Pushtimi turk i Qipros, e njour si Operacioni i Paqes në Qipro (turqisht: Kıbrıs Barış Harekâtı) ose "Operacioni Paqe" (Barış Harekâtı), filloi më 20 korrik 1974 dhe përparoi në dy faza gjatë muajit vijues.

Harta etnike e Qipros sipas regjistrimit të vitit 1960.

Duke u zhvilluar në sfondin e dhunës ndërkomunale midis grekëve dhe turqve qipriotë dhe në përgjigje të një grushti shteti qipriot të sponsorizuar nga junta greke 5 ditë më parë, ai çoi në kapjen dhe pushtimin turk të pjesës veriore të ishullit.

Grushti i shtetit u urdhërua nga junta ushtarake në Greqi dhe u organizua nga Garda Kombëtare qipriote në bashkëpunim me EOKA B. Ai rrëzoi presidentin qipriot, Kryepeshkopin Makarios III dhe vendosi Nikos Sampson. Qëllimi i grushtit të shtetit ishte bashkimi (enosis) i Qipros me Greqinë dhe shpallja e Republikës Helenike të Qipros.

Forcat turke zbarkuan në Qipro më 20 korrik dhe kapën 3% të ishullit përpara se të shpallej një armëpushim. Junta ushtarake greke u shemb dhe u zëvendësua nga një qeveri civile. Pas prishjes së bisedimeve të paqes, një tjetër pushtim turk në gusht 1974 rezultoi në kapjen e afërsisht 36% të ishullit. Linja e armëpushimit nga gushti 1974 u bë Zona Bufere e Kombeve të Bashkuara në Qipro dhe zakonisht quhet Vija e Gjelbër.

Rreth 150,000 njerëz (që përbën më shumë se një të katërtën e popullsisë së përgjithshme të Qipros dhe një të tretën e popullsisë së saj greke qipriote) u dëbuan nga pjesa veriore e ishullit, ku grekët qipriotë kishin përbërë 80% të popullsisë. Gjatë vitit të ardhshëm, rreth 60,000 turq qipriotë, që përbën gjysmën e popullsisë turke qipriote, u zhvendosën nga jugu në veri. Pushtimi turk përfundoi me ndarjen e Qipros përgjatë Vijës së Gjelbër të monitoruar nga OKB, e cila ende ndan Qipron, dhe formimin e një Administrate Autonome Turke Qipriote de fakto në veri. Në vitin 1983, Republika Turke e Qipros Veriore (TRNC) shpalli pavarësinë, megjithëse Turqia është i vetmi vend që e njeh atë. Komuniteti ndërkombëtar e konsideron territorin e TRNC-së si territor të pushtuar nga turqit të Republikës së Qipros. Pushtimi shihet si i paligjshëm sipas ligjit ndërkombëtar, që përbën pushtim të paligjshëm të territorit të Bashkimit Evropian që kur Qipro u bë anëtare.

Shiko edhe

Redakto

Referimet

Redakto