Politika e qendrës së djathtë

Politika e qendrës së djathtë është grupi i ideologjive politike të krahut të djathtë që anojnë më afër qendrës politike. Zakonisht lidhet me konservatorizmin, demokracinë e krishterë, konservatorizmin liberal dhe liberalizmin konservator. Partitë konservatore dhe liberale të qendrës së djathtë kanë qenë historikisht më të suksesshme në anglosferë, ndërsa demokracia e krishterë ka qenë ideologjia kryesore e qendrës së djathtë në Evropë.

Qendra e djathtë zakonisht mbështet ide të tilla si qeveria e vogël, ligji dhe rendi, liria e fesë dhe siguria e fortë kombëtare. Ajo ka qëndruar historikisht në kundërshtim me politikën radikale, politikat rishpërndarëse, multikulturalizmin, imigrimin dhe LGBT-në. Ekonomikisht, qendra e djathtë mbështet tregjet e lira dhe ekonominë shoqërore të tregut, ku liberalizmi i tregut dhe neoliberalizmi janë pozicione të përbashkëta ekonomike të qendrës së djathtë. Ajo zakonisht kërkon të ruajë gjendjen e mëparshme kulturore dhe shoqëroro-ekonomike dhe beson se ndryshimet duhet të zbatohen hap pas hapi.

Qendra e djathtë rrjedh nga spektri politik majtas-djathtas i Revolucionit Francez. Ajo u zhvillua për herë të parë si një forcë politike me krijimin e sistemeve partiake në shekullin e 19-të, kur konservatorët monarkistë dhe fetarë konkuruan me liberalët individualistë dhe antiklerikalë. Demokracia e krishterë u zhvillua në vitet 1870 si një përgjigje tjetër ndaj antiklerikalizmit. Qendra e djathtë siguroi një pozicion të moderuar për të konkurruar me socializmin në shekullin e 19-të dhe u bë një forcë lëvizëse për demokracinë liberale në fillim të shekullit të 20-të.

Qendra e djathtë u rikonfigurua pas Luftës së Dytë Botërore për të zbutur mbështetjen për nacionalizmin dhe u bë një pozicion politik mbizotërues në të gjithë botën perëndimore, veçanërisht me përhapjen e demokracisë së krishterë në të gjithë Evropën. Ajo u rreshtua me bllokun perëndimor gjatë Luftës së Ftohtë dhe në Evropë ndikoi shumë në konsolidimin demokratik dhe integrimin evropian. Rënia ekonomike botërore në vitet 1970 shkaktoi një rritje të mbështetjes për neoliberalizmin dhe neokonservatizmin. Shpërbërja e Bashkimit Sovjetik lejoi një lëvizje të re të qendrës së djathtë të zhvillohej dhe të merrte pushtetin në Evropën Qendrore dhe Lindore gjatë viteve 1990. Kriza financiare 2007–2008 çoi në rënien e mbështetjes për qendrën e djathtë dhe dekada e ardhshme e pa atë të zëvendësohej nga një mbështetje më e madhe për politikën e ekstremit të djathtë.