Revolucioni i Bardhë
Revolucioni i Bardhë (persisht: انقلاب سفید, romanizuar: Enqelâb-e Sefid) ose Revolucioni i Shahut dhe Popullit (انقلاب شاه و مردم, i romanizuar: Enqelâb-e Šâh o Mardom)[1] ishte një seri e gjerë reformash që rezultuan në një modernizim agresiv në Shtetin Perandorak të Iranit, i nisur më 26 janar 1963 nga Shahu, Mohammad Reza Pahlavi, i cili zgjati deri në vitin 1979. Reformat rezultuan në një rishpërndarje të madhe të pasurisë për klasën punëtore të Iranit. rritja ekonomike shpërthyese në dekadat e mëvonshme, urbanizimi i shpejtë dhe dekonstruksioni i zakoneve feudaliste të Iranit.[2]
Reformat u karakterizuan nga ritme të larta të rritjes ekonomike, investime të mëdha në infrastrukturë, rritje të konsiderueshme të pasurisë për frymë dhe shkrim-leximit të iranianëve. Rritja ekonomike dhe përparimi i arsimit pa dyshim hapi rrugën për ndërtimin e armëve ushtarake të Shahut dhe vendosjen e Iranit si një fuqi e madhe gjeopolitike në Lindjen e Mesme. Ai përbëhej nga disa elementë, duke përfshirë reformën e tokës, shitjen e disa fabrikave shtetërore për të financuar reformën e tokës, ndërtimin e një rrjeti të zgjeruar rrugor, hekurudhor dhe ajror, një sërë projektesh digash dhe ujitjeje, çrrënjosjen e sëmundjeve të tilla si malaria. , nxitja dhe mbështetja e rritjes industriale, dhënia e të drejtave të grave, nacionalizimi i pyjeve dhe kullotave, formimi i trupave të shkrim-leximit dhe shëndetit për zonat e izoluara rurale dhe krijimi i skemave të ndarjes së fitimeve për punëtorët në industri. Në vitet 1960 dhe 1970, Shahu u përpoq të zhvillonte një politikë të jashtme më të pavarur dhe vendosi marrëdhënie pune me Bashkimin Sovjetik dhe vendet e Evropës Lindore. Në dekadat pasuese, të ardhurat për frymë për iranianët u rritën shumë dhe të ardhurat nga nafta nxitën një rritje të madhe në financimin e shtetit për projektet e zhvillimit industrial.[3]
Revolucioni i Bardhë nisi grantet e tokës të subvencionuara nga qeveria për miliona familje të klasës punëtore dhe krijimin e korpusit të shkrim-leximit të Iranit, i cili dyfishoi normat e arsimimit të vendit. Shahu donte që të gjithë qytetarët iranianë të ishin në gjendje të jetonin një mënyrë jetese të arsimuar dhe të begatë.[4][5] Pjesa më e madhe e programit kishte për qëllim fshatarësinë iraniane ndërsa rishpërndante pasurinë e klasës së pronarëve aristokrat te iranianëve të klasës punëtore.[6] Kështu Revolucioni i Bardhë në Iran përfaqësoi një përpjekje të re për të futur reforma nga lart dhe për të ruajtur modelet tradicionale të pushtetit. Nëpërmjet reformës së tokës, thelbi i Revolucionit të Bardhë, Shahu shpresonte të bashkohej me fshatarësinë në fshat dhe shpresonte të shkëputte lidhjet e tyre me aristokracinë në qytet.[6]
Për të legjitimuar Revolucionin e Bardhë, Shahu bëri thirrje për një referendum kombëtar në fillim të vitit 1963, në të cilin 5,598,711 njerëz votuan për reformat dhe 4,115 votuan kundër reformave, megjithëse referendumi u bojkotua nga opozita ndaj Shahut.[7]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Amanat, Abbas (2017). Iran: A Modern History. Yale University Press. fq. 584. ISBN 978-0300231465.
Hence the "Revolution of the Shah and the People" (enqlab-e Shah va mardom) underscored a new mandate that bypassed the old structure of power, in effect eliminating the intermediaries who stood between (...)
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "1979: Iran and America". Encyclopedia Britannica.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Amir Arjomand, Said (1988). The Turban for the Crown: The Islamic Revolution in Iran. Oxford University Press. fq. 72–73. ISBN 9780195042580.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Siavoshi, Sussan (1990). Liberal Nationalism in Iran: The failure of a movement. Boulder, Colorado: Westview Press. fq. 23. ISBN 978-0-8133-7413-0.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bayar, Assef (1994). "Historiography, class, and Iranian workers". përmbledhur nga Lockman, Zachary (red.). Workers and Working Classes in the Middle East: Struggles, Histories, Historiographies. Albany, New York: State University of New York Press. fq. 198. ISBN 978-0-7914-1665-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Bill, James A. (1970). "Modernization and Reform from Above: The Case of Iran". The Journal of Politics. 32 (1): 33. doi:10.2307/2128863. hdl:2152/24201. JSTOR 2128863. S2CID 155052262.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Milani, Moshen M. (1988). The Making of Iran's Islamic Revolution. Boulder, Colorado: Westview Press. fq. 85. ISBN 978-0-8133-7293-8.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)