Shantazhi emocional
Shantazhi emocional dhe FOG janë terma të popullarizuara nga psikoterapistja Susan Forward në lidhje me kontrollin e njerëzve në marrëdhënie dhe teorinë se frika, obligimi dhe faji (FOG) janë dinamika transaksionale në lojë midis kontrolluesit dhe personit që kontrollohet. Kuptimi i këtyre dinamikave është i dobishëm për këdo që përpiqet të largohet nga sjellja kontrolluese e një personi tjetër dhe të përballet me detyrimet e tyre për të bërë gjëra që janë të pakëndshme, të padëshirueshme, të rënda ose vetëmohuese për të tjerët. [1]
Gjeneral Redakto
Përdorimi i parë i dokumentuar i "shantazhit emocional" u shfaq në vitin 1947 në Gazetën e Shoqatës Kombëtare të Dekanëve të Grave në artikullin "Klima e shantazhit emocional". Termi u përdor për të përshkruar një lloj modeli problematik të kontrollit të klasës që përdoret shpesh nga mësuesit. [2] Esther Vilar, një mjeke argjentinase dhe shkrimtare anti-feministe, përdori gjithashtu termin "shantazh emocional" në fillim të viteve 1970 për të përshkruar një strategji prindërimi të vëzhguar midis disa nënave me shumë fëmijë. [3]
Shantazhi emocional zakonisht përfshin dy njerëz që kanë krijuar një marrëdhënie të ngushtë personale ose intime (prindër dhe fëmijë, bashkëshortë, vëllezër e motra ose dy miq të ngushtë). [4] Fëmijët gjithashtu do të përdorin lutje të veçanta dhe shantazhe emocionale për të promovuar interesat e tyre dhe vetë-zhvillimin brenda sistemit të familjes. [5]
Shantazhuesit emocionalë përdorin frikën, detyrimin dhe fajin në marrëdhëniet e tyre, duke siguruar që të tjerët të kenë frikë t'i kalojnë, të detyruar t'u japin rrugën e tyre dhe të mbyten nga faji nëse rezistojnë. Duke ditur se dikush afër tyre kërkon dashuri, miratim ose konfirmim të identitetit dhe vetëvlerësimit, shantazhuesit mund t'i kërcënojnë t'i ndalojnë (p.sh., t'i ndalojnë dashurinë) ose t'i heqin fare, duke e bërë personin e dytë të ndiejë se duhet t'i fitojë ato me marrëveshje. [6] Frika, detyrimi ose faji zakonisht i referohen si "FOG". FOG është një akronim i sajuar - një lojë me fjalën "mjegull" që përshkruan diçka që errëson dhe ngatërron një situatë ose proceset e mendimit të dikujt.
Personi që vepron në një mënyrë kontrolluese shpesh dëshiron diçka nga personi tjetër që është legjitime të dëshirojë. Ata mund të duan të ndihen të dashur, të sigurt, të vlefshëm, të vlerësuar, të mbështetur, të nevojshëm, etj. Nuk është ky problemi. Problemi është shpesh më shumë një çështje se si ata do të arrijnë të marrin atë që duan, ose se janë të pandjeshëm ndaj nevojave të të tjerëve për ta bërë këtë gjë që është shqetësuese – dhe si reagojnë të tjerët ndaj gjithë kësaj. [1]
Nën presion, dikush mund të bëhet një lloj pengu, i detyruar të veprojë nën presionin e kërcënimit të përgjegjësisë për prishjen e tjetrit. [7] Dikush mund të bjerë në një model të lejimit të shantazhuesit të kontrollojë vendimet dhe sjelljen e tij/saj, i humbur në atë që Doris Lessing e përshkroi si "një lloj mjegullimi psikologjik". [8]
Shantazhi emocional është një ndëshkim që mund të ndodhë në marrëdhëniet romantike. Për shembull, në një divorc të pakëndshëm, shantazhuesi emocional mund të paralajmërojë se nëse bashkëshorti i tyre bën kërkesë për divorc, ata do të ruajnë asetet financiare ose nuk do t'i lejojnë kurrë të ndërveprojnë me fëmijët. Veprime të tilla mund ta zemërojnë viktimën pasi mendojnë se po kontrollohen dhe nuk janë në gjendje të reagojnë në mënyrë të shëndetshme. [9]
Llojet Redakto
Forward dhe Frazier identifikojnë katër lloje shantazhesh secila me stilin e tyre të manipulimit mendor: [10]
| Lloji | Shembull |
|---|---|
| Kërcënimi i ndëshkuesit | Hani ushqimin që kanë gatuar për ju ose do t'ju lëndojnë. |
| Kërcënimi i vetëndëshkuesit | Hani ushqimin që kanë gatuar për ju ose do të lëndojnë veten. |
| Kërcënimi i të vuajturit | Hani ushqimin që ata gatuan për ju. E ruanin për vete. Ata pyesin se çfarë do të ndodhë tani. |
| Kërcënimi i Tantalizerit | Hani ushqimin që ata gatuan për ju dhe mund të merrni ose jo një ëmbëlsirë vërtet të shijshme. |
Ka nivele të ndryshme kërkesash - kërkesa që kanë pak pasoja, kërkesa që përfshijnë çështje të rëndësishme ose integritet personal, kërkesa që ndikojnë në vendimet kryesore të jetës dhe/ose kërkesa që janë të rrezikshme ose të paligjshme. [1]
Modelet dhe karakteristikat Redakto
Varësitë Redakto
Të varurit shpesh besojnë se të qenit nën kontroll është mënyra për të arritur sukses dhe lumturi në jetë. Njerëzit që ndjekin këtë rregull e përdorin atë si një aftësi mbijetese, pasi e kanë mësuar zakonisht në fëmijëri. Për sa kohë që ata bëjnë rregullat, askush nuk mund t'i kthejë në një qoshe me ndjenjat e tyre. [11]
Sëmundje mendore Redakto
Njerëzit me kushte të caktuara mendore janë të predispozuar ndaj sjelljes kontrolluese, duke përfshirë ata me çrregullim të personalitetit paranojak, [12] çrregullim të personalitetit kufitar, [13] dhe çrregullim të personalitetit narcisist. [14]
Njerëzit me çrregullim të personalitetit kufitar kanë veçanërisht të ngjarë të përdorin shantazh emocional [13] (siç janë edhe narcisistët shkatërrues). [14] Megjithatë, veprimet e tyre mund të jenë impulsive dhe të nxitura nga frika dhe një ndjenjë e dëshpëruar e mungesës së shpresës, në vend që të jenë produkt i ndonjë plani të ndërgjegjshëm. [15]
Bashkëvarësia Redakto
Bashkëvarësia shpesh përfshin vendosjen e një prioriteti më të ulët për nevojat e veta, ndërkohë që të jesh tepër i preokupuar me nevojat e të tjerëve. Kodevarësia mund të ndodhë në çdo lloj marrëdhënieje, duke përfshirë familjen, punën, miqësinë, si dhe marrëdhëniet romantike, bashkëmoshatare ose në komunitet.
Afluenca dhe fëmijët Redakto
Afluenca - pasiguria e statusit që rrjedh nga mbajtja obsesive me Joneses - është lidhur nga Oliver James me një model trajnimi në fëmijëri ku të sëmurët "u nënshtroheshin një forme shantazhi emocional si të vegjël. Dashuria e nënave të tyre kushtëzohet nga shfaqja e sjelljes që arritur qëllimet prindërore”. [16]
Trajnimi i vetëbesimit Redakto
Trajnimi i vetëbesimit i inkurajon njerëzit që të mos përfshihen në lëvizje të pafrytshme mbrapa-mbrapa ose luftime pushteti me shantazhuesin emocional, por në vend të kësaj të përsërisin një deklaratë neutrale, si p.sh. "Unë mund të shoh se si ndihesh në atë mënyrë" ose, nëse i bëhet presion për të ngrënë, thuaj "Jo faleminderit, nuk jam i uritur." Ata janë mësuar t'i mbajnë deklaratat e tyre brenda kufijve të caktuar në mënyrë që të mos kapitullojnë ndaj bezdisjeve shtrënguese, shantazheve emocionale ose ngacmimeve. [17]
Rimëkëmbja Redakto
Teknikat për t'i rezistuar shantazheve emocionale përfshijnë forcimin e kufijve personalë, rezistimin ndaj kërkesave, zhvillimin e një deklarate fuqie - vendosmërinë për të përballuar presionin - dhe blerjen e kohës për të thyer modelet e vjetra. Rilidhja me pjesët autonome të vetvetes që shantazhuesi kishte mbizotëruar nuk është domosdoshmërisht e lehtë. [10] Dikush mund të ndihet fajtor në bazë të shantazhit emocional, edhe kur e njeh fajin si të nxitur dhe të paarsyeshëm; [18] por prapëseprapë të jetë në gjendje t'i rezistojë kompensimit të tepërt dhe të injorojë përpjekjen e shantazhuesit për të fituar vëmendjen duke pasur një zemërim. [19]
Injorimi i vazhdueshëm i manipulimit në mënyrë miqësore mund të çojë megjithatë në intensifikimin e tij dhe kërcënime për ndarje, [20] ose në akuza për të qenë "i çmendur" ose "shkatërrues i shtëpisë". [10]
Shembuj kulturor Redakto
- Angela Carter e përshkroi E Bukura dhe Bisha si shantazh emocional lavdërues nga ana e Bishës, si një mjet për të kontrolluar objektivin e tij, Bukurinë. [21]
- Novelistja Doris Lessing pohoi se “u bëra eksperte e shantazheve emocionale në moshën pesëvjeçare. " [22]
Kritika Redakto
Daniel Miller kundërshton se në psikologjinë popullore ideja e shantazhit emocional është keqpërdorur si një mbrojtje kundër çdo forme të ndjenjës së të tjerëve ose konsideratës për të tjerët. [23]
Etiketimi i kësaj dinamike me terma nxitës si "shantazh" dhe "manipulim" mund të mos jetë aq i dobishëm pasi është edhe polarizues dhe nënkupton paramendim dhe qëllim keqdashës që shpesh nuk ndodh. Kontrolli i sjelljes dhe të qenit i kontrolluar është një transaksion midis dy njerëzve ku të dy luajnë një rol. [1]
Shiko gjithashtu Redakto
Referime Redakto
- ^ a b c d Johnson, R. Skip (16 gusht 2014). "Emotional Blackmail: Fear, Obligation and Guilt (FOG)". BPDFamily.com. Marrë më 18 tetor 2014.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "BPDFamily" defined multiple times with different content - ^ "Unknown". Journal of the National Association of Deans of Women. 11–12: 10. 1947.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "To instill obedience into an only child, the mother has to evolve complex methods to outsmart and persuade it, and get it to see reason; or it has to be punished. Since this is a nuisance, mother usually leaves it to father. Several children, on the other hand, can be trained by emotional blackmail. As they are all dependent on their mother's approval, she has only to show a slight preference for one and the others will do anything she tells them to. Every child lives in constant fear that its mother will 'withdraw' her love and give it to some one else." Villar, Esther (1972). The Manipulated Man, Bantam/Farrar, Straus and Giroux, Inc.
- ^ Stanlee Phelps/Nancy Austin, The Assertive Woman (1987) p. 133
- ^ Nigel Rapport ed., British Subjects (Oxford 2002) p. 141
- ^ Gavin Miller, R. D. Laing (2004) p. 52
- ^ Jean Baudrillard, The Revenge of the Crystal (1999) p. 174
- ^ Doris Lessing, The Golden Notebook (1973) p. 554
- ^ Doll, Karen (2019-03-05). "18+ Ways to Handle Emotional Blackmail (+ Examples & Quotes)". PositivePsychology.com (në anglishte amerikane). Marrë më 2023-08-27.
- ^ a b c Susan Forward/Donna Frazier, Emotional Blackmail (London 1997) p. 28, 82, 145, 169
- ^ Fenley, Jr., James L. Finding a Purpose in the Pain (2012)
- ^ Goldberg, MD, Joseph (23 maj 2014). "Paranoid Personality Disorder". Marrë më 20 tetor 2014.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Braiker, Harriet B., Who's Pulling Your Strings? How to Break The Cycle of Manipulation (2006)
- ^ a b Nina W. Brown, Children of the Self-Absorbed (2008) p. 35
- ^ Blaise A. Aguirre, Borderline Personality Disorder in Adolescents (2007) p. 73-4
- ^ Oliver James, Britain on the Couch (London 1998) p. 66
- ^ Sue Bishop, Develop Your Assertiveness (2006) p. 13
- ^ Mary Barnes and Joseph Berke, Mary Barnes (1974) p. 284
- ^ Carl Rogers, On Becoming a Person (1961) p. 320
- ^ Robin Skynner/John Cleese, Life and how to survive it (London 1993) p. 349 and p. 352
- ^ Aiden Day, Angela Carter: The Rational Glass (1998) p. 138
- ^ Gayle, Green, Doris Lessing: The Poetics of Change (1997) p. 9
- ^ Daniel Miller, The Comfort of Things (2008) p. 41