Ndotja plastike
Ndotja plastike është akumulimi i objekteve dhe mbetjeve plastike (p.sh. shishe plastike, qese, etj.) në tokë për mjedisin që ndikon negativisht në kafshë të egra, vendbanim të kafshëve të egra, dhe njerëzit. [1] Plastikat që veprojnë si ndotës kategorizohen në mbeturina mikro, meso - ose makro, bazuar në madhësinë. [2] Plastikat janë të lira dhe të qëndrueshme, dhe si rezultat nivelet e prodhimit të plastikës nga njerëzit janë të larta. Sidoqoftë, struktura kimike e shumicës së plastikës i bën ato rezistente ndaj shumë proceseve natyrore të degradimit dhe si rezultat ato janë të ngadalta në degradim. [3] Së bashku, këta dy faktorë kanë çuar në një rritje të lartë të ndotjes plastike në mjedis.
Ndotja plastike mund të prek tokën, rrugët ujore dhe oqeanet. Vlerësohet se 1.1 deri 8.8 milion ton mbeturina plastike hyjnë në oqean nga komunitetet bregdetare çdo vit. [4] Organizmat e gjallë, veçanërisht kafshët detare, mund të dëmtohen ose nga efektet mekanike, të tilla si ngatërrimi në objektet plastike, problemet që lidhen me gllabërimin e mbeturinave plastike, ose përmes ekspozimit ndaj kimikateve brenda plastikës që ndërhyjnë në fiziologjinë e tyre. Efektet tek njerëzit përfshijnë prishjen e mekanizmave të ndryshëm hormonalë.
Që nga viti 2018, rreth 380 milion ton plastikë prodhohen në të gjithë botën çdo vit. Nga vitet 1950 deri në vitin 2018, rreth 6.3 miliardë ton plastikë janë prodhuar në të gjithë botën, nga të cilat rreth 9% është ricikluar dhe 12% të tjera janë djegur. [5] Kjo sasi e madhe e mbeturinave plastike hyn në mjedis, me studime që sugjerojnë se trupat e 90% të detit përmbajnë mbeturina plastike. [6] [7] Në disa zona ka pasur përpjekje të konsiderueshme për të zvogëluar nivelin e ndotjes plastike përmes zvogëlimit të konsumit plastik, pastrimit të mbeturinave dhe promovimit të riciklimit të plastikës. [8] [9]
Disa studiues sugjerojnë që deri në vitin 2050 mund të ketë më shumë plastikë sesa që ka peshqë në oqeane për nga pesha. [10]
Shih edhe Redakto
Referime Redakto
- ^ Laura Parker (qershor 2018). "We Depend on Plastic. Now We're Drowning in It". NationalGeographic.com (në anglisht). Marrë më 25 qershor 2018.
- ^ Hammer, J; Kraak, MH; Parsons, JR (2012). "Plastics in the marine environment: the dark side of a modern gift". Reviews of Environmental Contamination and Toxicology (në anglisht). 220: 1–44. doi:10.1007/978-1-4614-3414-6_1. ISBN 978-1461434139. PMID 22610295.
- ^ Le Guern, Claire (mars 2018). "When The Mermaids Cry: The Great Plastic Tide". Coastal Care (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 prill 2018. Marrë më 10 nëntor 2018.
- ^ Jambeck, Jenna R.; Geyer, Roland; Wilcox, Chris; etj. (2015). "Plastic waste inputs from land into the ocean" (PDF). Science (në anglisht). 347 (6223): 768–71. Bibcode:2015Sci...347..768J. doi:10.1126/science.1260352. PMID 25678662. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 janar 2019. Marrë më 7 janar 2019.
- ^ "The known unknowns of plastic pollution". The Economist (në anglisht). 3 mars 2018. Marrë më 17 qershor 2018.
- ^ Nomadic, Global (29 shkurt 2016). "Turning rubbish into money – environmental innovation leads the way" (në anglisht).
- ^ Mathieu-Denoncourt, Justine; Wallace, Sarah J.; de Solla, Shane R.; Langlois, Valerie S. (nëntor 2014). "Plasticizer endocrine disruption: Highlighting developmental and reproductive effects in mammals and non-mammalian aquatic species". General and Comparative Endocrinology (në anglisht). 219: 74–88. doi:10.1016/j.ygcen.2014.11.003. PMID 25448254.
- ^ Walker, Tony R.; Xanthos, Dirk (2018). "A call for Canada to move toward zero plastic waste by reducing and recycling single-use plastics". Resources, Conservation and Recycling (në anglisht). 133: 99–100. doi:10.1016/j.resconrec.2018.02.014.
- ^ "Picking up litter: Pointless exercise or powerful tool in the battle to beat plastic pollution?". unenvironment.org (në anglisht). 18 maj 2018. Arkivuar nga origjinali më 19 korrik 2019. Marrë më 19 korrik 2019.
- ^ Sutter, John D. (12 dhjetor 2016). "How to stop the sixth mass extinction". CNN (në anglisht). Marrë më 18 shtator 2017.
Literatura Redakto
- Derraik, José G.B (2002). "The pollution of the marine environment by plastic debris: A review". Marine Pollution Bulletin (në anglisht). 44 (9): 842–52. doi:10.1016/S0025-326X(02)00220-5. PMID 12405208.
- Hopewell, Jefferson; Dvorak, Robert; Kosior, Edward (2009). "Plastics recycling: Challenges and opportunities". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (në anglisht). 364 (1526): 2115–26. doi:10.1098/rstb.2008.0311. PMC 2873020. PMID 19528059.
- Knight, Geof (2012). Plastic Pollution. Capstone. ISBN 978-1432960391
- Clive Cookson, Leslie Hook (2019), Millions of pieces of plastic waste found on remote island chain, Financial Times, retrieved 31 December 2019
- Colette, Wabnitz & Wallace J. Nichols. Editorial: Plastic Pollution: An Ocean Emergency. 3 March 2010. 28 January 2013.
- Biodegradable Plastics and Marine Litter. Misconceptions, concerns and impacts on marine environments, 2015, United Nations Environment Programme (UNEP), Nairobi.
- A million bottles a minute: world's plastic binge 'as dangerous as climate change'. The Guardian. 28 June 2017.
- Guess What's Showing Up In Our Shellfish? One Word: Plastics. NPR. 19 September 2017
- Microplastic pollution revealed ‘absolutely everywhere’ by new research. The Guardian. 6 March 2019
- After bronze and iron, welcome to the plastic age, say scientists. The Guardian. 4 September 2019.
- Planet Plastic: How Big Oil and Big Soda kept a global environmental calamity a secret for decades. Rolling Stone. 3 March 2020.