Shpella

Shpellë - zgavër/hapësirë nëntokësore më e gjatë se 5 metra e krijuar në kushte natyrore, nën veprimin e faktorëve me origjinë jo organike.

Llojet e formimit

Formimi dhe zhvillimi i shpellave njihet si speleogjenezë; mund të ndodhë gjatë rrjedhës së miliona viteve. Shpellat mund të variojnë gjerësisht në madhësi dhe janë formuar nga procese të ndryshme gjeologjike.

Këto mund të përfshijnë një kombinim të proceseve kimike, erozionit nga uji, forcave tektonike, mikroorganizmave, presionit dhe ndikimeve atmosferike. Teknikat e datimit izotopik mund të aplikohen në sedimentet e shpellave, për të përcaktuar shkallën kohore të ngjarjeve gjeologjike që formuan dhe formuan shpellat e sotme.

Vlerësohet se një shpellë nuk mund të jetë më shumë se 3,000 metra (9,800 ft) vertikalisht nën sipërfaqe për shkak të presionit të shkëmbinjve të sipërm. Megjithatë, kjo nuk imponon një thellësi maksimale për një shpellë e cila matet nga hyrja e saj më e lartë në pikën më të ulët, pasi sasia e shkëmbit mbi pikën më të ulët varet nga topografia e peizazhit mbi të. Për shpellat karstike thellësia maksimale përcaktohet në bazë të kufirit të poshtëm të proceseve të formimit të karstit, që përkon me bazën e shkëmbinjve karbonatikë të tretshëm. Shumica e shpellave janë formuar në gur gëlqeror nga shpërbërja.

Shpellat mund të klasifikohen edhe në mënyra të tjera të ndryshme, duke përfshirë një kontrast midis aktivit dhe reliktit: shpellat aktive kanë ujë që rrjedh nëpër to; shpellat relike jo, edhe pse uji mund të mbahet në to. Llojet e shpellave aktive përfshijnë shpellat hyrëse ("në të cilat fundoset një përrua"), shpellat dalëse ("nga të cilat del një përrua") dhe shpellave përshkuese ("përshkohet nga një përrua").

Shih edhe

• Humnera