Pështyma
Pështyma (zakonisht e referuar si pështymë ose jargë ) është një lëng jashtëqelizor i prodhuar dhe sekretuar nga gjëndrat e pështymës në gojë . Tek njerëzit, pështyma është rreth 99% ujë, plus elektrolite, mukozë, qeliza të bardha të gjakut, qeliza epiteliale (nga të cilat mund të nxirret ADN-ja ), enzima (të tilla si lipaza dhe amilaza ) dhe agjentët antimikrobikë (si IgA sekretore dhe lizozimat) . ). [1]
Enzimat që gjenden në pështymë janë thelbësore në fillimin e procesit të tretjes së niseshtës dhe yndyrave. Këto enzima luajnë gjithashtu një rol në zbërthimin e grimcave ushqimore të bllokuara brenda çarjeve dhëmbore, duke mbrojtur kështu dhëmbët nga prishja bakteriale. [2] Pështyma gjithashtu kryen një funksion lubrifikues, duke lagur ushqimin dhe duke lejuar fillimin e gëlltitjes dhe duke mbrojtur mukozën e gojës nga tharja . [3]
Procesi i zbërthimit të karbohidrateve dhe yndyrnave fillon me enzimat e pranishme në pështymë. Përveç mbajtjes së dhëmbëve pa prishje bakteriale, këto enzima ndihmojnë në zbërthimin e grimcave ushqimore të ngecura në çarjet dentare. Përveçse lubrifikon ushqimin dhe mundëson fillimin e gëlltitjes, pështyma shërben edhe për të parandaluar tharjen e mukozës së gojës. Pështyma ka qëllime të specializuara për një sërë llojesh të kafshëve përtej paratretjes. Disa zogj ndërtojnë fole me pështymën e tyre ngjitëse. Pështyma helmuese e injektuar nga çatallët përdoret nga kobrat, nepërkat dhe disa anëtarë të tjerë të kladës së helmit për të gjuajtur. Disa vemje përdorin gjëndra pështymore të modifikuara për të ruajtur proteinat e mëndafshit, të cilat më pas i përdorin për të bërë fibra mëndafshi. [4]
- ^ Nosek, Thomas M. Essentials of Human Physiology, Section 6, Chapter 4. Arkivuar nga origjinali më 2016-01-17.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fejerskov, O.; Kidd, E. (2007). Dental Caries: The Disease and Its Clinical Management (bot. 2nd). Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-3889-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Edgar, M.; Dawes, C.; O'Mullane, D. (2004). Saliva and Oral Health (bot. 3). British Dental Association. ISBN 978-0-904588-87-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Insect-produced silk" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2017-01-31. Marrë më 2019-04-13.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)