Obec
Obec ({Shqiptimi çek: [ˈobɛts]; shumës obce) është fjala çeke dhe sllovake për një bashki (në Republikën Çeke, në Sllovaki dhe jashtë saj). Kuptimi i fjalëpërfjalshëm i fjalës është "komunë" ose "bashkësi". Është njësia më e vogël administrative që qeveriset nga përfaqësues të zgjedhur. Qytetet dhe qytezat janë gjithashtu komuna.
Përkufizimi
RedaktoPërkufizimi ligjor (sipas kodit të ligjit çek[1] me përkufizim të ngjashëm në kodin ligjor sllovak[2]) është: "Komuna është një bashkësi territoriale bazë vetëqeverisëse e qytetarëve; ajo formon një njësi territoriale, e cila përcaktohet nga kufiri i komunës”.
Çdo komunë përbëhet nga një ose më shumë zona kadastrale. Çdo komunë përbëhet gjithashtu nga një ose më shumë pjesë administrative, që zakonisht quhen pjesë të qytetit ose fshatrave. Një komunë mund të ketë flamurin dhe stemën e saj.[1][2]
Republika Çeke
RedaktoPothuajse e gjithë zona e Republikës Çeke është e ndarë në komuna, me përjashtim të vetëm zonave të stërvitjes ushtarake. Komunat më të vogla përbëhen vetëm nga një fshat. Një komunë zakonisht ka të njëjtin emër si vendbanimi i saj më i populluar, i cili zakonisht përmban zyrën komunale. Megjithatë, ka disa përjashtime, për shembull bashkitë e krijuara nga bashkimet e bashkive më parë të veçanta (të tilla si Brandýs nad Labem-Stará Boleslav ose Orlické Podhůří).
Një bashki mund të marrë titullin e një qyteti (statutární město), qyteze (město) ose qyteti i tregut (městys). Përderisa të gjitha këto janë komuna nga pikëpamja e ligjit, ato zakonisht quhen me titujt e tyre dhe jo si komuna. Komunat pa asnjë status tjetër quhen vetëm komuna. Qytetet ligjore mund të kenë nënndarje vetëqeverisëse, të ashtuquajturat pjesë të qytetit ose rrethe të qytetit (městská část), të cilat janë disi të ngjashme me komunat në atë që kanë bashkitë e tyre dhe qeverisjen vendore.[1] Qyteti dhe qyteti i tregut janë mbi të gjitha etiketat ceremoniale që u jepen bashkive me popullsi, histori dhe rëndësi rajonale të dukshme.
Një lloj i veçantë komune është kryeqyteti Praga, i cili njëkohësisht ka statusin e komunës dhe rajonit dhe që trajtohet me ligj të veçantë.[3]
Ligji bën të mundur që bashkitë të cilave iu hoq statusi i qytetit gjatë periudhës komuniste, ta ruajnë atë status automatikisht. Që çdo bashki tjetër të fitojë statusin e qytezës, duhet të ketë mbi 3000 banorë dhe duhet të kalojë një vlerësim nga kryetari i parlamentit. Për statusin e qytetit të tregut, popullsia nuk është kusht.[1] Qyteza më e re çek është Chýně, i cili mori statusin në vitin 2023.[4]
Disa komuna kanë zgjeruar kompetencat e administratës shtetërore të deleguar për territorin e komunës dhe për komunat përreth.[5]
Sllovakia
RedaktoQë nga viti 2020, ka 2,890 komuna në Sllovaki, ku 141 prej tyre janë qytet ose qytezë.[6]
Pas plotësimit të kushteve të caktuara si popullsia mbi 5000, të jetë mirë e aksesueshme, të ketë rëndësi kulturore ose ekonomike dhe të ketë një stil urbanistik të vendbanimit, një komunë mund të shpallet qytet (mesto).[2]
Referime
Redakto- ^ a b c d "Zákon č. 128/2000 Sb. o obcích (obecní zřízení)". zakonyprolidi.cz (në çekisht). Marrë më 2020-09-17.
- ^ a b c "Úplné znenie č. 612/2002 Z. z." zakonypreludi.sk (në sllovakisht). Marrë më 2020-09-17.
- ^ "Zákon č. 131/2000 Sb. o hlavním městě Praze". zakonyprolidi.cz (në çekisht). Marrë më 2020-09-17.
- ^ "Středočeská Chýně se stala městem. Navíc chystá oslavy 750 let" (në çekisht). Náš region. 2023-05-17. Marrë më 2023-05-21.
- ^ "Zákon č. 314/2002 Sb. o stanovení obcí s pověřeným obecním úřadem". zakonyprolidi.cz (në çekisht). Marrë më 2020-09-17.
- ^ "Slovenská republika – sumárne údaje". sodbtn.sk (në sllovakisht). Marrë më 2020-09-17.