Wikipedia

Pikëpamjet fetare të Adolf Hitlerit

Besimet fetare të Adolf Hitlerit, diktatorit të Gjermanisë naziste nga viti 1933 deri në 1945, kanë qenë një çështje debati. Mendimet e tij në lidhje me çështjet fetare ndryshuan ndjeshëm me kalimin e kohës. Gjatë fillimit të karrierës së tij politike, Hitleri shprehu publikisht opinione të favorshme ndaj idealeve tradicionale të krishtera, por më vonë i braktisi ato.[1][2] Shumica e historianëve e përshkruajnë qëndrimin e tij të mëvonshëm si kundërshtues të krishterimit të organizuar dhe besimeve të themeluara të krishtera.[3][4] Ai gjithashtu qortoi ateizmin.[5]

Hitleri lindi nga një nënë praktikuese katolike, Klara Hitler, dhe u pagëzua në Kishën Katolike Romake; babai i tij, Alois Hitler, ishte një mendimtar i lirë dhe skeptik ndaj Kishës Katolike.[6][7] Në vitin 1904, ai u konfirmua në Katedralen Katolike Romake në Linc, Austri, ku jetonte familja.[8] Sipas Xhon Uillard Toland, dëshmitarët tregojnë se sponsori i konfirmimit të Hitlerit duhej "të hiqte zvarrë fjalët prej tij ... pothuajse sikur i gjithë konfirmimi të ishte i neveritshëm për të".[9] Tolandi ofron mendimin se Hitleri "mbarti brenda vetes mësimin e tij se hebreu ishte vrasësi i Zotit. Prandaj, shfarosja mund të bëhej pa dridhje ndërgjegjjeje pasi ai ishte thjesht duke vepruar si dora hakmarrëse e Zotit ..." Majkëll Risman vëren se, sipas disa dëshmitarëve që jetuan me Hitlerin në një shtëpi burrash në Vjenë, ai kurrë nuk mori pjesë më në meshë ose nuk mori sakramentet pasi u largua nga shtëpia kur ishte 18 vjeç.

Në një fjalim në vitin 1932, Hitleri e deklaroi veten "jo një katolik dhe jo një protestant, por një i krishterë gjerman".[10] Të krishterët gjermanë ishin një grup protestant që mbështetën ideologjinë naziste.[11] Hitleri dhe Partia Naziste gjithashtu promovuan krishterimin pozitiv "pa nënndarje"[12][13], një lëvizje që hodhi poshtë shumicën e doktrinave tradicionale të krishtera si hyjnia e Jezusit, si dhe elementët hebrenj si Dhiata e Vjetër.[14][15] Në një vërejtje të cituar gjerësisht, ai e përshkroi Jezusin si një "luftëtar arian" që luftoi kundër "fuqisë dhe pretendimeve të farisenjve të korruptuar" dhe materializmit hebre.[16] Hitleri foli shpesh për protestantizmin[16] dhe luteranizmin,[17] duke thënë, "Nëpërmjet meje Kisha Protestante Ungjillore mund të bëhej kisha e themeluar, si në Angli"[18] dhe se "reformatori i madh" Martin Luteri[19] "ka meritën e ngritjes kundër Papës dhe Kishës Katolike”.[16]

Regjimi i Hitlerit nisi një përpjekje drejt koordinimit të protestantëve gjermanë në një kishë të përbashkët protestante të Rajhut (por kjo u rezistua nga Kisha Rrëfyese) dhe u zhvendos herët për të eliminuar katolicizmin politik.[20] Edhe pse udhëheqja naziste u shkishërua nga Kisha Katolike,[21] Hitleri ra dakord për konkordatin e Rajhut me Vatikanin, por më pas e shpërfilli atë në mënyrë rutinore dhe lejoi persekutimet e Kishës Katolike. Disa historianë kanë këmbëngulur se Hitleri dhe rrethi i tij i ngushtë ishin ndikuar nga fetë e tjera. Në një eulogji për një mik, Hitleri i bëri thirrje të hynte në Valhalla[22] por ai më vonë deklaroi se do të ishte marrëzi të rivendosnin adhurimin e Odinit (ose Votanit) brenda paganizmit gjerman.[23] Shumica e historianëve argumentojnë se ai ishte i përgatitur të vononte konfliktet për arsye politike dhe se qëllimet e tij ishin të eliminonte përfundimisht krishterimin në Gjermani, ose të paktën ta reformonte atë për t'iu përshtatur një pikëpamjeje naziste.

Hitleri me ambasadorin e Vatikanit Çezare Orsenigo
  1. ^ Steigmann-Gall 2003, p. 265: "During the Kampfzeit and into the first years of the Third Reich, he maintained – both publicly and privately – that the movement bore some fundamental relationship to Christianity, as witnessed by his repeated intonations of positive Christianity and his repeated reference to the relevance, even priority, of Christian social ideas to his own movement. Then we see an apparent total rejection of those same ideas near the end."
  2. ^ Hastings, Derek (2011). Catholicism and the Roots of Nazism: Religious Identity and National Socialism (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0199843459. While there is little doubt that Hitler was a staunch opponent of Christianity throughout the duration of the Third Reich, I would caution against viewing Hitler's religious identity in static terms. Rather, it seems to me that Hitler's religious stance underwent a significant evolution over time, particularly in an external-historical sense but quite possibly internally as well. Before the Beerhall Putsch, Hitler made public statements of devotion to his "Lord and Savior" that would never have been made – either publicly or privately – at a later date. […] At the same time, a shift is already visible in the pages of Mein Kampf away from energetic and open advocacy to a much more subdued tolerance of Christianity, a respect for the institutional strength of the Catholic Church, and a practical desire to avoid interconfessional squabbles within the movement.
  3. ^ Alan Bullock; Hitler: a Study in Tyranny; Harper Perennial Edition 1991; p. 219: "Hitler had been brought up a Catholic and was impressed by the organization and power of the Church... [but] to its teachings he showed only the sharpest hostility... he detested [Christianity]'s ethics in particular"
  4. ^ "Was Hitler religious? The Nazi leader hated Christianity as well as Judaism". The Washington Post. 2019-04-20. Marrë më 2022-06-11. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Weikart, Richard (2016). Hitler's Religion: The Twisted Beliefs that Drove the Third Reich. New York: Simon & Schuster. fq. unpaginated. ISBN 978-1621575511. It's true that Hitler's public statements opposing atheism should not be given too much weight, since they obviously served Hitler's political purposes to tar political opponents. However, in his private monologues, he likewise rejected atheism, providing further evidence that this was indeed his personal conviction. In July 1941, he told his colleagues that humans do not really know where the laws of nature come from. He continued, "Thus people discovered the wonderful concept of the Almighty, whose rule they venerate. We do not want to train people in atheism." He then maintained that every person has a consciousness of what we call God. This God was apparently not the Christian God preached in the churches, however, since Hitler continued, "In the long run National Socialism and the church cannot continue to exist together." The monologue confirms that Hitler rejected atheism, but it also underscores the vagueness of his conception of God. [...] While confessing faith in an omnipotent being of some sort, however, Hitler denied we could know anything about it. [...] Despite his suggestion that God is inscrutable and unfathomable, Hitler did sometimes claim to know something about the workings of Providence. [...] Perhaps even more significantly, he had complete faith that Providence had chosen him to lead the German people to greatness. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Brendan Simms (2019). Hitler: A Global Biography. Basic Books. fq. 21–. ISBN 978-1541618206. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Taufregister 03 – 103/03; Braunau am Inn; Oberösterreich: Rk. Diözese Linz; Österreich; Matricula Online". Matricula Online. 1889-04-22. Marrë më 2021-10-07. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Bullock (1991), p.26
  9. ^ John Toland; Hitler; Wordsworth Editions; 1997 Edn; p. 18
  10. ^ Rossol, Nadine; Ziemann, Benjamin (6 janar 2022). The Oxford Handbook of the Weimar Republic. Oxford University Press. ISBN 978-0198845775. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Twisted Cross: The German Christian Movement in the Third Reich. Univ of North Carolina Press. 9 nëntor 2000. ISBN 978-0807860342. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Hitler's Priests: Catholic Clergy and National Socialism. Cornell University Press. 14 prill 2008. ISBN 978-1501757150. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ from Norman H. Baynes, ed. (1969). The Speeches of Adolf Hitler: April 1922 – August 1939. 1. New York: Howard Fertig. p. 402.
  14. ^ William L. Shirer; The Rise and Fall of the Third Reich; Secker & Warburg; London; 1990, p. 234.
  15. ^ "Confessing Church" in Dictionary of the Christian Church, F. L. Cross and E. A. Livingston, eds.; William L. Shirer, The Rise and Fall of the Third Reich (New York: Simon and Schuster, 1960), pp. 235 f.
  16. ^ a b c Steigmann-Gall 2003.
  17. ^ Adolf Hitler; His Family, Childhood, and Youth. Hoover Institution on War, Revolution, and Peace. 1967. ISBN 978-0817916220. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Speer, Albert (1997). Inside the Third Reich. New York: Simon & Schuster. fq. 95. ISBN 978-0684829494. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Wood, Barry (2020). Invented History, Fabricated Power: The Narrative Shaping of Civilization and Culture. London: Anthem Press. fq. 342. ISBN 978-1785274763. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Ian Kershaw; Hitler a Biography; 2008 Edn; W. W. Norton & Company; London; p. 290.
  21. ^ Lindsay, Deborah G. (2020). Behind Barbed Wire: A History of Concentration Camps from the Reconcentrados to the Nazi System 1896–1945. fq. 234. ISBN 978-1627342988. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Clifford, Alexander (16 dhjetor 2021). Hindenburg, Ludendorff and Hitler: Germany's Generals and the Rise of the Nazis. Pen and Sword Military. ISBN 9781526783349 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Hitler, Adolf (18 tetor 2013). Hitler's Table Talk 1941–1944: Secret Conversations. Enigma Books. ISBN 9781929631667 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Pikëpamjet_fetare_të_Adolf_Hitlerit&oldid=2706943"