Mitologjia greke

mite të Greqisë antike
(Përcjellë nga Mitologjia Greke)
This is the stable version, checked on 6 shtator 2024. 1 pending change awaits review.

Mitologjia Greke është trupi i miteve dhe legjendave që i përkasin grekëve të lashtë në lidhje me perënditë e tyre dhe heronjëve, natyrën e botës, origjinën dhe rëndësinë e kultit të tyre apo praktikat rituale. Ata ishin një pjesë e fesë në Greqinë e lashtë. Studiuesit moderne i referohen miteve dhe studimit të tyre në një përpjekje për të hedhur dritë mbi institucionet fetare dhe politike të Greqisë së lashtë, qytetërimit të saj dhe për të fituar kuptimin e natyrën të vetë mitit.[1]

Triniteti Grek dhe shpërndarja e tre mbretërive të Tokës: Zeus God (Parajsë), Poseidon (Detet dhe Oqeanet) dhe Hades (Underworld). Theos (perënditë e vogla) janë fëmijët e këtij triniteti.
William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) , Lindja e Venusit (1879)

Mitologjia Greke është mishëruar në mënyrë eksplicite në një koleksion të madh rrëfimesh dhe pa dyshim në artet e përfaqësimit, të tilla si vazo-piktura dhe dhuratat e zgjedhura. Mitologjia Greke përpiqet të shpjegojë origjinën e botës dhe detaje për jetën dhe aventurat e një shumëllojshmëri të gjerë të perëndive, perëndeshave, heronjëve, heroinave dhe krijesa të tjera mitologjike. Këto histori fillimisht ishin shpërndarë në një traditë orale-poetike, sot mitet greke janë të njohur kryesisht nga literatura greke.

Burimet më të vjetëra të njohur të literaturës Greke, poezi epike Iliada dhe Odisea(Homeri), e përqëndruar në ngjarjet që rrethojnë Luftën e Trojës. Dy poezi nga Homeri, Hesiod, Theogony dhe Punët dhe Ditët, përmbajnë llogaritë e Gjenezës së botës, vazhdimësinë e sundimtarëve hyjnore, vazhdimësinë e moshave të njeriut, origjina e problemeve të njeriut dhe origjina e praktikave kurbane. Mitet janë ruajtur edhe në Hymns Homeric, në fragmente e poezi epike të ciklit Epic, në poezi lirike, në veprat e tragjedianëve të shekullit të pestë para Krishtit, në shkrimet e dijetarëve dhe poetëve të Mosha Helenistike dhe në tekstet nga koha e Perandorisë Romake, nga shkrimtarë të tillë si Plutarch dhe Pausanias.

Gjetjet arkeologjike të sigurojë një burim kryesor të detajuar rreth mitologjisë Greke, zotat dhe heronjtë shfaqën dukshëm në dekorimin e shumë objekte. Dizenjimi gjeometrik në qeramikat e shekullit të tetë para Krishtit përshkruajnë skena nga cikli Trojan si dhe aventura e Herakliut. Pasuar nga periudhat Helene si Arkaike, Klasike, Homeric dhe skena të tjera të ndryshme mitologjike, që plotësojnë provat ekzistuese letrare.[2] Mitologji Greke ka ushtruar një ndikim të gjerë në kulturën, artet, dhe literaturë e qytetërimit Perëndimor dhe mbetet pjesë e trashëgimisë dhe gjuhës perëndimore. Poetë dhe artistë nga kohët e lashta kanë gjetur frymëzim nga mitologjia Greke dhe kanë zbuluar rëndësinë bashkëkohore në këto tema mitologjike.[3]

Referime

Redakto

Mitologji Greke është e njohur sot kryesisht nga literatura Greke dhe përfaqësitë në median vizive që datojnë nga periudha gjeometrik nga shek 900-800 pes e më tutje.[4] Në fakt, burimet e integruar letrare dhe arkeologjike, ndonjëherë reciprokisht mbështetësin njera tjetrën dhe ndonjëherë janë në konflikt; megjithatë, në shumë raste, ekzistenca e këtij korpusi të të dhënave është një tregues i fortë se shumë elemente të mitologjisë Greke kanë rrënjë të forta faktike dhe historike.[5]

Burime në literaturë

Redakto

Narratimi Mitik luan një rol të rëndësishëm në pothuajse çdo zhanër të letërsisë Greke. Megjithatë, I vetmi liber me grafika mitologjike i përgjithshëm që ka mbijetuar nga antikiteti Grek ishte Biblioteka e Pseudo-Apollodori. Kjo punë përpiqet për zgjidhjen e tregime kontradiktore të poetëve dhe ofron një përmbledhje të madhe tradicionale të mitologjisë Greke dhe legjendave heroike.[5] Apollodori ka jetuar nga c . 180-120 para Krishtit dhe ka shkruajtur mbi shumë nga këto tema, por "Biblioteka" diskuton për ngjarjet që ndodhën pas vdekjes së tij, prandaj e ka emrin Pseudo-Apollodori. Ndër burimet më të hershme letrare janë dhe dy poemat epike të Homerit, Iliada dhe Odisea. Poetë të tjera përfunduar ciklin "epik", por më vonë këto dhe poezi të vogël tani kanë humbur pothuajse tërësisht. Dhe pse emri i tyre tradicionale, është“Himnet HOmerike” nuk kanë asnjë lidhje direkte me Homerin. Ata janë himne korale nga pjesët e më herëshm të ashtu-quajtur “Koha Lirike”.[6]

 
Prometheus 1868 nga Gustave Moreau.Prometheus Pyrphoros.

Poema e Hesiodit “Punët dhe Ditët”, një poemë didaktike për jetën bujqësore, përfshin edhe mitet e Prometeu, Pandora, dhe Pesë Epokat. Poeti jep këshilla për mënyrën më të mirë për të pasur sukses në një botë të rrezikshme, të dhënë akoma më të rrezikshme në emër të perëndive të tij.[7] Poetët Lyrical ndonjëherë marrin subjektet e tyre nga miti, por trajtimi i tyre bëhet gradualisht më pak narrative dhe më shumë nënkuptues. Poetët lirik grek duke përfshirë këtu Pindar, Bacchylides, Simonides dhe poetëve baritor të tilla si Theocritus dhe Bion, bëjnë incidente individuale mitologjike.[7] Përveç kësaj, miti ishte në qendër të dramës klasike athinase. Dramaturgët tragjike Eskili, Sofokliu, Euripidi e morën shumicën e historisë së tyre nga mitet e moshës së heronjve dhe të Luftës së Trojës. Shumë nga tregimet tragjike (p.sh. Agamemnonit dhe fëmijët e tij, Edipi, Jason, Medea, etj) morën formën e tyre klasike në këto tragjedi. Dramaturgu komik Aristofani përdoruri edhe mitet, në “Zogjtë” dhe ‘Bretkosat”.[8]

Historianë si Herodoti, Diodorus Siculus dhe gjeografet Pausanias dhe Straboni, të cilët udhëtuan në mbarë botën greke dhe vunë në dukje se tregimet që kishin dëgjuar, të furnizuar nga mitet dhe legjendat e shumta lokale, shpesh pak të njohura, duke i dhënë versionet alternative.[7] Herodoti në veçanti, kontrolloi traditat e ndryshme të paraqitura dhe gjeti rrënjët historike ose mitologjike në ballafaqim ndërmjet Greqisë dhe ato të Lindjes.[9] Herodoti u përpoq të pajtojë origjinën me përzierjen e koncepteve të ndryshme kulturore.

Poezinë e epokës Helene dhe Romake, edhe pse i përbërë si një ushtrim letrar se sa kult, megjithatë përmban detaje të rëndësishme që ndryshe do të kihsin humbur. Kjo kategori përfshin veprat e:

  1. Poetëve romak Ovid, Statius, Valeri Flaccus, Seneca, dhe Virxhil me koment Servius së.
  2. Poetëve greke të periudhës së antikitetit të vonë: Nonnus, Antoninus Liberalis, dhe Quintus Smyrnaeus.
  3. Poetëve greke e periudhës Helenistike: Apollonius e Rodos, Callimachus, Pseudo-Eratosthenes, dhe Parthenius.
  4. Romaneve lashtë të grekëve dhe Romakëve si Apuleius, Petronius, Lollianus, dhe Heliodorus.

Burimet arkeologjike

Redakto

Zbulimi i qytetërimit Miken nga arkeologu amator Gjerman, Heinrich Schliemann, në shekullin e nëntëmbëdhjetë dhe zbulimi i qytetërimit Minoan në Kretë nga arkeologu Britanik, Sir Arthur Evans, në shekullin e njëzetë, kanë ndihmuar për të shpjeguar shumë pyetje ekzistuese për epikat e Homerit dhe kanë siguruar prova arkeologjike për shumë detaje në lidhje me perënditë mitologjike dhe heronjtë. Për fat të keq, provat rreth mitit dhe ritualit në vendet e Miken-it dhe Minoan-it janë krejtësisht monumentale, si shkrimin Linear B (një formë e lashtë Greke gjenden në të dyja vendet, Kretë dhe Greqi) është përdorur kryesisht për të regjistruar inventarët, edhe pse emrat e perëndive dhe heronjve me dyshim janë bërë të ditura.[2]

 
Vazo greke

Hartimi gjeometrik në qeramikën e shekullit të tetë para Krishtit përshkruajnë skena nga cikli Trojan, si dhe aventura e Herakliut.[2] Këto përfaqësime vizuale të miteve janë të rëndësishme për dy arsye. E para sepse mitet Greke janë dëshmuar shumë më herët në vazot në burime letrare: për shembull, puna e dymbëdhjetë e Herakliut, vetëm aventurat e Cerberus ndodhin në një tekst letrar bashkëkohor.[10] Së dyti, burimet vizuale nganjëherë paraqesin mitet ose skena mitike që nuk janë të vërtetuara në ndonjë burim ekzistues letrare.[3] Në periudhat Arkaike (c. 750-c. 500 pes), klasike (c. 480 -323 BC), dhe Helenistike (323-146 pes), Homeric shfaqen dhe skena të ndryshme mitologjike të tjera, duke plotësuar provat ekzistuese letrare.[2]

Doktrinat kryesore

Redakto
  • Politeizmit · mitologji · kryelartësi
  • Orthopraxy · reciprocitetit · Virtutit
  • Praktikat
  • Amphidromia · Iatromantis
  • Pharmakos · Temples
  • Kushtimor ofertat · Kafshëve sakrificë
  • Hyjnive

Dymbëdhjetë Olympians

Redakto
  • Ares · Afërditë · Apollo
  • Athena · Artemis · ferr · Hera ·
  • Hermes · Hephaestus · Demeter · Poseidoni · Zeus

Hyjnive fillestar

Redakto
  • Aether · Chaos · Cronos · Erebus
  • Gaia · Hemera · Nyx · tartart · Oranos

Zotat e Vogël:

Redakto
  • Eros · Hebe · Hecate · Helios
  • Herakles · Dionysus · Iris · Selene · Hestia · Pan · Nike

Tekste

Redakto
  • Iliada · odisea
  • Theogony · Punon dhe Ditët
  • Bibliotheca · Argonautica

Shih gjithashtu

Redakto
  • Rënia e politeizmit Helenistike
  • Hellenic politeiste Reconstructionism
  • Këshilli i Lartë i Hellenes Ethnikoi

Hulumtimi i historisë mitike

Redakto
 
Olimpi

Mitologji Greke ka ndryshuar me kalimin e kohës për tu përshtatur me evoluimin e kulturës së tyre dhe në supozimet e pashprehura, është një tregues i ndryshimeve. Në forma të mbijetuar letrare mitologji Greke, e gjetur më së shumti në fund të ndryshimeve progresive, është e natyrshme politike, si është shprehu Gilbert Cuthbertson.[11] Banorët më parë në Gadishullin të Ballkanit ishin popull bujqësor i cili, duke përdorur Animism, duke i caktuar një shpirt çdo aspekti të natyrës. Përfundimisht, këto shpirtrat të paqartë morën forma të njeriut dhe hynë në mitologjinë vendore si zota.[12] Kur fiset nga veriu, pushtuan Gadishullin e Ballkanit, ata sollën me vete një panteonin të ri të perendive, në bazë të pushtimeve, forcën, sa të rreptë ishin në betejë dhe heroizmin e dhunshëm. Perëndive të tjera të vjetra të botës bujqësor u folusuan me ato të pushtuesit më të fuqishëm ose të tjetër të venitur deri në parëndësi.[13] Pas mesit të periudhes Arkaike, mitet për marrëdhëniet mes perëndive mashkull dhe heronjve mashkull bëhet gjithnjë e më të shpeshta, duke treguar zhvillimin paralel të Pederasti Pedagogjik (Eros Paidikos, παιδικός ἔρως), mendohet të jetë futur rreth 630 pes. Nga fundi i shekullit të pestë para Krishtit, poetët e kishte caktuar të paktën një Eromenos, një djalë adoleshent i cili ishte shoku i tyre seksual, të çdo Zoti të rëndësishëm përveç Ares dhe shumë figurave legjendare.[14] Më parë mitet ekzistuese, të tilla si ato të Akilit dhe Patroclus, më pas u hodhën në një dritë pederastic. [16] Poetë Alexandrian, si dhe mitografet letrar në përgjithësi në perandorinë e hershme Romake, ri adoptuan tregimet dhe karakteret Greke mitologjike në këtë mënyrë. Arritja e poezisë epike ishte për të krijuar cikle histori, si rezultat, për të zhvilluar një sens të ri të Kronologjisë Mitologjike. Kështu mitologjia Greke shpaloset si një fazë në zhvillimin e botës dhe të njerëzve.[15]

Ndërsa vetë-kontradikta në këto histori të një afat kohor absolut i pamundur, një kronologji të përafërt mund të dallohet. Rezultues mitologjik "historinë e botës" mund të ndahet në tre apo katër periudha më të gjera:

  1. Mitet e origjinës ose mosha e perëndive (Theogonies, "lindjet e perëndive"): mitet për prejardhjen e botës, të perëndive, dhe racës njerëzore.
  2. Mosha kur perënditë dhe njerëz përzier lirisht: tregimet e bashkëveprimit në fillim midis perëndive, demigods, dhe njerëzve.
  3. Mosha e heronjve (mosha heroike), ku aktiviteti hyjnor ishte më i kufizuar. E fundit dhe më i madh i legjendave heroike është historia e Luftës së Trojës dhe pas (i cili konsiderohet nga disa studiues si një periudhë e veçantë e katërt).[16]

Ndërsa në moshën e perëndive shpesh ka qenë më shumë interes për studentët bashkëkohore të legjendave, autorët Grekë të periudha arkaike dhe klasike kishte një preferencë të qartë për moshën e heronjve, duke krijuar një kronologji dhe rekord të arritjeve njerëzore pas pyetjeve se si erdhi në botë duke u shpjeguar. Për shembull, Iliada dhe Odisea hyjnore dhe e zvogëluar u përqëndruan Theogony dhe Himnin Homerik në të dyja, madhësi dhe popullaritetet. Nën ndikimin e Homerit "kultit hero" të çon në një ristrukturim në jetën shpirtërore, të shprehura në ndarjen e sferës së perëndive nga sfera e tij (të heronjve të vdekur), i Chthonic nga Olimpian.[17]Punët dhe Ditët, Hesiod e bën përdorimin e një skeme të epokës së Katër, të Njeriut (ose Garat): Artë, Silver, Bronzit dhe Hekurit. Këto gara ose epoka janë krijimet e veçanta të perëndive, Epoka e Artë i përket sundimit të Cronus dhe garat pasuese në krijimin e Zeusit. Prania e së keqes u shpjegua nga miti i Pandorës, kur të gjithë më të mirat e aftësive të njeriut, që ruanin shpresën, ishin derdhur nga kavanozi i saj i përmbysur.[18]Metamorfozën, Ovid ndjek konceptin e Hesiodi-t të katër epokave.[19]

Epoka e Botës dhe Perëndive

Redakto

"Mitet e origjinës" ose "mitet e krijimit", paraqesin një përpjekje për ta bërë të kuptueshme universin në terma të njeriut dhe të shpjegojë prejardhjen e botës.[20] Versioni i pranuar më gjerësisht në atë kohë, është raportuar nga Hesiod, në Theogony e tij. Ai fillon me Chaos, një mosqenie e madhe. Nga boshllëku dolën Eurynome, [citim i duhur] GE ose Gaia (e tokës) dhe disa qenie të tjera primare hyjnor: Eros (Love), të Abyss (e tartart), dhe Erebus.[21] Pa ndihmën e meshkujve, Gaia lindi Oranos (Qiellin), i cili më pas fertilizoi vetë atë. Nga ky bashkim lindën Titans-gjashtë meshkuj: Coeus, Crius, Kronus, Hyperion, Iapetus, dhe Oceanus, dhe gjashtë femra: Mnemosyne, Hënë, Rhea, Theia, Themis, dhe Tethys. Pasi lindi Kronus , Gaia dhe Oranos vendosën që nuk duhej të lindnin më Titans. Ata u pasuan nga një-sy -Cyclopes dhe Hecatonchires ose ata me qindra duar, ishin hedhur të dy në Tartar nga Urani. Kjo e zemëroi shumë Gaia-n. Kronus ( "dinak, i ri dhe më i tmerrshmi i fëmijëve Gaia") u bind nga Gaia të dobësonte fuqinë e babait të vet. Dhe ai kështu bëri. Duke u bë sundimtar i perëndive me motrën-gruan e tij Rhea, dhe Titanët e tjerë u bënë gjykata e tij.

Një motiv i konfliktit babai-kundër-djalit u përsërit edhe kur Kronusi u konfrontua nga djali i tij, Zeusi. Sepse Kronusi kishte tradhtuar të atit e tij, ai kishte frikë se pasardhësit e tij do të bënin të njëjtën gjë, dhe kështu çdo herë që Rhea linde, ai i rrëmbente fëmijën dhe e hante. Rhea e urrente këtë akt të tij dhe e mashtroi Kranusin duke e fshehur Zeusin dhe duke mbështjllë një gur në batanijen e fëmijës. Kur Zeusi ishte rritur, ai e ushqeu Kronusin me një pije të droguar e cila i shkaktonte atij të vjella, duke nxjerre jashtë fëmijët e tjerë të Rhea dhe gurin, të cilët kishin qenë ulur në stomakun e Kronusit të gjithë së bashku.

Zeusi sfidoi Kronusin në luftë për mbretërim e perëndive. Më në fund, me ndihmën e Cyclopes (që Zeus e liroi nga Tartarusi), Zeusi dhe vëllezërit e motrat e tij ishin fitimtarët, ndërsa Kronusi dhe Titanët u hodhën poshtë me burgim në Tartarus.[22]

Zeusi ishte rrënuar nga i njëjti shqetësim dhe pas një profecie që pasardhësit e gruas së tij të parë, Metis, do të lindte një zot "më i madh se ai"- Zeus e gëlltiti dhe atë. Ajo tashmë ishte shtatzënë me Athenën.[23]

Panteonin Grek

Redakto

Sipas mitologjisë klasike të kohës, pas përmbysjes së Titaneve, panteoni i ri i perëndive dhe perëndesha, u konfirmua. Ndër perënditë kryesore greke ishin Olympians, që banojnë në majë të malit Olimp nën syrin e Zeusit. (Kufizimi i numrit të tyre për dymbëdhjetë duket të ketë qenë një ide relativisht moderne.) ref name="Stoll8">H.W. Stoll, Religion and Mythology of the Greeks, 8</ref> Përveç Olympians, grekët adhuruan perëndi të ndryshme të fshat, Zoti cjapi Pan , Nymphs (shpirtrat e lumenjve), Naiads (i cili ndal në burimet), Dryads (të cilët ishin shpirtrat e pemëve), Nereids (që banonin në det), zotat e lumit, Satyrs, dhe të tjerët. Përveç kësaj, ka qenë fuqitë e errëta të botës së krimit, të tilla si Erinyes (ose Furies), tha për të ndjekur ata fajtor për krime kundër gjakut të afërmit. [30] Në mënyrë për të nderuar perënditë e lashtë greke, poetët kompozoi himneve Homeric (një grup prej tridhjetë e tre këngë).[24] Gregory Nagy i përket "Himneve Homeric më të mëdha si preludes të thjeshtë (krahasuar me Theogony), secila prej të cilave i lutet një zoti".[25]

Në shumëllojshmërinë e gjerë të mitet dhe legjendat që përbëhet nga mitologji greke, perëndive që ishin amtare të popujve greke janë përshkruar si ka trupa fizik, por në thelb ideale. Sipas Valter Burkert, karakteristika kryesore e anthropomorphism greke është se "zotat grek janë persona, jo abstraksionet, ide apo koncepteve." ref name="Burkert182">W. Burkert, Greek Religion, 182</ref> Pavarësisht nga forma në themel të tyre, zotat e lashtë greke kanë aftësi shumë fantastike, më e rëndësishme është se perënditë nuk janë të prekur nga sëmundja, dhe mund të plagosur vetëm në rrethana tepër të jashtëzakonshme. Grekët konsiderohen pavdekësinë si karakteristikë dalluese e perëndive të tyre, kjo pavdekësi, si edhe rini e pavenitur , ishte siguruar nga përdorimi i vazhdueshëm i nektarëve dhe ambrosia, me të cilin gjaku hyjnor është përtërirë në venat e tyre.[26]

Secili zot zbret nga gjenealogjia e tij ose të saj, ndjek interesat e ndryshme, ka një fushë të caktuar të ekspertizës, dhe udhëhiqet nga një personalitet unik, megjithatë, këto përshkrime të lindin nga një shumëllojshmëri e variante arkaike lokale, të cilat nuk janë dakord gjithmonë me njëri-tjetrin . Kur këta zota janë të thirren në poezi, lutje, ose kulti, ata janë të referuara nga një kombinim të emrit të tyre dhe epitete, që të identifikojnë ata nga këto dallime nga manifestime të tjera të vetes së tyre (p.sh. Apollonit Musagetes është "Apollo, [si] udhëheqës i Muses "). Nga ana tjetër epitet mund të identifikojnë një aspekt të veçantë dhe të lokalizuara të zot, nganjëherë mendohet të jetë tashmë e lashtë epoka klasike të Greqisë.

Shumica janë perëndi që lidhen me aspekte të veçanta të jetës. Për shembull, Afërditë ishte perëndeshë e dashurisë dhe bukurisë, Ares ishte zot i luftës, ferr zoti i të vdekurve, dhe Athena perëndeshë e urtësinë dhe guximin. Disa zotat, të tilla si Apollo dhe Dionysus, zbuloi personalitete kompleks dhe përzierjet e funksioneve, ndërsa të tjerët, të tilla si Hestia (fjalë për fjalë "vatër") dhe Helios (fjalë për fjalë "diell"), ishin pak më shumë se personifications. Tempujt më mbresëlënëse priren të jenë të përkushtuar për një numër të kufizuar të perëndive, të cilët ishin në qendër të mëdha kulte pan-Helenike. Kjo megjithatë ishte, të përbashkët për të rajoneve individuale dhe fshatrave për përkushtimin e kulteve të perëndive të tyre të vogla. Shumë qytete të nderuar edhe më të mirë zotat e njohur me ritet e pazakontë lokale dhe mitet e çuditshme lidhur me ata që ishin të panjohur tjetërkund. Gjatë moshës heroike, kultin e heronjve (ose demi-zotat) që plotësohet nga zotat.

Epoka e Perëndive dhe e të Vdekshëmëve

Redakto

Martesa e Peleus dhe Thetis, nga Hans Rottenhammer

Tejkalimin moshë kur zotat jetonin vetëm dhe mosha kur ndërhyrje hyjnore në çështjet njerëzore është e kufizuar ishte një moshë në tranzicion në të cilat zotave dhe njerëzve lëvizur së bashku. Këto ishin ditët e para të botës, kur grupet e përzier më lirisht se ata nuk më vonë. Shumica nga këto tregime u tha më vonë nga Ovid's Metamorphoses dhe ata shpesh janë të ndarë në dy grupe tematike: tregime të dashurisë dhe tregime të ndëshkimit. [36]

Mit të dashurisë shpesh përfshijnë incesti, ose joshje ose përdhunimin e një gruaje nga një zot i vdekshëm mashkull, duke rezultuar në pasardhësit heroike. Historitë përgjithësisht sugjerojnë se marrëdhëniet në mes të zotave dhe njerëzve që kanë diçka për të shmangur, edhe marrëdhëniet e miratoni rrallë kanë mbaresa të lumtur. [37] Në disa raste, një mates femër hyjni me një njeri i vdekshëm, si në Himni Homeric të Afërditë, ku perëndeshë qëndron me Anchises për të prodhuar Enea. [38]

Dionysus me satyrs. E brendshëm të një filxhan pikturuar nga piktor Brygos, Kabineti des Médailles

Lloji i dytë (tregime e dënimit) përfshin përvetësimin apo shpikje e disa Objekti i rëndësishëm kulturor, si kur vjedh Prometeu zjarrin nga perendite, kur Tantall vjedh nektar dhe ambrosia nga tabela Zeus 'dhe jep subjekteve-zbulimin e tij të atyre fshehtat e perëndive, kur Prometeu apo Lycaon trillon sakrificë, kur mëson Demeter bujqësi dhe Mysteries të Triptolemus, ose kur Marsyas trillon the aulos dhe hyn në një garë muzikore me Apollonit. Ian Morris konsideron aventurat Prometeu "si" një vend në mes të historisë së perëndive dhe që i njeriut ". [39] Një fragment anonime papirus, datë në shekullin e tretë, përshkruan gjallërisht dënim Dionysus 'e mbretit të Trakës, Lycurgus, të cilit njohja e zot i ri erdhi shumë vonë, duke rezultuar në dënime të tmerrshme që shtrihet në Afterlife. [40] Historia e ardhjes së Dionysus për të ngritur kultin e tij në Thrakë ishte edhe objekt i një trilogji Aeschylean. [41] Në një tjetër tragjedi , Bacchae The Euripidi ", mbreti i Thives, Pentheus, dënohet nga Dionysus, sepse ai disrespected perëndia dhe spiunuar mbi Maenads tij, adhuruesit femër e zot. [42]

Demeter dhe Metanira në hollësi në një të kuqe Apulian-hydria figura, c. 340 pes - Berlin Muzeu

Në një histori tjetër, në bazë të një folktale vjetër motiv, [43] dhe duke i bërë jehonë një temë të ngjashme, Demeter ishte në kërkim për vajzën e saj, Persephone, duke marrë formën e një grua e vjetër të quajtur Doso, dhe ka marrë një mikpritës i mirëpritur nga Celeus, të Mbreti i Eleusis në Atikë. Si dhuratë për Celeus, për shkak të mikpritjen e tij, Demeter planifikuar për të bërë djali i tij Demophon një zot, por ajo nuk ishte në gjendje për të përfunduar rituale, sepse nëna e tij dolën në Metanira dhe pashë djalin e saj në zjarr dhe screamed në trembje, i cili i zemëruar Demeter , i cili ankohej se njeriu i pamend nuk e kuptojnë konceptin dhe rituale. [44]

Epoka Heroike

Redakto

Mosha në të cilat heronjtë jetuar njihet si mosha heroike. [45] Të epik dhe poezi gjenealogjik krijuar cikle të grumbulluara rreth histori heronjtë apo ngjarje të veçantë dhe krijoi marrëdhënie familjare mes heronjtë e tregimeve të ndryshme, duke rregulluar ato tregimet në rend. Sipas Ken Dowden, "ka edhe një efekt sagë: ne mund të ndiqni fatit të disa familjeve në brezat e njëpasnjëshme." [17]

Pas rritjes së kultit hero, zotave dhe heronjve të përbëjë fushën lidhur me rituale fetare dhe së bashku janë të gëzojë askush në betimet dhe lutjet të cilat janë drejtuar atyre. [19] Në kontrast me moshën e perëndive, gjatë moshës heroike regjistri i heronjve asnjëherë nuk është dhënë formë të caktuar dhe përfundimtar; zotat e madhe nuk janë më të lindur, por heronj të reja mund gjithmonë të ngrihen lart nga ushtria e të vdekurve. Një tjetër ndryshim i rëndësishëm midis kultit heroi dhe kultin e perëndive është se heroi bëhet qendër e identitetit të grupit lokal. [19]

Ngjarjet monumentale e Herakliut janë konsideruar si gdhirë e moshës së heronjve. Për Heroic Age janë të përshkruhet edhe tri ngjarje të mëdha ushtarake: ekspeditë Argonautic, Lufta Theban dhe Luftës së Trojës. [46]

Herakliu dhe Herakleida

Redakto

Disa studiues besojnë [47] që pas mitologji e komplikuar Heracles 'ka ndoshta ishte një njeri i vërtetë, ndoshta një kryetar-vasal të mbretërisë së Argos. Disa studiues sugjerojnë se historia e Herakliut është një alegori për miratimin në vit diell nëpërmjet dymbëdhjetë yje e zodiakut. [48] Të tjerë tregojnë për mitet më parë nga kulturat e tjera, duke treguar historinë e Herakliut si një adaptim lokal i miteve heroit vendosur tashmë edhe . Tradicionalisht, Herakliut ishte bir i Zeusit dhe Alcmene, mbesa e Perseu. [49] shfrytëzon fantastike e tij vetmuar, me popullin e tyre shumë tema përrallë, me kusht që materiale shumë për legjendë popullore. Ai është portretizuar si një sacrificier, përmendet si një themelues i altarë dhe e imagjinuar si një hamës i etur vetë, ai është në këtë rol që ai të dilte në komedi, ndërsa fundi i tij tragjik dhënë shumë material për tragjedinë - Heracles konsiderohet nga Thalia Papadopoulou si "një lojë të një rëndësie të madhe në shqyrtimin e drama të tjera Euripidean." [50] Në artit dhe Heracles literaturë u përfaqësua si një njeri jashtëzakonisht i fortë e lartësisë së moderuar, arma e tij karakteristike ishte hark, por shpesh edhe klubit. Vase piktura tregojnë popullariteti i pashembullt e Herakliut, lufta e tij me e luanit janë paraqitur qindra herë. [51]

Hera the Heracles foshnja gjiri, i rrethuar nga Athena (nga i parë) dhe Afërditë në të majtë dhe të djathtë, Iris, të dërguarit të Hera, i cili kryen personeli me krahë (caduceus), hollësi nga një të kuq Apulian-figurë lekythos mbledhje, c. 360-350 pes - presepio

Heracles gjithashtu hyri etrusk dhe mitologjisë romake dhe kult, dhe thirrje "mehercule" u bë si të njohura për Romakëve si "Herakleis" ishte e grekëve. [51] Në Itali ai u adhuruan si perëndi nga tregtarët dhe tregtarët, edhe pse të tjerët edhe lut atë për dhuratat e tij karakteristike e fat të mirë apo shpëtimi nga rreziku. [49]

Heracles mbushur prestigj të lartë sociale nëpërmjet emërimit të tij si paraardhës zyrtare të mbretërve Dorian. Kjo ndoshta ka shërbyer si një adoptim për migrimin Dorian në Peloponezit. Hyllus, heroi eponymous e një phyle Dorian, u bë i biri i Herakliut dhe një nga Heracleidae ose Heraclids (pasardhësit e shumta të Herakliut, veçanërisht pasardhësit e Hyllus - Heracleidae të tjera të përfshira Macaria, Lamos, Manto, Bianor, Tlepolemus, dhe Telephus ). Këto Heraclids pushtuar mbretëritë e Peloponezit Mycenae, Spartes dhe Argos, duke pretenduar se, sipas legjendës, të drejtën për të sunduar ato nëpërmjet paraardhësi i tyre. Rritja e tyre të dominimit është quajtur shpesh "pushtimit Dorian". The Lydian dhe më vonë mbretërve maqedonas, si sunduesit të rangut të njëjtë, gjithashtu u bë Heracleidae. [52]

Anëtarë të tjerë të këtij brezi më të hershme të heronjve, të tilla si Perseu, Deucalion, Theseus dhe Bellerophon, kanë shumë tipare të përbashkëta me Heracles. Ashtu si ai, shfrytëzon e tyre janë të vetmuar, fantastike dhe kufirit më përrallë, si ato mbysin monsters si dhe Chimera kandil deti. Adventures Bellerophon janë llojet e zakonshme, të ngjashme me aventurat e Herakliut dhe Theseus. Dërgimi i një hero për vdekjen e tij supozohet është gjithashtu një temë e shpeshtë në fillim këtë traditë heroike, përdoret në rastet e Perseu dhe Bellerophon. [53]

Argonautët

Redakto

I vetmi mbijetuar epike helene, të Argonautica e Apollonius të Rodosit (poet epik, dijetar, dhe drejtor i Bibliotekës së Aleksandrisë) tregon Miti i udhetimin e Jason dhe Argonauts të rifitoj the Fleece Artë nga vendi mitik i Colchis. Në Argonautica, Jason është impelled mbi kërkesën e tij nga Pelias mbreti, i cili merr një profeci që një njeri me nje sandale do të jetë ndëshkim i drejtë e tij. Jason humb një sandale në një lumë, arrin në gjykatën e Pelias, dhe epike është vendosur në lëvizje. Pothuajse çdo anëtar i brezit të ardhshëm të heronjve, si edhe Herakliut, shkoi me Jason në anije Argo të shitet the Fleece Artë. Kjo gjithashtu përfshinte Theseus brez, i cili shkoi në Kretë për të vrarë të Minotaur, Atalanta, heroina femra dhe Meleager, i cili dikur kishte një epike e ciklit të tij të rivale të Iliada dhe Odisea. Pindar, Apollodori Apollonius dhe të përpiqet për t'i dhënë lista e plotë e Argonauts. [54]

Edhe pse Apollonius shkroi poemën e tij në shekullin e 3 pes, kompozimi i tregimit të Argonauts është më herët se Odisea, i cili tregon familjaritet me shfrytëzon të Jason (e përhumbur i Odiseut mund të ketë qenë themeluar pjesërisht në të). [55] Në kohet e lashta e ekspeditës ishte konsideruar si një fakt historik, një incident në hapjen e Detit të Zi në tregtinë dhe kolonizimi grek. [56] Ai ishte gjithashtu shumë popullor, duke formuar një cikël në të cilën një numër i legjendave lokale u bë e bashkangjitur. Historia e Medea, në veçanti, të kapur imagjinatën e poetëve tragjike. [57]

Shtëpia e Atreusit dhe Cikli Theban

Redakto

Në mes te luftës së Argos dhe asaj Trojane, ekzistonte një brez i njohur vetëm për krimet e tij të tmerrshme. Kjo përfshin veprat e Atreusit dhe Thyestesit ne Argos. Pas legjendes së shtëpisë se Atreusit(një nga dy dinastitë kryesore heroike me shtëpinë e Labdacus-it) fshihet problem I transferimit të pushtetit dhe të modelit autokton të marrjes së pushtetit. Binjakët Atreus dhe Thyestes, bashkë me pasardhësit e tyre, luajtën rolin kryesor në tragjedinë e transferimit te pushtetit ne Mycenae.

Cikli Theban merrej me ngjarjet lidhur veçanërisht me Cadmus-in, themeluesin e qytetit, dhe më vonë me veprat e Laius-it and Oedipus-it në Thebe; një rrjesht historish që çuan perfundimisht ne plaçkitjen e atij qyteti në duart e Shtatë Kundër Thebe-s dhe Epigoni.(Nuk është e ditur nëse 7 Kundër Thebe-s u shfaqën në epikat e hershme.) Për sa i përket Oedipus-it, të dhënat e hershme epike e bëjnë atë sundimtar të vazhdueshëm ne Thebe pas zbulimit që Iokaste ishte e ëma e tij, dhe si rrjedhojë martohet me një grua te dytë e cila bëhet mamaja e fëmijëve të tij – shumë më ndryshe sesa na është treguar ne historitë përgjatë tragjedisë.(prsh. Sophocles’ Oedipus the King) dhe të dhënave më të vona mitologjike.

Referime dhe shënime

Redakto
  1. ^ "Volume: Hellas, Article: Greek Mythology". Encyclopaedia The Helios. 1952. {{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c d "Greek Mythology". Encyclopædia Britannica. 2002. {{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b F. Graf, Greek Mythology, 200
  4. ^ Anthony Alms. 2007. Theology, Trauerspiel, and the Conceptual Foundations of Early German Opera. City University of New York. 413 pages.
  5. ^ a b R. Hard, The Routledge Handbook of Greek Mythology, 1
  6. ^ Miles, Classical Mythology in English Literature, 7
  7. ^ a b c Klatt-Brazouski, Ancient Greek nad Roman Mythology, xii
  8. ^ Miles, Classical Mythology in English Literature, 8
  9. ^ P. Cartledge, The Spartans, 60, and The Greeks, 22
  10. ^ Homer, Iliad, 8. An epic poem about the Battle of Troy. 366–369
  11. ^ Cuthbertson, Political Myth and Epic (Michigan State university Press) 1975 has selected a wider range of epic, from Gilgamesh to Voltaire's Henriade , but his central theme, that myths encode mechanisms of cultural dynamics, structuring a community by creating a moral consensus, is a familiar mainstream view that applies to Greek myth.
  12. ^ Albala-Johnson-Johnson, Understanding the Odyssey, 17
  13. ^ Albala-Johnson-Johnson, Understanding the Odyssey, 18
  14. ^ A. Calimach, Lovers' Legends: The Gay Greek Myths;, 12–109
  15. ^ W.A. Percy, Pederasty and Pedagogy in Archaic Greece, 54
  16. ^ G. Miles, Classical Mythology in English Literature, 35
  17. ^ W. Burkert, Greek Religion, 205
  18. ^ Hesiod, Works and Days, 90–105
  19. ^ Ovid, Metamorphoses, I, 89–162
  20. ^ Klatt-Brazouski, Ancient Greek and Roman Mythology, 10
  21. ^ Hesiod, Theogony, 116–138
  22. ^ Hesiod, Theogony, 713–735
  23. ^ Guirand, Felix (1987) [1959]. "Greek Mythology". përmbledhur nga Guirand, Felix (red.). New Larousse Encyclopedia of Mythology. Trans. Richard Aldington and Delano Ames. Hamlyn. fq. 98. ISBN 0-600-02350-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Greek Religion". Encyclopædia Britannica. 2002. {{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ G. Nagy, Greek Mythology and Poetics, 54
  26. ^ H.W. Stoll, Religion and Mythology of the Greeks, 4