Ekosistemi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 3:
Ekosistemi eshte bashkesi aktive e biosferes, qe perbehet nga organizmat e gjalla, vendosur ne nje hapesire te percaktuar mire. Ne ket hapesire organizmat e gjalla jane te lidhura ngushte midis tyre dhe me mjedisin fizik, ne bashkeveprim te shumellojshem per shkembimin e energjise e te lendes.
Ne perberjen e ekosistemit gjallesat si bashkesi quhen biocenoze, ndersa lenda organike quhet biotop. Midis dy ekosistemeve shtrihet nje zone e cila karakterizohet nga tipare te perbashketa te te dy ekosistemeve.
Biosfera perbehet nga miliona ekosisteme, prej te cileve formohen rajone te ndryshme te gjeografise se gjallesave (biogjeografi). Rajoni me vete perben ate e quhe biome ne ekologji dhe zone gjeografike ne gjeografi.
Gjallesat ne nje Ekosistem jane disa llojesh. Secili lloj perben nje grup me vete, i cili ka edhe hapesiren e tij te jetes. Ndodh shpesh qe hapesirat e jetes se grupeve e te llojeve, jane te nderthurura me njera-tjetren.
== Klasifikimi i ekosistemeve ==
Rreshti 14:
== Ekosistemet bujqesore te kultivuara ==
Gjate nje udhetimi te zakonshem mund te vesh re se prane pyllit dhe kullotes gjenden edhe toka te punuara e te mbjella. Keto jane disa ekosisteme te vecante, relativisht te rinj, realizuaar nepermjet veprimtarise njerezore (Shpyllezimeve, bonifikimeve, tharjes se kenetave etj.). Keto jane quajtur ekosisteme te bujqesise se kultivuar, duke formuar nje peisazh tjeter nga ai natyror.
Ne mjedisin bujqesor, cdo fermer punon dhe organizon nje ekosistem te tijin, te bujqesise se kultivuar. Thelbi i tij eshte ndryshimi i natyres, duke ndryshuar kohen e vegjetacionit dhe duke orientuar prodhimin sipas interesave. Ne gjysmen e dyte te shek. XX ne vendin tone, si pasoje e ndryshimeve ne mjedis, u prene pyjet dhe ne vend te tyre u mbollen drithera, drufrutore, perime, ullinj. Bashke me bimet e kultivuara jane zhvilluar edhe bime te tjera natyrore, pa vlere ekonomike.
Ekosistem bujqesor i kultivuar pergjithesisht ka njellojshmeri pemesh, druresh dhe lloje te tjera barishtore. Gjate kohes se lulezimit te llojeve te dobishme, ne bashkesi me to, lindin edhe lloje bimesh e gjallesash per te cilat njeriu nuk ka nevoje. Toka gjallerohet. Bimet dhe kafshet ne pergjithesi realizojne edhe riprodhimin e tyre. Ekosistemi bujqesor i kultivuar ka varesi te dyfishte, si nga natyra dhe elementet e saj, edhe nga njeriu me nderhyrjet e tij (plehrimi, kullimi, drenazhimi, ujitja, zhdukja e bimeve te panevojshme etj.). Peisazhet e ekosistemeve bujqesore jane te ndryshem. Keshtu peisazhi i mbjelle me grure ndryshon nga ai i mbjelle me foragjere, perime, ose peme frutore. Ne krijimin e ekosistemeve bujqesore e blegtorale rendesi te madhe merr perparimi teknologjik.
Ekosistemet ne biologji ndahen në ekosisteme tokësore dhe ujore.
Ekosistemet ujore perfshijne 71,7 %, kurse ekosistemet toksore perfshijne 28,3 %.
Ne ekosistemet tokësore bëjne pjese : e.e pyjeve, e.e livadheve e.e kullotave, e.e tundrave, e.e stepeve, e.e shkretëtirave, e.e antropologjike (nga dora e njeriut).
| |||