Wikipedia

Organizata e Inteligjencës së Xhandarmërisë

Organizata e Inteligjencës së Xhandarmërisë (Turqisht: Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele shkurt JİTEM) është krahu i diskutueshëm dhe agjensia e inteligjencës e Xhandarmërisë Turke. JİTEM ishte aktiv në konfliktin kurdo-turk.[1] Pas skandalit të Susurlukit, ish kryeministrat Bülent Ecevit[2] dhe Mesut Jëllmaz[3] kanë konfirmuar ekzistencën e JİTEM.

Sipas Murat Belge, i cili ka raportuar se është torturuar në vitin 1971 nga themeluesi i saj, Veli Küçük,[4] JİTEM është një mishërim i shtetit të thellë. Me fjalë të tjera, përdoret nga "Themelimi" për të zbatuar interesat e pretenduara kombëtare.[5] Thuhet gjithashtu se është krahu ushtarak i Ergenekon, një organizatë nacionaliste turke nëntokësore.[6][7] Në vitin 2008, mohimet zyrtare të ruajtura për një kohë të gjatë të ekzistencës së JİTEM filluan të shemben në gjykata, pasi ish-anëtarët e aparatit të sigurisë të "shtetit të thellë" të Turqisë dëshmojnë për pjesëmarrjen e tyre në aktivitete të fshehta dhe të paligjshme gjatë disa dekadave të fundit, si pjesë e hetimit në vazhdim të Ergenekon.[8]

Historia

Redakto

Njësia është themeluar zyrtarisht në vitin 2005, por historia e saj jozyrtare shkon në vitet 1980. Rrënjët e saj shtrihen më tej me Counter-Guerilla: JİTEM përdori metoda Counter-Guerrilla dhe ndoshta pajisje, dhe figurat kryesore ishin përfshirë në Counter-Guerilla.

JİTEM iu nënshtrua një kontrolli parlamentar gjatë skandalit të Susurlukit, kur komandantët e Xhandarmërisë vazhdimisht mohuan ekzistencën e një organizate inteligjente gjithëpërfshirëse brenda Xhandarmërisë.[9][10] Anëtari i komisionit Susurluk, Fikri Sağlar tha se komandantët mohuan ekzistencën e tij sepse Xhandarmëria zyrtarisht fitoi aftësinë ligjore për të kryer operacione inteligjente më 2005 (me Ligjin 5397). Autori i raportit të Bordit të Inspektimit të Kryeministrisë, Kutlu Savaş, tha që JİTEM u krijua në mbikëqyrjen e Komandantit të Xhandarmërisë Hulusi Sayın (1981–1985).[11][12]

Hetimet për skandalin e Susurluk të vitit 1996 zbuluan një rol për JİTEM. Ish kryeministrat Bülent Ecevit[2] dhe Mesut Jëllmaz[3] pranuan ekzistencën e JİTEM.

Shtatë muaj pas botimit të Raportit të Susurluk, u botua një libër me titull: Cem Ersever ve JİTEM Gerçeği ("Cem Ersever dhe fakti JİTEM"), shkruar nga gazetari Çetin Ağaşe, mik i familjes Ersever. Shtojca e librit përmban dokumente të tilla si direktoriumi telefonik i Komandës së Përgjithshme të Xhandarmërisë, i cili përmbante numrat e Komandantit të Grupit JİTEM dhe njësive JİTEM në secilin qytet. Kjo ishte provë më tej e ekzistencës zyrtare të JİTEM dhe pozicionit të Ersever brenda zinxhirit të komandës.

Referime

Redakto
  1. ^ Ayik, Zeki (1997-01-17). "PKK confessors turn into state hitmen" (në anglisht). Turkish Daily News. Arkivuar nga origjinali më 2008-10-09.
  2. ^ a b "1998 Report" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 shkurt 2009. Marrë më 23 janar 2020. (archived from the original Arkivuar 3 tetor 2008 tek Wayback Machine
  3. ^ a b "1998 Report" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 shkurt 2009. Marrë më 23 janar 2020.
  4. ^ Usul, Safile (2008-09-08). "'Veli Küçük bana işkence yaptı'". Gazeteport (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 31 dhjetor 2008. Marrë më 2008-12-05.
  5. ^ Düzel, Neşe (2008-01-28). "2009'da kıyamet gibi kan akacaktı". Taraf (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2013. Marrë më 2008-08-14. Derin devlet gene askerî bünye içinde oluşuyor ama artık derin devlet MİT değil. Bugün derin devlet JİTEM.
  6. ^ "Assassinations lead to JİTEM". Sabah (në anglisht). 2008-08-25. Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2008. Marrë më 2008-08-26. JİTEM, considered to be the ancestor of the Ergenekon organization....
  7. ^ Kuseyri, Murat (2008-10-04). "JİTEM Ergenekon'un askeri kanadıdır". Evrensel (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2013. Marrë më 2008-10-21.
  8. ^ Jamestown Foundation Turkey's Gendarmerie: Reforming a Frontline Unit in the War on Terrorism, Publication: Terrorism Monitor Volume: 6 Issue: 22, November 25, 2008 by Andrew McGregor
  9. ^ "JİTEM vardır!". Milliyet (në turqisht). 2006-02-16. Marrë më 2008-07-25. Jandarma Genel Komutanı Teoman Koman: 'Jandarma teşkilatı içinde JİTEM adında legal ya da illegal bir örgüt kurulmamıştır, yoktur. Ama jandarma dışında bu ismi kullanıp kanunsuz işler yapan bir grup vardır'.
  10. ^ Yedig, Serhan (2005-11-20). "Bir var bir yok. Hem var hem yok JİTEM". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2008-09-05. Aynı dönemde Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş, Jandarma Genel Komutanı Teoman Koman başta olmak üzere birçok yetkili 'JİTEM adında bir örgüt hiç olmadı' deyip kamuoyunun ruhuna serin su serpmişti.
  11. ^ Yedig, Serhan (2005-11-20). "Bir var bir yok. Hem var hem yok: JİTEM". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2008-12-25.
  12. ^ Sağlar, Fikri (2008-12-22). "Ergenekon'da kara göründü mü?". Star (në turqisht). Marrë më 2008-12-27. JİTEM yasal bir kuruluş olmadığı için 'yok' demek zorundalar. Aksini söylerlerse hepsi birden suçlu olurlar.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Organizata_e_Inteligjencës_së_Xhandarmërisë&oldid=2635074"