Njësitë administrative - Franca

Departamentet e Francës

Franca është e ndare ne departamente. Këto departamente dhe shume nga kolonitë e formuara janë ndarje administrative te ngjashme me distriktet anbleze. Një qind departamentet franceze janë ndare ne 22 metropole dhe kane statuse libjore si pjese te integruara te Francës.

Departamentet janë ndare ne 342 arondismente te cilat ndahen ne kantone. Çdo kanton ka një numër te vobel komunash. Ne territoret e jashtme shume komuna luajnë rol te rëndësishëm ne nivelin e departamentit.

Historia

Para revolucionit Franca grumbulloi territore duke aneksuar një numër te madh territoresh te etnive te pavarura. Pas mbylljes se regjimit te vjetër ky territor u organizua ne province. Ne periudhën e revolucionit francez këto province u prishen për te mos pasur asgjer nga regjimi i vjetër. Ndarjan ne departamente u be me 4 Mars 1790, nga Asambleja Kombëtare Kushtetuese ne France për te zëvendësuar provincat ne një ndarje me racional- strukturore. Ato ishin te dizajnuara me qellim qe te fshinin sistemin e vjetër rajonal francez si dhe, te fshinin ndarjet oae diferencat kulturore dhe te krijonin një komb homogjen. Nomenklatura e vjetër u evitua se tepërmi duke bere emërtime sipas karakteristikave me te njohura te relievit ose vendeve te njohura qe ishin afër, madje Parisi bënte pjese ne departamentin e Sienes.

Numri i departamenteve fillimisht 83 u rrit me 130 ne vitin 1810 me territore te fituara nga Republika dhe nga Perandoria e Pare Franceze. Me pas humbjet e Napoleon Bonapartit ne vite 1814 – 1815, Kongresi I Vjenës reduktuan sipërfaqen e Francës dhe për rrjadhoje edhe numrin e departamenteve duke u dhëne atyre masën e para luftës, pra 86 departamente sepse 3 prej tyre ishin ndryshuar. Ne 1860 Franca kërkoi edhe territoret e Nices dhe Savojes duke krijuar kështu edhe 3 departamente te tjera. 89 departamentet e reja u renditen sipas rendit te tyre alfabetik. Gjate humbjeve ne luften franko – prusiane territoret e Moselles, Bas-Rhines dhe Haut-Rhines in dorëzuan perandorisë gjermane. Haut-Rina mbeti pjesërisht franceze dhe u quajt territori i Besfortit. Kur Franca rimori territoret pas Luftës se 1 Botërore territory i besfortit u shndërrua ne departamentin e 90 francez, ne vitin 1922. After organizing Francën e “ulet“ dhe duke mare divizionin e Korsikës iu shtuan Francës edhe 6 departamente te tjera duke e bere 96

The original article numrin e tyre. Ne fund edhe 4 departamente te tjera si ai i Guianes franceze, Guadalupes, Martinikes dhe i Réunionit qe e bene 100 numrin e departamenteve. Ne 2011 numri I departamenteve pritet te shkoje 101 me futjen e Mayottes.

Karakteristika te përgjithshme

Qeverisja e departamentit behet nga prefektura ose, nga chef-lieu, e cila ndodhet afersisht ne qender te departamentit gjeografikish. Ajo u percaktua e tille ne menyre qe te ishte e arritshme nga udhetaret nga qytetet Brenda 24 oreve, sepse merrej parasysh qe udhetimi behej me kale dhe kjo kerkonte kohe. Prefektura jo domosdoshmerisht duhet te jete qyteti me i madh, p.sh prefektura e Saône-et–Loire eshte Mâcon për, qyteeti me i madh është Chalon-sur-Saône. Departamentet janë te ndara ne arrondissemente dhe kryeqyteti i një arrondisemmenti eshte sub-prefekture. Nje department qeveriset nga një këshill qendror I zgjedhur çdo 6 vjet nga shumice e votuesve.

Këshilli ka një president i cili është edhe ekzekutivi me i larte. Para 1982 ekzekutiviv i një departamenti ishte një prefekt i zgjedhur nga presidenti i Francës, i cili përfaqësonte qeverinë franceze. Prefekti kishte e dhe 2 nene prefekte sipas ndarjes ne nënprefektura ne një departament. Se fundmi departamenti është I ndare ne komuna te cilët janë te qeverisura nga këshilli komunal. Qe ne 1999 ne France ishin 36.779 komuna. Ne Francën kontinentale sipërfaqja mesatare e një departamenti është 5965 km. Kjo është 3.5 here me shume se sipërfaqja e bje shteti te U.S.A –s. Ne 2001 numri mesatar i popullsisë se një departamenti ishte 511.012 banore, e cila është 21 here me shume se popullsia e bnje shteti te U.S.A –s dhe 1.5 here me pak se popullsia mesatare e një shteti zyrtar anglez. Departamentet kane zakonisht një siperfaqe prej 4000 – 8000 km², dhe një popullsi prej 250000-1milion banore. Me i madh është Gironde me një sipërfaqe prej 10000 km², nderkohe qe qyteti mei vogli është Parisi me 105 km². Me i populluar është veriu i Francës me 2.550.000 banore dhe me pak i populluar është Lozère me 74000 banore. Departamentet janë te emërtuara me numra dy-shifrore te cilët shënohen ne kodin postar, ne kodet e INSEE qe janë numrat e sigurisë shoqërore dhe ne target e makinave.

Fillimisht numrat korrespondonin me rendin alfabetik por me pas u bene ndryshime dhe korrespondimi u be me pak I sakte. Nuk ka një emërtim me numrin 20 për Korsikën por 2A DHE 2B ne vend te tij. Kodi 98 përdoret nga Monako.

Preferencat partiake

• Qendrat e Ndryshme = Lëvizje Demokratike
• Te djathtët e Ndryshëm = Konservative te pavarur
• Te majte e ndryshëm = Politikane te pavarur te krahut te majte
• MPF = Lëvizja për Francën
• Qendra e Re = Qendër e djathte
• PCF = Partia Komuniste Franceze
• PRG = Partia Radikale e majte
• PS = Partia Socialiste
• UDF = Unioni për demokracinë franceze
• UMP = Unioni për një lëvizje popullore.

The original article E ARDHMJA Rilevizja e njësive te qeverisjes ne France ka qene e diskutuar për shume kohe, sidomos mundësia e ndryshimit te nivelit te departamenteve.

Frédéric Lefebvre, zedhenes I UMP tha se shkrirja e departamenteve me rajonet ishte për tu diskutuar, pro ai u kundërshtua menjehere nga Édouard Balladur dhe Gérard Longuet, anëtare te komitetit për reformat e autoriteteve lokale te njohur si komiteti Balladur.

Ne janar te vitit 2008 Komiteti Për Zhvillimin e Francës I njohur si Attali commission vendosi se niveli i departamenteve te qeverisjes duhet eliminuar brenda 10 vitesh.

Prapëseprapë Komiteti për Reforma ne autoritete locale nuk e përkrahu këtë propozim dhe nuk mbrojti zhdukjen e 100 departamenteve, por thjesh favorizoi grupimin vullnetar te departamenteve, I cili nënkuptonte te njejten gjë edhe për rajonet dhe pet e sjelle një numër 13 te departamenteve. Ky komitet mbrojti zhdukjen e kantoneve.

Debati për reforme ne organizimin local gjë jehone edhe ne debatin për te vendosur numrin e departamentit edhe ne regjistrimin e automjeteve. Qe nga prilli 2009 edhe numri departamental është përfshire, por mbetet dëshira e zotëruesit te makinës nëse e vendos apo jo atë gjithashtu vendoset edhe numri i targës dhe emir i rajonit ku shtrihet departamenti për te shoqëruar emrin e departamentit.