Struga: Dallime mes rishikimesh

Qyteti i [[Liqeni]]t, ka histori të pasur. Gjatë zhvillimit qyteti kalon nëpër periudhat e zhvillimit të traditave, ekonomisë dhe kulturës. Historia e Strugës fillon nga neoliti. Buzë [[Drinit të Zi]] dhe në afërsi të tij janë zbuluar figura arti që padyshim tregon se prej neolitit e këtej Struga ka qenë vend i banuar. Sipas asaj që është e njohur prej epokës greko-romake mund të thuhet se Struga ka qenë vendbanim i rëndësishëm peshkimi në afërsi të vendbanimeve [[Lyhnida]] ([[Ohri]] i sotëm) dhe Patra (vendbanim antik mbeturinat e të cilit janë gjetur ne fshatin [[LadorishtëLadorishti|Ladorisht]] 2 kilometra larg Strugës).

Në epokën [[greko]]-[[romake]], para ardhjes së sllavëve në Ballkan, Struga ka qenë territor ku intensivisht është zhvilluar jeta kulturore. Prej asaj koha është e rëndësishme nekropola në fshatin [[Trebenisht]] e cila ka dhënë material të shkëlqyer për shkencën greke dhe ballkanike si dhe për bazilikat e mëvonshme romake dhe bizantine në [[LadorishtëLadorishti|Ladorisht]], [[Oktisi]] dhe [[Dollogozhdë]].

Për historinë kulturore të Strugës dhe rrethinës me një rendësi të veçantë janë bazilikat në [[Oktis]] dhe në [[LadorishtëLadorisht|Ladorisht]]. Për bazilikën në [[LadorishtëLadorishti|Ladorisht]] dihet se ka pasur atrium, bazilika të tilla ka në të gjithë [[Ballkani]]n mirëpo rrallë gjenden bazilika me mozaik në podium. Në një terren kaq të pasur në shekullin e VII erdhën sllavët, në atë periudhë [[Ohri]] ishte shkatërruar nga një tërmet, gjithashtu edhe bazilikat në [[Oktis]] dhe [[LadorishtëLadorishti|Ladorisht]].

Ne pjesën jugperëndimore të Republikës së Maqedonisë shtrihet Pellgu i [[Ohri]]t dhe Strugës, i vendosur ndërmjet maleve [[Mali Jabllanica|Jabllanica]], [[Mali i Belicës|Malit të Belicës]] dhe [[Mali i Mokrës|Mokrës]] në perëndim, [[Galiçica|Galiçicës]], [[Petrina|PetrinësPetrinjës]], [[Mali Pllaçin|Malit Pllaçin]] dhe Ilien në lindje ; Stogovës dhe pjesës së saj e Karaormanit në veri dhe krahinës malore Gora në jug . Pellgu përfshin sipërfaqe prej 103.407 ha. Struga gjendet në lartësi mbidetare prej 698 m. Struga është e vendosur në rrëzë të malit Jabllanica në Pellgun e Ohrit dhe në anën veriore të Liqenit të Ohrit pranë vendit ku rrjedh lumi Drini i Zi po nga Liqeni i Ohrit. Mendohet se qysh nga periudhat e hershme kohore ka ekzistuar një vendbanim me emrin Enhalon, emër që mendohet se ka prejardhje nga gjuha e vjetër greke, që në përkthim don të thotë ngjalë. Më vonë vendbanimi e mori emrin Strugë, që don të thotë mëngë dore, hu edhe atë në vendin e gjuajtjes së peshkut. Komuna e Strugës përfshin sipërfaqe prej 573 ha, ose në 1/3-tën pjesë nga linja e përgjithshme bregore e liqenit, d.m.th në gjysmën e sipërfaqes së përgjithshme të pellgut. Në

këtë sipërfaqe ndodhet qyteti Strugë me 50 vendbanime ([[Misleshova]], [[Drasllavica]], [[Morovishti]], [[Llozhani]], [[Bixhova]], [[Vranishti]], [[Belica e Poshtme]], [[Zagraçani]], [[Kalishti]], [[Mali Vllaj]], [[Ladorishti]], [[RadohozhdaRodohozhda]], [[Frëngova]], [[Shumi]], [[Oktisi]], [[Vishnja]], [[Belica e Sipërme]], [[Drenoku]], [[Modriçi]], [[Glloboçica]], [[Nerezi]], [[Bezeva]], [[Jabllanica]], [[Llakavica]], [[Preskopshtina]], [[Burineci]], [[Zbazhdi]], [[Llukova]], [[Prisovjani]], [[Rzhanova]], [[Sellca]], [[Brezova]], [[Bogovica]], [[Toska]], [[Dollogozhda]], [[Koroshishti]], [[Livadhi]], [[Misllodezhda]], [[Novosela]], [[Pohumi]], [[Zhepini]], [[Boroveci]], [[Llabunishti]], [[Podgorca]], [[MarunishtaMorunishta]], [[Veleshta]], [[Tateshi i Epërm]], [[Tateshi i Poshtëm]] dhe [[Dobovjani]]).