Ushqimi

Ushqimi është një nevojë e domosdoshme dhe e rëndësishme për njerëzit.

pica

Ushqim deti

Joachim Beuckelaer, 1560-1565

Substancat shtesë në ushqim

Në tregun e BE-së janë të lejuara diku rreth 430 substanca të ndryshme që i bëjnë produktet ushqimore më të qëndrueshme, më me ngjyrë, më të trasha, më të athëta, më të ëmbla, më me shije apo forcojnë efektet e tjera të substancave në produkte. Këto substanca shtesë kanë një shifër kodimi të ashtuquajtur numri E. Numri E 200 p.sh.: është numri i një substance thartësirë sorbite dhe konservuese e ushqimit. Shumica e produkteve të gatshme e industriale në vete kanë substanca të tilla shtesë. Pos këtyre substancave janë diku më shumë se 2000 substanca tjera që kryesisht përdoren për aroma të produkteve.

Substancat shtesë që ka një produkt duhen të shkruhen në paketimin e produktit. Në listën e përmbajtjes së paketimit shkruhen emrat e këtyre substancave ose numri i tyre E.

Disa nga këto substanca janë të nevojshme për prodhimin e produkteve ushqimore, por një numër i madh i tyre është i tepërt. Para së gjithash substancat për ngjyrë dhe për konservim mund të shkaktojnë alergji të ndryshme dhe për disa nga këto substanca nuk mund të thuhet se nuk e shkaktojnë kancerin apo ndihmon substancat tjera përgjegjëse për kancer.

Substancat për ngjyra (E 100 deri E 180)

Këto substanca përdoren në ëmbëlsira, konservime perimesh, produkte peshku, likere, etj. Mirëpo prezenca e tyre në këto produkte nuk është e nevojshme. Dëmet që mund të shkaktojnë këto substanca, sidomos substancat sintetike me ngjyrë janë të mëdha. Ato janë shkaktare të shpeshta të alergjive dhe në këtë drejtim dallohet substanca problematike Tartarin (E 120). Shpesh këto substanca i krijojnë konsumatorit një cilësi që nuk ekziston.

Substancat konservuese (E 200 deri E 290)

Përdoren në sallata, marinimin e mishit, konservat e peshkut, margarinë, limonadë, marmelata etj. Këto nuk janë të domosdoshme, nëse produktet përdoren të freskëta. Përparësia e këtyre produkteve është që janë më të qëndrueshme dhe më këtë kanë kohë më të gjatë të shfrytëzimit. Por, kjo duhet të përdorej vetëm në raste të mungesës së metodave tjera më të shëndetshme të konservimit.

Megjithatë për alergjikët, këto mund të shkaktojë alergji. Përdoren në majoneze, sallatë dhe konserva të pemëve dhe të perimeve. Dioksidi i sulfateve dhe lidhjeve të tjera kimike të tij (E 220 deri 228 sulfite) tek njerëzit e ndjeshëm mund të shkaktojnë turbullime, dhembje koke dhe jashtëqitje. Njerëzit me astmë mund të pësojnë sulme të ndryshme. Është e mundshme që dioksidi i sulfurit të nxisin substanca shkaktare të kancerit. Kjo substancë gjendet zakonisht te frutat e thata, te bimët e thata, te produktet e patates, marmelata, vera dhe birra. Produkti E 235 i quajtur natamyzin përdoret për të rregulluar bakteret e djathit të ngurtë, kjo substancë shkakton reaksione alergjike.

Antioksidante (E 300-330)

Këto substanca nuk janë të nevojshme, ndihmojnë për ndalimin e efektit të prishjes së ushqimit nga ana e oksigjenit në ajër. Kështu yndyrat bëhen më të qëndrueshme. Si pjesë e antioxidanicieneve është vitamina E (Tokopherol). Dëmet që shkaktojnë këto substanca nuk janë të njohura.

Emulgatorët

Janë të nevojshëm, kur është në pyetje përzierja e ujit me yndyrën, dëme që mund të shkaktohen nga jo substancë nuk janë të njohura.

Përforcuesit e shijes

Nuk janë të nevojshme dhe p.sh.: natriumglutamat shkaktojnë mbi reaksione të ndjeshmërisë së rritur, si "sindroma e restoranteve kineze". Shenja të saj janë ndjenja e qafës së mpirë e që zgjerohet teposhtë, dhimbjet e kokës, marrja e mendjes, plogështia, rrahjet e zemrës, ndjenja e shtangies së muskujve të fytyrës dhe gjoksit.

Substancat e ëmbëlsuese

Si acesufarm, asparam, cyclamat, saccharin ndër të tjera përdoren në lëngje, desertë, kos, në produktet "Light" etj. Janë të mira për njerëzit që dëshirojnë të dobësohen dhe të mos largohen nga ëmbëlsirat. Nëse merren me masë këto substanca të ëmbla nuk janë të dëmshme. Në të vërtetë, pirja e 2 litrave të lëngjeve të quajtura "light" i tejkalon normën e nevojshme për këto substanca.

Zëvendësit e sheqerit

Shiko dhe Numrat e mallrave

Si fruktose, izomalt, lactit, maltit, mannit, sorvit e xylt që përdorën në ëmbëlsira, goma përtypëse ("mbrojtëse të dhëmbit"), pije dhe ushqime për diabet nuk janë të nevojshme. Mund të ndihmojnë për ata që nuk mund të rrinë larg ëmbëlsirave dhe gomës përtypëse e që nuk dëshirojnë dhëmbët e tyre të i ngarkojnë më tepër se qeshtë e nevojshme. Përparësi kanë për diabetin, pasi që këta zëvendësues të sheqerit nuk e rrisin aq shpejt nivelin e sheqerit në gjak.

Afati i përdorimit

Në çdo produkt ushqimor duhet të jetë e shtypur afati i përdorimit të tij. Kjo është një mënyrë e prodhuesit për orientuar shitësin dhe konsumatorin. Mirëpo këto data nuk saktësojnë që produkt të jetë i prishtë para dhe pas kalimit të afatit, ato vetëm e orientojnë konsumatorin.

Produktet me afat të kaluar mund të shiten, për këtë është më se e nevojshme që të kontrollohet vetë produkti nëse ka erë apo pamje të jashtë zakonshme. Produktet është e lejuar me ligj që të ndërrohen, pa marrë parasysh afatin e përdorimit.

Kthimi i produktit

Nëse keni blerë produkte ushqimore të prishtura ato mund të i ktheni. Nqs.gjykoni që është bërë shkelje e rëndë e ligjit të përdorimit të produkteve ushqimore p.sh përdorimi i substancave kimike të palejueshme në një produkt ushqimor atëherë njoftoni entin e shëndetësisë, apo ndonjë institucion shtetërorë të shëndetësisë.

Për këtë ju duhet që të keni përgatitur përgjigjet e sakta për Kur? Ku:? dhe Çfare është blerë? Ku ka qenë i ruajtur produkti? Shkaqet e ankesës? dhe mundësisht fletëpagesën!

Hulumtimet nga ana e enteve shtetërore në këto raste janë falas. Entet nuk janë të obliguara të ju informojnë për rezultatin e hulumtimeve. Po nëse jeni i interesuar për rezultatin duhet tu a thoni atë qartë përfaqësuesve të atyre enteve.

Shiko dhe këtë

• Grupet e ushqimeve
• Kodi i mallrave në Kosovë