Sercquiais

Sercquiais
Sercquiais
Vendase për	Sarkun
Folës amtare	3 (2022)
Familje gjuhësore	Default Sercquiais;
Kodet gjuhësore
ISO 639-3	–

Sercquiais ( shqiptimi frëngjisht: [sɛʁkjɛ] ), i njohur gjithashtu si lé Sèrtchais, Sarkese ose Sark-Frëngjisht, është dialekti norman i ishullit të Kanalit, Sark ( Bejluiku i Guernsey ).

Sercquiais është një pasardhës i dialektit Jèrriais të shekullit të 16-të i përdorur nga kolonistët origjinalë, ^[1] 40 familje kryesisht nga Saint Ouen, Jersey të cilët u vendosën në ishullin atëhere të pabanuar, megjithëse u ndikuan përkohësisht nga Guernésiais (dialekti i Guernsey ). Dialekti është gjithashtu i lidhur ngushtë me dialektin Auregnais ( Alderney ), tashmë të zhdukur, si dhe me normanishten kontinentale. Flitet ende nga banorët më të vjetër të ishullit dhe shumica e emrave lokalë janë në Sercquiais.

Në kohët e mëparshme, mund të ketë pasur dy nëndialekte të Sarkishtes, por sot dialekti është relativisht homogjen. ^[1] Fonologjia e gjuhës ruan tipare të humbura në Jèrriais që nga shekulli i 16-të.

Sercquiais e shkruar

Shumë pak nga Sercquiais është transkriptuar dhe meqë nuk ka një formë të pranuar gjerësisht, ka marrë një sasi të caktuar stigme si rezultat. Një sundimtare e shquar e Sark, Sibyl Hathaway, e cila ishte vetë folëse, deklaroi se "nuk mund të shkruhej kurrë" dhe ky perceptim ka vazhduar në vitet e mëpaskëtajme.

Teksti më i hershëm i botuar në dialektin Sarkez i identifikuar deri më tani është Fabula e Mbjellësit ( Parabol du smeaux) nga Ungjilli i Mateut . Princi Louis Lucien Bonaparte, gjuhëtar, vizitoi Ishujt e Kanalit në shtator 1862 për të transkriptuar mostra të varieteteve të gjuhëve ishullore, të cilat ai i botoi më pas në 1863:

: (3) [...] L'chen qui sème s'n allit s'mai;
: (4) Et tàndis qu' i s'maitt une partie d' la s'menche quitt le long du ch'mìnn et l's oesiaux du ciel vìndrint et i la màndgirent.
: (5) Une aûtre quitt dans d's endréts roquieurs, où alle n'avait pas fort de terre; et ou l'vist ossivite, parçe que la terre où al' 'tait n'était pas ben avant.
: (6) Mais l'solé se l'vitt et ou fut brulaie; et coumme ou n'avait pas d'rachinnes, ou s'quitt.
: (7) Une aûtre quitt dans d's épinnes, et l's épinnes vìndrent à craitre, et l'etoupidrent.
: (8) Une aûtre enfin quitt dans d'bouanne terre, et ou portit du fritt; quiq' grâins rèndirent chent pour un, d'aûtres sessànte, et d'aûtres trente.
: (9) L'chen qu'a d's oureilles pour ouit qu' il ouêt. (S. Makyu. Chap. XIII. 3–9)

E tashmja

Deri në vitin 2022 ka 3 folës amtare. Gjuhëtari çek Martin Neudörfl po përpiqet të ruajë gjuhën duke i inkurajuar fëmijët dhe duke u mësuar atyre dialektin e Sarkut. ^[2] Që nga viti 2019 gjuha mësohet në shkolla.

Fonologjia

Bashkëtingëlloret Sercquiais ^[3]
		Buzore	Alveolare	Post- alveolare	Qiellzore	Vellore / Nebabore
Hundore		m	n		ɲ
Shpërthyese	e pazëshme	p	t		kʲ	k
Shpërthyese	e zëshme	b	d		ɡʲ	ɡ
Fërkuese	e pazëshme	f	s	ʃ
Fërkuese	e zëshme	v	z	ʒ		ʁ
Rotike			r
Anësore			l		ʎ
Përafruese	e thjeshtë				j
Përafruese	buzore				ɥ	w

Zanoret gojore
	Parme		Pasme
	rrethore	jorrethore	Pasme
Të mbyllura	i iː	y yː	u uː
Të hapura-mes	ɛ ɛː	œ œː	ɔ ɔː
Të hapura	a aː
Diftong	iə

Zanoret hundore
	Parme		Pasme
	rrethore	jorrethore	Pasme
E mbyllur-mes	ẽ ẽː	ø̃ ø̃ː	õ õː
E hapur-mes	ɛ̃ ɛ̃ː
E hapur			ɑ̃ ɑ̃ː

Sercquiais nuk e ka fërkimin dentar të zëshëm, i cili është një karakteristikë tepër dalluese e St. Ouen në Xhersi, prej nga erdhën shumica e kolonistëve.

Sercquiais	Jèrriais	shqip	frëngjisht
lyer	liéthe	të lexosh	lire
kuoradj	couothage	guxim	courage
fere	féther	për të hekurosur	repasser ( ferrer : për të hekurosur)

^ ^a ^b "Voices – Multilingual Nation". BBC. 2005-09-30. Marrë më 2013-07-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "BBC" defined multiple times with different content
^ Fitch, Zoe (2019-11-27). "Sark pupils keep the island's language alive – with the help of Czech student". Guernsey Press. Arkivuar nga origjinali më 2019-11-28. Marrë më 2022-05-16. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Liddicoat, Anthony (1994). A Grammar of the Norman French of the Channel Islands The Dialects of Jersey and Sark. De Gruyter Mouton. fq. 103–140. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[BBC-1] "Voices – Multilingual Nation". BBC. 2005-09-30. Marrë më 2013-07-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "BBC" defined multiple times with different content

[2] Fitch, Zoe (2019-11-27). "Sark pupils keep the island's language alive – with the help of Czech student". Guernsey Press. Arkivuar nga origjinali më 2019-11-28. Marrë më 2022-05-16. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Liddicoat, Anthony (1994). A Grammar of the Norman French of the Channel Islands The Dialects of Jersey and Sark. De Gruyter Mouton. fq. 103–140. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]