Prosperiteti
Prosperiteti është lulëzimi, fati i mirë dhe statusi i suksesshëm shoqëror.[1] Prosperiteti shpesh prodhon pasuri të bollshme duke përfshirë faktorë të tjerë që mund të jenë jashtëzakonisht të pasur në të gjitha shkallët, si lumturia dhe shëndeti.
Nocionet konkurruese të prosperitetit
RedaktoNocionet ekonomike të prosperitetit shpesh konkurrojnë ose ndërveprojnë negativisht me shëndetin, lumturinë ose nocionet shpirtërore të prosperitetit. Për shembull, orët më të gjata të punës mund të rezultojnë në një rritje të masave të caktuara të prosperitetit ekonomik, por në kurriz të largimit të njerëzve nga preferencat e tyre për orë më të shkurtra pune.[2] Në budizëm, prosperiteti shihet me një theks në kolektivizmin dhe spiritualitetin. Kjo perspektivë mund të jetë në kundërshtim me nocionet kapitaliste të prosperitetit, për shkak të lidhjes së kësaj të fundit me lakminë.[3] Të dhënat nga anketat sociale tregojnë se rritja e të ardhurave nuk rezulton në një rritje të qëndrueshme të lumturisë; Një shpjegim i propozuar për këtë është për shkak të përshtatjes hedonike dhe krahasimit social, dhe dështimit për t'i parashikuar këta faktorë, duke rezultuar që njerëzit të mos ndajnë energji të mjaftueshme për qëllimet jofinanciare si jeta familjare dhe shëndeti.[4]
Debat për rritjen ekonomike
RedaktoRritja ekonomike shpesh shihet si thelbësore për prosperitetin ekonomik, dhe në të vërtetë është një nga faktorët që përdoret si masë e prosperitetit. Instituti Rocky Mountain, ndër të tjera, ka paraqitur një këndvështrim alternativ, se prosperiteti nuk kërkon rritje, duke pretenduar përkundrazi se shumë nga problemet me të cilat përballen komunitetet janë në fakt rezultat i rritjes dhe se zhvillimi i qëndrueshëm kërkon braktisjen e idesë se rritja kërkohet për prosperitet. Debati nëse rritja ekonomike është e nevojshme ose në kundërshtim me prosperitetin njerëzor, ka qenë aktiv të paktën që nga botimi i Ardhmërisë Jonë të Përbashkët në 1987 dhe është theksuar se pasqyron dy botëkuptime të kundërta.[5]
Në vitin 1996, ekonomisti britanik ekologjik Tim Jackson përvijoi marrëdhënien konfliktuale midis mirëqenies njerëzore dhe rritjes ekonomike në librin e tij Shqetësime materiale. Prosperiteti pa rritje atëherë, i botuar për herë të parë si një raport për Komisionin e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Mbretërisë së Bashkuar në 2008, u zgjerua në mënyrë gjithëpërfshirëse mbi argumentet dhe rekomandimet e politikave.[6]
E organizuar ndërkombëtarisht, Lëvizja Degrowth po merr një pozicion të ngjashëm dhe argumenton se mbikonsumimi qëndron në rrënjën e çështjeve mjedisore afatgjata dhe pabarazive sociale, duke mbrojtur për uljen e shkallës së prodhimit dhe konsumit. Në Rishikimin e 2021 mbi Ekonominë e Biodiversitetit të porositur nga Thesari i Mbretërisë së Bashkuar, Partha Dasgupta argumenton se prosperiteti ka ardhur me një kosto "shkatërruese" për biodiversitetin dhe se rritja e qëndrueshme ekonomike do të kërkojë braktisjen e PBB-së si një masë për përparimin ekonomik.[7]
Nocione sinergjike të prosperitetit
RedaktoShumë nocione të dallueshme të prosperitetit, si prosperiteti ekonomik, shëndeti dhe lumturia, janë të ndërlidhura ose madje kanë efekte shkakësore mbi njëri-tjetrin. Prosperiteti ekonomik dhe shëndeti janë të vendosura mirë për të pasur një korrelacion pozitiv, por shkalla në të cilën shëndeti ka një efekt shkakësor në prosperitetin ekonomik është e paqartë.
Ka prova që lumturia është shkaku i shëndetit të mirë, si drejtpërdrejt përmes ndikimit të sjelljes dhe sistemit imunitar, ashtu edhe indirekt përmes marrëdhënieve shoqërore, punës dhe faktorëve të tjerë.[8] Një studim që avancon një përkufizim holistik të prosperitetit është Indeksi i Prosperitetit Legatum (një raport vjetor nga Instituti Legatum, një shoqatë e pavarur arsimore me bazë në Mbretërinë e Bashkuar e themeluar nga Legatum), i cili përdor të dhëna nga 56 burime të veçanta, duke përfshirë Organizatën Botërore të Shëndetit, Global Indeksi i skllavërisë dhe Banka Botërore, për të renditur 169 kombe në një indeks që shkon përtej PBB-së si matës i prosperitetit kombëtar.[9][10][11]
Perspektiva ekologjike
RedaktoNë ekologji, prosperiteti mund t'i referohet shkallës në të cilën një specie lulëzon në rrethana të caktuara.[12][13]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Stampa:Cite dictionary
- ^ Cowling, Keith (korrik 2006). "Prosperity, Depression and Modern Capitalism". Kyklos. 59 (3): 369–381. doi:10.1111/j.1467-6435.2006.00337.x. S2CID 153790728. Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2013. Marrë më 10 shkurt 2009.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gottlieb, Roger S. (2003). Liberating Faith. Rowman and Littlefield. fq. 288. ISBN 978-0-7425-2535-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Easterlin, Roger A. (shtator 2003). "Explaining happiness". Proceedings of the National Academy of Sciences. 100 (19): 11176–83. doi:10.1073/pnas.1633144100. PMC 196947. PMID 12958207.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Verstegen, S. W.; Hanekamp, J. C. (dhjetor 2005). "The sustainability debate: Idealism versus conformism—the controversy over economic growth". Globalizations. 2 (3): 349–362. doi:10.1080/14747730500367843. S2CID 144638267.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Jackson, Tim (2009). Prosperity Without Growth. Routledge.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Briggs, Helen (2 shkurt 2021). "Prosperity comes at 'devastating' cost to nature". BBC. Marrë më 9 shkurt 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Argyle, Michael (dhjetor 1997). "Is happiness a cause of health?". Psychology & Health. 12 (6): 769–781. doi:10.1080/08870449708406738.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Economic wellbeing masks UK's unravelling social fabric". The Times. 24 nëntor 2019. Marrë më 17 janar 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Tolerance towards LGBT+ people seen rising globally". Reuters. 25 nëntor 2019. Marrë më 16 janar 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The world is doing much better than the bad news makes us think". Washington Post. 2 dhjetor 2019. Marrë më 16 janar 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Klimes, F.; Turek, F. (shkurt 1984). "The prosperity and stability of clovers in intensive grassland at higher altitudes (Lathyrus pratensis, species composition, fertilization)". Plant Ecology. 30 (2): 177. ISSN 0035-8371.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)[lidhje e vdekur] - ^ Davis, J. S.; Lipkin, Y. (shtator 1986). "Lamprothamnium prosperity in permanently hypersaline water". Swiss Journal of Hydrology. 48 (2): 240–246. doi:10.1007/BF02560200. ISSN 1420-9055. S2CID 20307043.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)