopi katolik shqiptar i Shkupit nga viti 1728 deri në 1743, [2] [1] që kishte pasuar Peter Karagiçin. [3]
Jetëshkrimi
RedaktoSuma lindi në Balbë, Shqipëri, në Dioqezën e Sapës, në një familje fisnike katolike. Po atë ditë u pagëzua si “Zupin” nga Don Nikolla Kabashi. Suma u përshkrua si e sjellshme dhe e zellshme. Don Tibeo Paccalorzi, drejtori i Kolegjit Fermo në Romë, shkroi më 15 prill 1711, se "Mihael Summa është një person nga i cili pritet shumë". Kur Suma u kthye në shtëpi nga studimet e tij, ai u shugurua prift më 28 tetor 1718, [1] në kishën famullitare të Saksonisë nga Marin Gjini. Më 29 tetor Peter Karagić emëroi Suma si zëvendës të tij të përgjithshëm. Suma u bë famullitar i kryepeshkopatës në 1727 pasi Peter Karagić vdiq më 15 janar. Kryepeshkopi Vicko Zmajević i shkroi më 16 maj 1727 Kongregatës së Romës duke rekomanduar Sumën si kryepeshkop të Shkupit. Në 1727, pas një hetimi, Papa zgjodhi Suma si kryepeshkop të ri dhe ai u emërua më 15 nëntor 1728. [1] Ai u shugurua peshkop më 3 korrik 1729 në Crkva sv. Spasitelja, Velja. [1]
Në vitin 1728, gjatë Luftës së Madhe Turke, Suma filloi negociatat me forcat austriake, por u ekspozua nga osmanët . Ai u detyrua të ikte në Austri në fund të vitit 1736. Në të njëjtin vit, ai vizitoi Osijekun, Kroaci . [4] Në vitin 1737, Suma udhëhoqi malësorët shqiptarë në një revoltë antiosmane, por pasi forcat austriake u tërhoqën përmes Novi Pazarit, shqiptarët u lanë të rezistonin për tre vjet. [5]
Gjatë përhapjes së murtajës në rajon, besohet se Suma qëndroi në Beograd, por letrat drejtuar Romës të shkruara më 6 prill dhe 6 qershor 1739 [6] tregojnë se ai udhëtoi në rajonin e Peshterit në Novi Pazar . Në letrat e tij ai përshkruante sesi bashkatdhetarët e tij në Pešter dhe Novi Pazar iu nënshtruan sundimit austriak. Suma fliste rrjedhshëm shqip, kroatisht dhe turqisht, duke bërë që ai të vlerësohej nga turqit vendas dhe besimtarët ortodoksë në Shkup (Shkup). Pasi turqit pushtuan Beogradin, Suma u arratis në Osijek, ku kishte statusin e një qytetari të moshuar perandorak, me 1800 forintë në vit si pension. Ai jetoi me djalin e tij, u ul në këshillin e qytetit dhe u bë tregtar.
Përpara 23 shtatorit 1743, Suma dha dorëheqjen si Kryepeshkop, duke u bërë Kryepeshkop Emeritus. [1]
Në 1765, Suma bleu një shtëpi, ku jetonte me djalin e tij. Predikoi në Dakovë, Pedukh, Petrijevci, Valpov, Dardi, Vukovar, Ilok dhe Petrovaradin për shumë dekada.
Në maj 1777, Suma u sëmur dhe më 20 nëntor, [1] në moshën 82 vjeçare, ai vdiq në shtëpinë e tij i rrethuar nga të afërmit. Suma u varros në kishën françeskane në Osijek nga peshkopi Krtica. Në korrik 1778, një monument prej mermeri të zi u ngrit mbi varrin e tij. [7] Suma kishte qenë prift për 59 vjet dhe peshkop për 48. [1]
Shih edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ a b c d e f g h "Archbishop Mihael Summa". Catholic Hierarchy.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Nexhipi, Reshat (1996). Shtypja dhe rezistenca shqiptare në Maqedoni nëpër shekuj: tema të rralla të nxjerra nga bibliografia dhe biografia personale. fq. 64.
- ^ Malcolm, Noel (1998). Kosovo: A Short History (në anglisht). Macmillan. fq. 168. ISBN 9780333666128.
- ^ Historia e panjohur 300 vjeçare e shqiptarëve të Osijekut në Kroaci (VIDEO) | Lajmpress (The Unknown history of the Albanians of Osijek) (në anglisht) (bot. Translation: It is a story that began with the Archbishop of Skopje, Mikel Suma, who came to this city in 1736.]).
- ^ Grothusen, Klaus (1984). Jugoslawien: Integrationsprobleme in Geschichte und Gegenwart : Beitr̈age des Südosteuropa-Arbeitskreises der Deutschen Forschungsgemeinschaft zum V. Internationalen Südosteuropa-Kongress der Association internationale d'études du Sud-Est européen, Belgrad, 11.-17. September 1984. Vandenhoeck & Ruprecht. fq. 147. ISBN 3525273150.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Krasniqi, Memli S. H. (2014). The roots of Balkan Wars (1912-1913):Serbian territorial claims toward lands inhabited by Albanians (në anglisht). Ankara, Turkey: Türk Tarih Kurumu.
- ^ Zefiq, Frok (1997). "Mihael Summa i Albanci u Osijeku". Diacovensia: Teološki Prilozi (në kroatisht). 5 (1): 127–133.