Rumania: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
ngrohja globale |
|||
Rreshti 1:
{{Ky Artikull|Ky Artikull flet për Rumaninë. Fjala Rumania ka më shumë kuptime, për kuptimet tjera të fjalës shihe: [[Rumania (kthjellim)]].}}
{{KUTIARumania}}
ngrohja globale dhe ndryshimet klimatike janë kushtet për rritje vëzhguar në shkallë të shekullit në temperaturë mesatare prej sistemit të klimës së Tokës dhe efektet e saj lidhur. [2]
linjat e shumta të provave shkencore tregojnë se sistemi klima po ngrohet. [3] [4] [5] Edhe pse rritja e pranë-sipërfaqe temperatura atmosferike është masa e ngrohjes globale raportuar shpesh në shtypin popullor, shumica e energjisë shtesë të ruajtura në sistemin e klimës që nga viti 1970 ka shkuar në ngrohjen e oqeanit. Pjesa tjetër ka shkrirë akullin dhe ngrohur kontinentet dhe atmosferë. [6] [a] Shumë nga ndryshimet e vëzhguara që nga vitet 1950 janë paparë gjatë dekadave të mijëvjeçarëve. [7]
të kuptuarit shkencor i ngrohjes globale është në rritje. Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC) ka raportuar në vitin 2014 se shkencëtarët ishin më shumë se 95% i sigurtë se ngrohja globale është kryesisht duke u shkaktuar nga rritja e përqëndrimit të gazeve serrë (GHG) dhe (antropogjene) aktivitete të tjera njerëzore. [8] [9] [10] projeksionet e modelit të klimës përmbledhur në raport tregohet se gjatë shekullit të 21-temperatura e sipërfaqes globale ka gjasa të rritet më tej 0.3 në 1.7 ° C (0.5 në 3.1 ° F) për skenarin e tyre më të ulët emisioneve përdorur zbutjen rrepta dhe 2.6 në 4.8 ° C (4.7 për të 8.6 ° F) për të lartë të tyre. [11] Këto të gjetura janë njohur nga akademitë shkencore kombëtare të kombeve të mëdha të industrializuara [12] [b] dhe nuk janë kundërshtuar nga ndonjë organ shkencor e këmbë kombëtar apo ndërkombëtar . [14]
ndryshimi Future klimatike dhe ndikimet e lidhura do të ndryshojnë nga rajoni në rajon rreth globit. [15] [16] Efektet e parashikuara përfshijnë ngrohja e temperaturës globale, rritja e nivelit të detit, duke ndryshuar reshje, dhe zgjerimin e shkretëtirat në subtropics. [17] ngrohjes pritet të jetë më e madhe mbi tokë, se sa për oqeane dhe i madh në Arktik, me tërheqje e vazhdueshme të akullnajave, permafrost dhe akullit në det. Ndryshime të tjera të mundshme përfshijnë ngjarjet më të shpeshta ekstreme të motit duke përfshirë valët e të nxehtit, thatësirat, shirat e rëndë me përmbytjet dhe dëbora e madhe, [18] acidifikimin oqean; dhe specie zhdukje për shkak të zhvendosur regjimet temperaturës. Efekte të rëndësishme për njerëzit përfshin kërcënim për sigurinë e ushqimit nga rënie jep kulture dhe braktisjen e zonave të banuara për shkak të niveleve të detit në rritje. [19] [20]
Përgjigjet e mundshme shoqërore ndaj ngrohjes globale përfshijnë zbutjen nga reduktimin e emisioneve, përshtatje të efekteve të saj, sistemet e ndërtimit elastike të efekteve të saj, dhe të jetë e mundur inxhinieri të ardhmen e klimës. Shumica e vendeve janë palë të Konventës së Kombeve të Bashkuara Kornizë për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC), [21] Qëllimi përfundimtar i të cilit është për të parandaluar ndryshimin e rrezikshme klimatike antropogjene. [22] UNFCCC kanë miratuar një sërë politikash projektuar për të reduktuar emetimet e gazit [23 ] [24] [25] [26] dhe për të ndihmuar në përshtatjen me ngrohjen globale. [23] [26] [27] [28] Palë në KKKBNK kanë rënë dakord se shkurtimet e thella në emisionet janë të nevojshme, [29] dhe se ardhmja ngrohja globale duhet të jetë i kufizuar për të nën 2.0 ° c (3.6 ° F) në krahasim me nivelin para-industrial. [29] [c]
Më 12 nëntor 2015, shkencëtarët e NASA-s raportuan se njeriu i bërë nga dyoksidi i karbonit (CO2) vazhdon të rritet mbi nivele të papara në qindra mijëra vjet: aktualisht, rreth gjysma e dioksidit të karbonit të lëshuar nga djegia e lëndëve djegëse fosile nuk absorbohet nga bimësia dhe oqeanet dhe mbetet në atmosferë. [31] [32] [33] [34]
Përmbajtja [hide]
1 ndryshimet e temperaturës Vëzhguara
1.1 Trendet
1.2 vjet ngrohta
2 shkaqe fillestare të ndryshimeve të temperaturës (forcings jashtëm)
2.1 Gazet serë
2.2 aerosols dhe bloza
2.3 Aktiviteti diellore
2.4 Ndryshimet në orbitën e Tokës
3 Feedback
4 modele klimatike
5 efektet mjedisore të vëzhguara dhe të pritshme
5.1 Moti ekstrem
5.2 Rritja e nivelit të detit
5.3 Sistemet ekologjike
5.4 Efektet afatgjata
5.5 shkallë të gjerë dhe të papritur ndikimet
6 efektet e vërejtura dhe të pritshme në sistemet sociale
përmbytje 6.1 Habitat
6.2 Ekonomi
6.3 Infrastruktura
7 Përgjigjet e mundshme për ngrohjen globale
7.1 Zbutja
7.2 Përshtatja
7.3 inxhinieri Klima
8 Diskursi rreth ngrohjes globale
8.1 Diskutimi politik
8.2 diskutim shkencor
8.3 Diskutim nga publiku dhe media popullore
8.3.1 Sondazhet e opinionit publik
9 Etimologjia
10 Shih edhe
11 Notes
12 Citatet
13 Referencat
14 Leximi i mëtejshëm
15 Lidhje të jashtme
ndryshimet e temperaturës e vërejtura
Artikulli kryesor: rekord Instrumental temperatura
2015 - ngrohta Global Viti mbi Record (që nga 1880) - Ngjyrat tregojnë anomali të temperaturës (NASA / NOAA, 20 janar 2016) [35].
referojuni titullin dhe përshkrimin e imazhit
Toka ka qenë në çekuilibër rrezues të paktën që nga 1970, ku më pak energji lë atmosferën se hyn atë. Shumica e kësaj energjie shtesë është absorbuar nga oqeanet. [36] Është shumë e mundshme që aktivitetet njerëzore në thelb kanë kontribuar në këtë rritje në përmbajtje ngrohjes oqean. [37]
referohen titull dhe tekst ngjitur
Dy mijë e temperaturave mesatare e sipërfaqes sipas rikonstruksione të ndryshme nga proxies klimatike, çdo zbutur në një shkallë decadal, me rekord instrumentale temperaturës veshi në të zezë.
referohen titull dhe tekst ngjitur
Grafiku NOAA e Temperatura vjetore Global anomali 1950-2012, duke treguar El Niño Southern lëkundje
Globale mesatare (tokës dhe oqeanit) temperatura e sipërfaqes tregon një ngrohjen e 0.85 [0,65-1,06] ° C në periudhën 1880 deri 2012, duke u bazuar në të dhënat e shumta të prodhuara në mënyrë të pavarur. [38] Temperatura mesatare e Tokës sipërfaqe u rrit me 0.74 ± 0.18 ° C gjatë periudhës 1906-2005. Shkalla e ngrohjes pothuajse dyfishuar në gjysmën e fundit të asaj periudhe (0.13 ± 0.03 ° C për dekade, kundrejt 0.07 ± 0.02 ° C për dekade). [39]
Temperatura mesatare e troposferë më të ulët është rritur në mes 0.13 dhe 0.22 ° C (0.23 dhe 0.40 ° F) për dekadë që nga viti 1979, sipas matjeve të temperaturës satelitore. proxies klimatike tregojnë temperatura të ketë qenë relativisht të qëndrueshme gjatë një apo dy mijë vjet më parë 1850, me luhatje rajonal të ndryshme të tilla si Periudha Mesjetare ngrohtë dhe Ice Age Vogël. [40]
Ngrohja që është e dukshme në të dhënat instrumental temperaturës është në përputhje me një gamë të gjerë të vëzhgimeve, siç dokumentohet nga shumë grupe të pavarura shkencore. [41] Shembujt përfshijnë nivel rritje të detit, [42] shkrirja e përhapur e dëborës dhe tokës akull, [43] rritur përmbajtjen ngrohjes e oqeaneve, [41] është rritur lagështia, [41] dhe koha më parë i ngjarjeve të pranverës, [44] për shembull, lulëzimi i bimëve. [45] probabiliteti se këto ndryshime mund të ketë ndodhur rastësisht është praktikisht zero . [41]
Trends
ndryshimet e temperaturës ndryshojnë globin. Që nga viti 1979, temperaturat e tokës janë rritur gati dy herë më shpejtë të jetë e temperaturave të oqeanit (0.25 ° C në dekadë kundër 0.13 ° C për dekade). [46] temperaturat Oqeani rritet më ngadalë se sa temperatura e tokës për shkak të kapacitetit të madh efektive të ngrohjes të oqeaneve dhe sepse oqeani humbet më shumë për ngrohje me anë të avullimit. [47] që nga fillimi i industrializimit ndryshimi i temperaturës mes hemisferat është rritur për shkak të shkrirjes së akullit në det dhe borë në veri. [48] temperaturat mesatare Arktik janë rritur me pothuajse dy herë shkalla e pjesës tjetër të botës në 100 vitet e fundit; Megjithatë temperaturat arktike janë gjithashtu shumë të ndryshueshme. [49] Edhe pse gazrat serë më shumë emetohen në Veriore sesa Jugore hemisferën kjo nuk do të kontribuojë në ndryshimin në ngrohjes për shkak se gazrat serë mëdha vazhdojnë kohë të mjaftueshme për përzierje mes hemisferat. [50]
Inerci termike e oqeaneve dhe përgjigjet ngadaltë të efekteve të tjera indirekte thotë se klima mund të marrë shekuj apo më shumë për të përshtatur me ndryshimet në detyruar. Studimet angazhimi i klimës tregojnë se edhe në qoftë se gazrat serrë janë stabilizuar në vitin 2000 nivelet, një ngrohje të mëtejshëm të rreth 0.5 ° C (0.9 ° F) do të vazhdojë të ndodhë. [51]
temperatura globale është subjekt i luhatjeve afatshkurtra që veshësh prirjet afatgjata dhe përkohësisht mund të maskojnë ato. Stabiliteti relativ në temperaturën e sipërfaqes nga viti 2002 deri në vitin 2009, e cila është quajtur pauze ngrohjes globale nga ana e mediave dhe disa shkencëtarëve, [52] është në përputhje me një episod të tillë. [53] [54] 2015 përditësime të përbëjnë metodat e ndryshme matëse sipërfaqe oqean matjet e temperaturës tregojnë një trend pozitiv gjatë dekadës së fundit. [55] [56]
vitet më të nxehta
15 e lartë 16 vjet më të ngrohta kanë ndodhur nga viti 2000. [57] Ndërsa rekord-thyer vjet mund të tërheqin interes të konsiderueshëm publik, vjet individuale janë më pak të rëndësishme se prirjen e përgjithshme. Kështu që disa climatologists kanë kritikuar vëmendjen që shtypi popullor jep në "vit më i ngrohtë" e statistikave; për shembull, Gavin Schmidt ka deklaruar "prirjet afatgjata apo sekuenca e pritur e të dhënave janë shumë më të rëndësishme se nëse ndonjë vit të vetëm është një rekord apo jo." [58]
Vitin 2015 ishte jo vetëm më i ngrohtë viti në arkiv, ajo theu rekordin me diferencë më të madhe me të cilën rekord është thyer. [59] 2015 ishte 39 vit radhazi me temperatura mbi mesataren. oshilacione Oqeani si El Niño Jugore lëkundje (ENSO) mund të ndikojnë temperaturat mesatare globale, për shembull, 1998 temperaturat janë rritur ndjeshëm nga kushtet e forta El Nino. 1998 ka mbetur viti më i ngrohtë deri në vitin 2005 dhe 2010 dhe temperatura e të dyja këtyre viteve është rritur nga periudha El Nino. Marzhi i madh me të cilin 2015 është viti më i ngrohtë i atribuohet edhe një tjetër të fortë El Nino. Megjithatë, 2014 ishte ENSO neutral.
Shkaqet fillestare të ndryshimeve të temperaturës (forcings jashtëm)
Artikulli kryesor: Atribuimi i ndryshimeve të fundit të klimës
referohen titull dhe tekst ngjitur
rrjedh Efekti serë skematike paraqitje e energjisë në mes të hapësirës, atmosferë dhe sipërfaqes së Tokës. shkëmbimet e energjisë janë shprehur në vat për metër katror (W / m2).
referohen titull dhe tekst ngjitur
Ky grafik, i njohur si Keeling Curve, dokumenton rritjen e përqendrimeve të dioksidit të karbonit atmosferik nga 1958-2015. matjet mujore CO2 shfaqur luhatje sezonale në një tendencë rritëse; maksimale çdo vit ndodh gjatë pranverës fund hemisferën veriore së, dhe në rënie gjatë sezonit të saj në rritje si bimët hequr disa CO2 atmosferik.
Sistemi i klimës mund të ngrohtë ose të ftohtë në përgjigje të ndryshimeve në forcings jashtme. [60] [61] Këto janë "të jashtme" në sistemin e klimës, por jo domosdoshmërisht të jashtme të Tokës. [62] Shembuj të forcings jashtëm përfshijnë ndryshimet në përbërjen atmosferike ( për shembull, rritja e përqëndrimit të gazeve serrë), shkëlqim drite diellore, shpërthimet vullkanike, dhe ndryshimet në orbitën e Tokës rreth Diellit [63]
Gazra serë
Artikulli kryesor: të gazit serë, efekt serë, rrezues detyruar, dioksidit të karbonit në atmosferën e Tokës dhe të buxhetit të energjisë Tokës
Shih gjithashtu: Lista e vendeve nga emisionet e dioksidit të karbonit dhe Historia e ndryshimeve klimatike shkencës
Efekti serë është proces me të cilin thithjen dhe emetimit të rrezatimit infra të kuqe nga gazrat në atmosferë së planetit të ngrohtë atmosferën e saj të ulët dhe sipërfaqe. Ajo ishte propozuar nga Joseph Furierit në 1824, zbuluar në vitin 1860 nga John Tyndall, [64] u hetua për herë të parë sasiore nga Svante Arrhenius në 1896, [65] dhe është zhvilluar në vitin 1930 me 1960 nga Guy Stewart Callendar. [66]
referojuni titullin dhe përshkrimin e imazhit
emisionet vjetore të botës serë gazit, në vitin 2010, sipas sektorëve.
referojuni titullin dhe përshkrimin e imazhit
Pjesa Përqindja e globale emetimeve të CO2 kumulative e lidhura me energjinë midis 1751 dhe 2012 në rajone të ndryshme.
Në Tokë, shuma natyrale të gazeve serë të ketë një efekt të thotë ngrohjes prej rreth 33 ° C (59 ° F). [67] [d] Pa atmosferën e Tokës, temperatura mesatare e Tokës do të jetë edhe nën temperaturën e ngrirjes së ujit. [68] gazrat e mëdha serë janë avujt e ujit, i cili shkakton rreth 36-70% të efektit serë; dioksidit të karbonit (CO2), e cila shkakton 9-26%; metani (CH4), e cila shkakton 4-9%; dhe ozonit (O3), e cila shkakton 3-7%. [69] [70] [71] Retë të ndikojë në bilancin e rrezatimit përmes forcings cloud ngjashme me gazeve serë.
Aktiviteti njerëzor që nga Revolucioni Industrial ka rritur sasinë e gazeve serë në atmosferë, duke çuar në rritjen e rrezues detyruar nga CO2, metani, ozoni troposferik, CFC-ve dhe oksid azotuar. Sipas punës të botuar në vitin 2007, përqendrimet e CO2 dhe metanit janë rritur me 36% dhe 148% përkatësisht që nga viti 1750. [72] Këto nivele janë shumë më të larta se sa në çdo kohë gjatë 800,000 vjetëve të fundit, periudha për të cilën të dhënat e besueshme ka janë nxjerrë nga bërthamat e akujve. [73] [74] [75] [76] më pak dëshmi të drejtpërdrejta gjeologjike tregojnë se CO2 vlerat më të larta se sa kjo u konsiderua e fundit rreth 20 milion vjet më parë. [77]
djegia e karburantit fosil ka prodhuar rreth tre të katërtat e rritjes së CO2 nga aktiviteti i njeriut gjatë 20 viteve të fundit. Pjesa tjetër e kësaj rritje është shkaktuar kryesisht nga ndryshimet në përdorimit të tokës, veçanërisht shpyllëzimit. [78] Vlerësimet e emetimeve globale të CO2 në vitin 2011 nga djegia e karburanteve fosile, duke përfshirë prodhimin e çimentos dhe të bie në sy gazit, ishte 34.8 miliard ton (9.5 ± 0.5 PGC) , një rritje prej 54% mbi emetimet në vitin 1990. djegia e qymyrit ishte përgjegjës për 43% të totalit të emisioneve, të naftës 34%, gazi 18%, çimento 4.9% dhe gazit ndezjen 0.7% [79]
referohen titull dhe tekst trupit
përqendrimi atmosferik të CO2 nga 650,000 vjet më parë në afërsi të pranishëm, duke përdorur të dhëna prokurë thelbësore akull dhe matjeve të drejtpërdrejta.
Në maj të vitit 2013, është raportuar se leximet për CO2 marrë në vend parësor në botë benchmark në Mauna Loa tejkaluar 400 ppm. Sipas profesorit Brian Hoskins, kjo ka të ngjarë nivelet e CO2 herë të parë kanë qenë kaq të larta për rreth 4,5 milion vjet. [80] [81] përqendrimet e CO2 mujore globale tejkaluar 400 p.p.m. . Në mars 2015, ndoshta për herë të parë në disa milionë vjet [82] Më 12 nëntor 2015, shkencëtarët e NASA-s raportuan se dioksidi i karbonit i njeriut i bërë vazhdon të rritet mbi nivele të papara në qindra mijëra vjet: për momentin, rreth gjysma e dioksidi i karbonit të lëshuar nga djegia e lëndëve djegëse fosile nuk është zhytur nga bimësi dhe oqeanet dhe mbetet në atmosferë. [31] [32] [33] [34]
Gjatë tre dekadave të fundit të shekullit të njëzetë, produkti i brendshëm bruto për frymë dhe të popullsisë rritjes ishin nxitësit kryesorë të rritjes së emisioneve të gazrave serrë. [83] emetimet e CO2 janë duke vazhduar të rritet për shkak të djegies së lëndëve djegëse fosile dhe ndryshimin e përdorimit të tokës . [84] [85]: 71 Emetimet mund t'i atribuohet në rajone të ndryshme. Atributet e emisioneve për shkak të ndryshimit të përdorimit të tokës janë subjekt për pasiguri të konsiderueshme [86] [87]:. 289
Emetimet skenarë, vlerësimet e ndryshimeve në nivelet e ardhshme të emetimit të gazeve serë, janë parashikuar që të varet nga zhvillimet e pasigurt ekonomike, sociologjike, teknologjike dhe natyrore. [88] Në shumicën e skenarëve, emisionet e të vazhdojë të rritet gjatë shekullit, ndërsa në disa , shkarkimet janë ulur. [89] [90] rezervat e karburantit fosile janë të bollshme, dhe nuk do të kufizojnë emetimet e karbonit në shekullin e 21-të. [91] skenarë emetimeve, e kombinuar me modelimin e ciklit të karbonit, janë përdorur për të prodhuar vlerësimet se si përqendrimet atmosferike të gazeve serë mund të ndryshojë në të ardhmen. Duke përdorur gjashtë IPCC SRES "marker" skenarët, modele sugjerojnë se deri në vitin 2100, përqendrimi i CO2 atmosferik mund të shkojnë në mes 541 dhe 970 ppm. [92] Kjo është 90-250% mbi përqendrim në vitin 1750.
Mediat popullore dhe publiku shpesh ngatërrojnë ngrohjen globale me sosje ozonit, dmth, në shkatërrimin e ozonit stratosferik (p.sh., shtresa e ozonit) nga chlorofluorocarbons. [93] [94] Edhe pse ka disa fusha të lidhjes, marrëdhënia midis dy nuk është e fortë. Reduktuar ozonit stratosferik ka pasur një ndikim të vogël ftohës në temperaturat e sipërfaqes, duke rritur ozonit troposferik ka pasur një efekt disi më të madh të ngrohjes. [95]
Aerosole dhe bloza
Referojuni titull
gjurmët e anijeve mund të shihet si linjat në këto retë mbi Oqeanin Atlantik në bregun lindor të Shteteve të Bashkuara. grimca atmosferike nga këto dhe të tjera burime mund të ketë një efekt të madh në klimën përmes efektin aerosol të tërthortë.
dimming Global, një reduktim gradual në sasinë e rrezatimit globale drejtpërdrejtë në sipërfaqen e Tokës, u vu re nga viti 1961 të paktën deri në 1990. [96] grimcat e ngurta dhe të lëngëta të njohura si aerosols, të prodhuara nga vullkanet dhe ndotësve të njeriut të bëra, mendohet se të jetë shkaku kryesor i kësaj dimming. Ata ushtrojnë një efekt ftohës duke rritur reflektimin e diellit në hyrje. Efektet e produkteve të djegies karburantit fosil - CO2 dhe aerosols - janë kompensuar pjesërisht njëri-tjetrin në dekadat e fundit, në mënyrë që ngrohja neto ka ardhur si pasojë e rritjes së gazrave serë jo CO2 tilla si metani [97] rrezues detyruar për shkak të. aerosols është i kufizuar përkohësisht për shkak të proceseve që largojnë aerosols nga atmosfera. Largimi nga retë dhe reshjet jep aerosols troposferik një jetë të tërë në atmosferë të vetëm rreth një javë, ndërsa aerosols stratosferik mund të mbeten për disa vjet. Dioksidi i karbonit ka një jetë të një shekulli apo më shumë, dhe si i tillë, ndryshimet në aerosols vetëm do të vonojë ndryshimet klimatike për shkak të dioksidit të karbonit. [98] Black karbonit është e dyta vetëm për të dioksidit të karbonit për kontributin e saj në ngrohjen globale. [99]
Përveç efektit të drejtpërdrejtë të tyre nga ana e shpërndajnë dhe thithjen e rrezatimit diellor, aerosols kanë efekte indirekte në buxhetin e rrezatimit të Tokës. aerosols sulfate veprojë si bërthamave cloud kondensimit dhe kështu të çojë në retë që kanë më shumë dhe më të vogla pikat e reve. Këto re të pasqyruar rrezatimin diellor më efikase se re, me më pak dhe më të mëdha pikat, një fenomen i njohur si efekt Twomey. [100] Ky efekt gjithashtu shkakton pikat të jenë të një madhësie më uniforme, e cila redukton rritjen e pikave të shiut dhe bën cloud më shumë reflektive për rrezet e diellit në hyrje, i njohur si efekt Albrecht. [101] efektet indirekte janë më të dukshme në retë stratiform detare, dhe kanë shumë pak efekt rrezues në retë konvektive. Efektet indirekte të aerosoleve përfaqësojnë pasigurinë më të madh në duke detyruar rrezues. [102]
Blozë mund ose të ftohtë ose të ngrohtë sistemi klima e Tokës, në varësi të faktit nëse ajo është e ajrore ose depozituar. blozë Atmosferike direkt thith rrezatimin diellor, e cila nxehet atmosfera dhe fitilin sipërfaqe. Në zonat e izoluara me prodhim të lartë blozë, të tilla si India rural, sa më shumë që 50% e ngrohjes sipërfaqësore për shkak të gazrave serrë mund të maskuar me retë atmosferike kafe. [103] Kur të depozituar, sidomos në akullnajat ose në akull në rajonet arktike, ulët albedo sipërfaqe gjithashtu mund të drejtpërdrejt të ngrohur sipërfaqen. [104] ndikimet e grimcave atmosferike, duke përfshirë karbonit të zi, janë më të theksuara në tropik dhe nën-tropik, veçanërisht në Azi, ndërsa efektet e gazeve serë janë dominuese në extratropics dhe hemisfera jugore. [105]
Referojuni titull dhe tekst ngjitur
Ndryshimet në rrezatim total diellor (TSI) dhe numrat mujore njollave që nga mesi i viteve 1970.
Referojuni titull
Kontributi i faktorëve natyrore dhe aktiviteteve njerëzore të rrezues detyruar i ndryshimit të klimës. [106] rrezues vlerat e detyruar janë për vitin 2005, në krahasim me epokën para-industriale (1750). [106] Kontributi i rrezatimit diellor për rrezues detyruar është 5 % vlera e rrezues kombinuar detyruar për shkak të rritjes në përqendrimet atmosferike të dioksidit të karbonit, metani dhe oksidi i azotit. [107]
aktiviteti diellor
Artikulli kryesor: Aktiviteti diellor dhe klima
Që nga viti 1978, irradiance diellore është matur nga satelitët. [108] Këto matje tregojnë se prodhimi rrezues e Diellit nuk është rritur që nga viti 1978, kështu që ngrohja gjatë 30 viteve të fundit nuk mund t'i atribuohet në një rritje të energjisë diellore në Tokë.
Modelet e klimës janë përdorur për të shqyrtuar rolin e Diellit në ndryshimin e fundit të klimës. [109] Modelet janë në gjendje për të riprodhuar ngrohjen e shpejtë vërejtur në dekadat e fundit, kur ata vetëm të marrë në konsideratë ndryshimet në prodhim diellore dhe aktivitetit vullkanik. Modele janë, megjithatë, në gjendje të simulojnë ndryshimet e vërejtura shekullit të 20-të në temperaturën kur ato përfshijnë të gjitha forcings më të rëndësishme të jashtme, duke përfshirë ndikimet e njeriut dhe forcings natyrore.
Një linjë e dëshmive kundër Diellit duke shkaktuar ndryshimin e fundit klimatike vjen nga duke parë se si temperaturat në nivele të ndryshme në atmosferën e Tokës kanë ndryshuar. [110] Modelet dhe vëzhgimet tregojnë se rezultatet e ngrohjes serë në ngrohjen e atmosferës më të ulët (quhet troposferë) por ftohja e sipërme të atmosferës (i quajtur stratosferë). [111] [112] Zbrazja e shtresës së ozonit nga refrigerants kimike ka rezultuar edhe në një efekt të fortë ftohje në stratosferë. Nëse Sun ishin përgjegjës për ngrohjen e vëzhguara, ngrohja e të dy troposferë dhe stratosferë do të pritet. [113]
Dallimet në orbitën e Tokës
Artikulli kryesor: cikle Milankovitch
Anim i boshtit të Tokës dhe forma e orbitës së saj rreth Diellit ndryshojnë ngadalë me kalimin e dhjetëra mijëra vjet dhe janë një burim natyror i ndryshimit të klimës, duke ndryshuar shpërndarjen sezonale dhe latitudinal e diellit diellore. [114]
Gjatë disa mijë vitet e fundit, ky fenomen ka kontribuar në një trend të ngadalshëm të ftohjes në latitudes të lartë të hemisferën veriore gjatë verës, një prirje që u përmbys nga ngrohja serë-gaz e shkaktuar gjatë shekullit të 20-të. [115] [116] [117 ] [118]
Dallimet në ciklet e syrit mund të nisë një periudhë të re akullnajore në të ardhmen, edhe pse koha e kjo varet nga përqendrimet e gazit, si dhe duke e detyruar syrit. Një periudhë e re glacial nuk pritet brenda 50.000 viteve të ardhshme, nëse përqendrimi atmosferik të CO2 mbetet mbi 300 ppm. [119] [120]
reagim
Artikuj kryesore: Ndryshimi i klimës reagime dhe ndjeshmëri Klimatike
deti akull, i treguar këtu në Nunavut, në Kanada veriore, pasqyron më shumë kohë e mirë, ndërsa oqean të hapur absorbon më shumë, përshpejtimin e shkrirjes.
Sistemi Klima përfshin një sërë feedbacks, të cilat ndryshojnë përgjigjen e sistemit ndaj ndryshimeve në forcings jashtme. feedbacks pozitive rritur përgjigjen e sistemit klimatik të një fillestar detyruar, ndërsa feedbacks negative zvogëluar atë. [121]
Ka një sërë feedbacks në sistemin e klimës, duke përfshirë avujt e ujit, ndryshimet në akull-Albedo (bora dhe të mbuluar me akull të ndikojë se sa thith sipërfaqja e Tokës, ose reflekton rrezet e diellit në hyrje), retë, dhe ndryshimet në ciklin e karbonit të Tokës (p.sh., lirimin e karbonit nga toka). [122] reagimet kryesore negative është energjia sipërfaqja e tokës rrezaton në hapësirë si rrezatimi infra të kuqe. [123] Sipas ligjit Stefan-Boltzmann, nëse temperatura absolute (e matur në Kelvin) dyshe , [e] rrezatuar rritje të energjisë nga një faktor i 16 (2 në fuqinë 4). [124]
Feedbacks janë një faktor i rëndësishëm në përcaktimin e ndjeshmërisë të sistemit klimatik për të rritur përqendrimet atmosferike të gazit serrë. Faktorë të tjerë janë të barabartë, një ndjeshmëri më të lartë të klimës do të thotë se më shumë ngrohja do të ndodhë për një rritje të caktuar në duke e detyruar të gazit serrë. [125] Pasiguria mbi efektin e feedbacks është një arsye e madhe pse modele të ndryshme të klimës projektojnë madhësitë e ndryshme të ngrohjes për një të dhënë detyruar skenar. Më shumë hulumtime është e nevojshme për të kuptuar rolin e reve [121] dhe feedbacks ciklit të karbonit në parashikimet klimatike. [126]
Parashikimet IPCC përmendura më parë span "e mundshme" varg (më e madhe se 66% probabilitet, bazuar në gjykimin e ekspertit) [8] për skenarë të përzgjedhura emetimeve. Megjithatë, parashikimet e IPCC-së nuk pasqyrojnë gamën e plotë të pasigurisë. [127] Në fund të ulët e varg "të mundshëm", duket të jetë më mirë të ndrydhura nga fundi sipërme. [127]
modelet e klimës
Artikulli kryesor: Modeli i klimës globale
referohen titull
Llogaritjet e ngrohjes globale përgatitur në ose para vitit 2001 nga një gamë të modeleve klimatike nën skenarin e emisioneve SRES A2, i cili merr asnjë veprim është marrë për të reduktuar emisionet dhe rajonal ndarë zhvillimin ekonomik.
referojuni titullin dhe përshkrimin e imazhit
Ndryshimi i parashikuar në temperaturën mesatare vjetore e ajrit Sipërfaqja nga fundi i shekullit të 20-të mesme në shekullin e 21-të, bazuar në një skenar të emisioneve të mesme (SRES A1B). [128] Ky skenar supozon se ka politika e ardhshme janë miratuar për të kufizuar emetimet e gazit serrë. Kredi Image: NOAA GFDL [129].
Një model i klimës është një përfaqësim i proceseve fizike, kimike dhe biologjike që ndikojnë në sistemin e klimës. [130] modele të tilla janë të bazuara në disiplina shkencore, si dhe dinamikën e fluideve termodinamikës, si dhe proceset fizike të tilla si transferimit rrezues. Modelet mund të përdoret për të parashikuar një sërë variablave të tilla si lëvizja lokale e ajrit, temperatura, retë, dhe pronat e tjera atmosferike; Temperatura e oqeanit, përmbajtjen kripë, dhe qarkullimi; akull mbuluar në tokë e në det; transferimin e nxehtësisë dhe lagështisë nga toka dhe bimësia në atmosferë; proceset dhe kimike dhe biologjike, ndër të tjera.
Edhe pse studiuesit përpjekje për të përfshirë sa më shumë proceseve të jetë e mundur, thjeshtëzimet e sistemit aktual të klimës janë të pashmangshme për shkak të kufizimeve të fuqisë kompjuterike në dispozicion dhe kufizimet në njohuri të sistemit klimatik. Rezultatet nga modele mund të ndryshojnë për shkak të inputeve të ndryshme të gazrave serrë dhe ndjeshmërinë e klimës të modelit. Për shembull, pasiguria në vitin 2007 projeksionet e IPCC-së është shkaktuar nga (1) përdorimin e modeleve të shumta [127] me ndjeshmërinë ndaj përqendrimeve të gazrave serrë të ndryshme, [131] (2) përdorimi i vlerësimeve të emisioneve të ardhshme të njerëzimit e gazit të ndryshme, [ 127] (3) çdo emisionet shtesë nga feedbacks klimatike të cilat nuk janë përfshirë në modelet e IPCC përdoren për të përgatitur raportin e tij, pra, liron gazit nga permafrost. [132]
Modelet nuk do të marrë klima do të ngrohtë për shkak të rritjes së nivelit të gazeve serë. Në vend të kësaj modelet parashikojnë se si gazeve serë do të ndërveprojnë me transferimin rrezues dhe proceset e tjera fizike. Ngrohjes apo ftohjes është kështu një rezultat, nuk është një supozim, nga modelet. [133]
Retë dhe efektet e tyre janë veçanërisht të vështira për t'u parashikuar. Përmirësimi i përfaqësimit të reve të modeleve ", pra është një temë e rëndësishme në hulumtimet aktuale. [134] Një tjetër temë e shquar hulumtim është zgjerimin dhe përmirësimin përfaqësitë e ciklit të karbonit. [135] [136] [137]
Modelet janë përdorur gjithashtu për të ndihmuar të hetuar shkaqet e ndryshimit të fundit të klimës duke krahasuar ndryshimet e vërejtura për ata që projekti modele nga shkaqe të ndryshme natyrore dhe njerëzore. Edhe pse këto modele nuk qartë të atribuoni ngrohjes që ka ndodhur prej rreth 1910 deri më 1945 për të dyja variacionit natyrore ose efektet e njeriut, ata nuk tregojnë se ngrohja që nga viti 1970 është e dominuar nga emisionet e gazit nga njeriu. [63]
Realizmi fizike e modeleve është testuar duke shqyrtuar mundësinë e tyre për të simuluar klimat bashkëkohore apo të kaluara. [138] Klima modele të prodhojnë një ndeshje të mirë ndaj vëzhgimeve të ndryshimeve të temperaturës globale gjatë shekullit të kaluar, por nuk simulojnë të gjitha aspektet e klimës. [139] jo të gjitha efektet e ngrohjes globale janë parashikuar me saktësi nga modelet e klimës të përdorura nga IPCC. Vërejtur tkurrje Arctic ka qenë më e shpejtë se ajo e parashikuar. [140] Reshjet rritur proporcionalisht me lagështinë e ajrit, dhe kështu në mënyrë të konsiderueshme më shpejt se modelet e klimës globale parashikojnë. [141] [142] Që nga viti 1990, niveli i detit është gjithashtu rritur në mënyrë të konsiderueshme më shpejt se modelet e parashikuar atë do. [143]
efektet mjedisore e vërejtura dhe të pritshme
Artikulli kryesor: Efektet e ngrohjes globale
Referojuni titull dhe tekst ngjitur
Parashikimet e rritjes globale të thotë nivelit të detit nga Parris dhe të tjerët. [144] Shanset nuk janë caktuar të këtyre parashikimeve. [145] Prandaj, asnjë nga këto projeksione duhet të interpretohet si një "vlerësimin më të mirë" të rritjes së nivelit të detit në të ardhmen. kreditit Image: NOAA.
Antropogjen detyruar ka kontribuar gjasa për disa nga ndryshimet e vëzhguara, duke përfshirë rritjen e nivelit të detit, ndryshimet në ekstreme klimatike (të tilla si numri i ditëve të ngrohtë dhe të ftohtë), rënie në Arktik masë akull detit, tërheqje akullnajë, dhe gjelbërimin e Saharasë. [ 146] [147]
Gjatë shekullit të 21-të, akullnajat [148] dhe bora të mbulojë [149] janë parashikuar të vazhdojnë tërheqjen e tyre të gjerë. Parashikimet e rënie në akujt e detit të ndryshojnë. [150] [151] Parashikimet e fundit sugjerojnë se vera Arctic mund të jetë pa akull (përcaktohet si masë akull më pak se 1 milion km katrore), si fillim si 2025-2030. [152]
"Zbulimi" është procesi i treguar se klima ka ndryshuar në një kuptim të caktuar statistikore, pa dhënë një arsye për këtë ndryshim. Zbulimi nuk do të thotë atributet e ndryshimit zbuluar për një qëllim të caktuar. "Attribution" i shkaqeve të ndryshimit të klimës është procesi i krijimit shkaqet më të mundshme për ndryshimin e zbuluar me një nivel të caktuar të besimit. [153] Zbulimi dhe atribuimit mund të aplikohen me ndryshimet e vërejtura në sistemet fizike, ekologjike dhe sociale. [ 154]
moti ekstrem
Artikulli kryesor: Moti ekstrem dhe ndikimet fizike të ndryshimeve klimatike § ngjarjeve ekstreme
Ndryshimet në klimën rajonale pritet të përfshijnë ngrohjen më të madh mbi tokë, me më ngrohjen në latitudes të lartë veriore, dhe më pak të ngrohur mbi Oqeanin Jugor dhe pjesë të Oqeanit të Atlantikut të Veriut. [155]
ndryshimet e ardhshme në reshjet pritet të ndjekin trendet ekzistuese, me reshje të reduktuar mbi zonat subtropikale të tokës, si dhe rritjen e reshjeve në latitudes nënpolar dhe disa rajone ekuatoriale. [156] Parashikimet sugjerojnë një rritje të mundshme në frekuencën dhe peshën e disa ngjarjeve ekstreme të motit, të tilla si valët e të nxehtit. [157]
Një 2015 studim i publikuar në Nature Ndryshimet Klimatike, thotë: Rreth 18% e të moderuar ekstremeve përditshme reshjeve mbi tokë i atribuohen rritjes vërejtur temperaturës që nga kohët para-industriale, e cila nga ana kryesisht rezultatet nga ndikimi njerëzor. Për 2 ° C të ngrohjes pjesë të ekstremeve reshjeve atribuohet ndikimit njerëzor rritet në rreth 40%. Në mënyrë të ngjashme, sot rreth 75% e moderuar ekstremeve të përditshme të nxehtë mbi tokë janë atribuohen ngrohjen. Është ngjarjet më të rralla dhe ekstreme për të cilat pjesa më e madhe është antropogjene, dhe se kontributi i rrit nonlinearly me ngrohjen e mëtejshme. [158] [159]
Analiza e të dhënave të ngjarjeve ekstreme nga viti 1960 deri në vitin 2010 tregon se thatësira dhe valët e të nxehtit duket të njëjtën kohë me rritjen e frekuencës. [160] ngjarje Extremely lagësht apo të thatë brenda periudhës së muson janë rritur që nga viti 1980. [161]
Rritja e nivelit të detit
Harta e Tokës me një rritje prej gjashtë metrash nivelit të detit të përfaqësuar në të kuqe.
Artikuj kryesore: rritja e nivelit të detit dhe Retreat e akullnajave që nga 1850
referohen titull
Të dhënat rrallë tregojnë se akullnajat janë tërhequr që në fillim të viteve 1800. Në vitet 1950 ka filluar matjet që lejojnë monitorimin e bilancit në masë akullnajore, raportuar në Shërbimin Botëror Glacier Monitorimit (WGMS) dhe të dhënave Snow dhe Ice Qendrën Kombëtare (NSIDC).
Rritja e nivelit të detit, është vlerësuar të jetë mesatarisht 2.6 mm dhe 2.9 mm në vit ± 0,4 mm që nga viti 1993. Përveç kësaj, rritja e nivelit të detit ka përshpejtuar gjatë dy dekadave të fundit. [162] Gjatë shekullit të 21-të, projektet IPCC për një skenari i lartë emisionet, se niveli i detit globale do të thotë mund të rritet me 52-98 cm. [163] projeksionet IPCC janë konservatore, dhe mund të nënvlerësojnë rritjen e nivelit të detit në të ardhmen. [164] vlerësimet e tjera sugjerojnë për të njëjtën periudhë që niveli i detit do të thotë globale mund të të rritet nga 0.2 në 2.0 m (0.7-6.6 ft), në krahasim me nivelin e detit do të thotë në vitin 1992. [144]
përmbytjet e përhapur bregdetare do të pritet nëse disa gradë e ngrohjes është e qëndrueshme për mijëvjeçarë. [165] Për shembull, të qëndrueshme ngrohja globale prej më shumë se 2 ° C (relative nivelet para-industriale) mund të çojë në rritje eventuale nivelit të detit prej rreth 1 deri 4 m për shkak të zgjerimit termik të ujit të detit dhe shkrirja e akullnajave dhe kapele të vogla akulli. [165] shkrirja e shtresës së akullit Grenlandë mund të kontribuojë një shtesë 4 të prej 7.5 m mbi mijëra vjet. [165] është vlerësuar se ne jemi të angazhuar tashmë në një rritje të nivelit të detit prej rreth 2.3 metra për çdo shkallë të rritjes së temperaturës brenda 2,000 vitet e ardhshme. [166]
Ngrohja përtej 2 ° C objektiv potencialisht do të çojë në normat e rritjes së nivelit të detit të dominuara nga humbja akull nga Antarktida. Emetimet e vazhdueshme e CO2 nga burime fosile mund të shkaktojë dhjetëra të tjera të metra e rritjes së nivelit të detit, gjatë mijëvjeçarëve të ardhshëm dhe përfundimisht në fund të fundit të eleminuar të gjithë fletë Antarktik akull, duke shkaktuar rreth 58 metra e rritjes së nivelit të detit. [167]
sistemet ekologjike
Artikulli kryesor: Ndryshimi i klimës dhe ekosistemeve
Në ekosistemet tokësore, koha më parë i ngjarjeve të pranverës, dhe poleward dhe ndërrime në rritje në të bimëve dhe kafshëve shkon, kanë qenë të lidhura me besim të lartë të ngrohjes të fundit. [168] ndryshimi i klimës Future pritet që veçanërisht ndikojnë në ekosistemet të caktuara, duke përfshirë tundër, mangroves dhe shkëmbinj nënujorë koral. [155] pritet që shumica e ekosistemeve do të ndikohet nga nivelet më të larta atmosferike të CO2, të kombinuara me temperatura të larta globale. [169] në përgjithësi, pritet që ndryshimi i klimës do të rezultojë në zhdukjen e shumë specieve dhe të reduktuar diversiteti i ekosistemeve. [170]
Rritjet në përqëndrime të CO2 atmosferike kanë çuar në një rritje të aciditetit në oqean. [171] CO2 të tretur rrit aciditetin oqean, e cila matet nga vlera më të ulëta të pH. [171] Në mes të 1750 deri në vitin 2000, pH tokë-oqean ka rënë nga ≈0.1, nga ≈8.2 të ≈8.1. [172] pH Surface-oqean ndoshta nuk ka qenë nën ≈8.1 gjatë fundit 2 milion vjet. [172] Parashikimet sugjerojnë se pH sipërfaqja-oqean mund të ulet me një shtesë prej 0,3-0,4 njësive nga 2100. [ 173] Future acidifikimin oqean mund të kërcënojë shkëmbinj nënujorë koral, peshkimin, llojeve të mbrojtura dhe burimeve të tjera natyrore me vlerë të shoqërisë. [171] [174]
Ocean deoxygenation është parashikuar të rritet hipoksi me 10%, dhe ujërat e trefishtë suboxic (përqendrimet oksigjen 98% më pak se përqendrimet sipërfaqe mesatare), për çdo 1 ° C të ngrohjes së sipërme Oqeani. [175]
Efektet afatgjata
Artikulli kryesor: Efektet afatgjata të ngrohjes globale
Në kohor të shekujve të mijëvjeçarëve, madhësia e ngrohjes globale do të përcaktohet kryesisht nga emetimeve antropogjene të CO2. [176] Kjo është për shkak të jetës shumë të gjatë e dioksidit të karbonit në atmosferë. [176]
ekonomi
infrastrukturë
zbutje
etimologji
Shiko gjithashtu
Book icon
Shënime
[[Kategoria:Rumani|*]]
| |||