Versioni i datës 12 mars 2017 10:16 redakto Resnjari (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 27.280 edits v Resnjari zhvendosi faqen Francesco Crispi tek Françesko Krispi ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 12 mars 2017 10:19 redakto zhbëje Resnjari (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 27.280 edits No edit summary Ndryshimi më pas →
Rreshti 2: [[Skeda:Crispi.jpg\|thumb\|Francesco Krispi ish-kryeministër i Italisë]] '''~~Francesco~~Françesko ~~Crispi~~Krispi''' (~~shqiptimi~~në dialektin arbërisht të shqipes: ''Françishku Krispi'') ([[4 tetor]] [[1819]] në [[Pallaci]]-[[Ribera]] në [[Sicilia\|Siçili]] - [[11 gusht]] [[1901]] në [[Napoli]]) ish revolucionar [[Arbëreshët\|arbëresh]], kryeministër i Italisë dhe patriot. == Në [[Sicilia\|Siçili]] == <!--Siçili është arbëreshit ! --> ~~Crispi~~Krispi (çdomëthën ''kryeshpi'') lindi nga një familje [[Arbëreshë\|arbëreshe]] e [[Sicilia\|Siçilisë]]<!--Siçili është arbëreshit ! --> dhe u pagëzua në [[Kisha Bizantine Arbëreshe\|Kishën Bizantine Arbëreshe]] në [[Pallaci\|Pallacë]], sipas dëshirës së prindërve të tij. Gjyshi i tij, ~~Françishku~~Françesko, ishte një prift orthodhoks-bizantin i kishës arbëreshe dhe xhaxhai i tij, Jozefi, ishte një peshkop i kishës arbëreshe dhe rektor i Seminarit Arbëresh në [[Palermo]], ku ~~Françishku~~Françesko Krispi shkoi për të studiuar (1828-1835). Fëmijërinë e kaloi në të parat kohë tek katundin arbëresh e t'atin, [[Pallaci]], i cili ësh një vendbanim i vogël i krijuar nga shqiptarët të ikur prej pushtimit otoman në [[Shekulli XV\|shekullin XV]]. Ai pati një rol shumë aktiv në kryengritjen për pavarësi të sicilianëve kundër mbretit Ferdinand II në [[Palermo]] gjatë vitit [[1848]]. Kjo kryengritje dështoi në maj të vitit [[1849]] dhe ndryshe nga pjesëtarët e tjerë, ~~Crispi~~Krispi nuk u përfshi në faljen e përgjithshme që ju bë kryengritësve, gjë që e detyroi të largohej për në [[Piemonti\|Piemonte]]. Në [[Milano]], ai u përfshi në "konspiracionin e Mazzinit" gjatë vitit [[1853]], dhe për këtë arsye u përzu nga Piemonte. Pas largimit nga Piemonte ai u vendos në Maltë e më pas në Paris. I përzënë edhe nga Franca vendoset në [[Londër]] duke u bashkuar për herë të parë me Giuseppe Mazzinin. Krispi në vitin [[1860]], bashkë me Bertanin, Bixion, Medicin dhe Giuseppe Garibaldin udhëhoqi "ekspeditën e të njëmijëve" që arriti ne Siçili në datën [[11 maj]] [[1860]]. Më [[13 maj]] [[1860]] ~~Crispi~~Krispi mori pjesë në shpalljen e Mbretërisë së Italisë. Pas rënies së [[Palermo]]s, ~~Crispi~~Krispi u emërua Ministër i punëve te brendshme dhe të financave i qeverisë provizore siçiliane por iu desh të jepte dorëheqjen pas kundërshtimeve të ideve të Cavourit rreth aneksimit të Siçilisë nga Italia . Më pas i emëruar sekretar i Garibaldit siguroi dorëheqjen e Agostino Depretisit si diktator "pro-tempore" i Siçilisë, i cili ështe emëruar në atë post me urdhër të [[Giuseppe Garibaldi]]t. Rreshti 20: Në [[1861]] kandidoi për ekstremin e majtë në Palermo, por humbet. Megjithatë ai arrin të fitojë një vend në kuvend si përfaqësues i komunës Castelvetrano. Në këto votime u mbështet nga një mik i ngushtë sicilian, republikani Vincenzo Favara. ~~Crispi~~Krispi fitoi emërimin si anëtari më agresiv dhe më i apasionuar i partisë republikane. Por, në [[1864]] ai deklaroi se ishte monarkist me citatin e njohur "Monarkia na bashkoi, Republika na ndau", të cilin e gjejmë edhe në korrespondencën që kishte me Mazzinin. Në [[1866]] refuzon të bëhet pjesë e qeverisë Ricasoli. Pas shpalljes së luftës franko-prusiane në [[1870]] u vu kundër aleancës së mundshme në mes të [[Itali]]së dhe [[Francë]]s. Rreshti 26: Pas ardhjes të së majtës në pushtet në nëntor [[1876]], emërohet President i Dhomës. Në [[1887]], rikthehet si ministër i brendshëm në qeverinë e Agostino Depretisit dhe mbrenda vitit e zëvendëson si kryeministër, pas vdekjes se Depretisit. Në [[1889]], miraton kodin penal të ri të Giussepe Zanardellit që solli shumë ndryshime të rëndësishme, si lirinë e shoqatave dhe të grevës për herë të parë në Evropë si dhe heqjen e dënimit me vdekje. Në lëmin ekonomik adoptoi një politikë proteksioniste duke vendosur taksa mbi prodhimet komerciale në doganë. Përparime u bënë edhe në industri, sidomos në atë të rëndën si metalurgjia e cila nuk ekzistonte aspak në Itali. Në [[1891]] ~~Crispi~~Krispi largohet nga qeveria e Rudinit por pas rënies të qeverisë Giolitti nga skandali i Bankës Romana, emërohet sërish kryeministër. Këtë herë qeveria e tij sa vjen e bëhet më shumë konservator edhe autoritare, duke shtypur me dhunë revoltat e punëtorëve si dhe shkrirjen e Partisë Socialiste në [[1894]]. Në këtë kohë pati si sekretar personal shkrimtarin dhe diplomatin milanez [[Carlo Dosi]].

Françesko Krispi: Dallime mes rishikimesh