Wikipedia

Herakliti: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:Heraclitus, Johannes Moreelse.jpg|thumb|right|200px|Herakliti nga Johannes Moreelse. Pamja e shfaq atë si "filozofin që qan" duke shtrydhur duart e tij mbi botën dhe i veshur me tëzezën e fshehtë e të turbullt.]]
'''Herakliti''' (Greqisht Herakleitos, Efesë, Azi e Vogël 540-480 para Krishtit) ishte një filozof grek dhe anëtar i familjes mbretërore të Efesit. Në lashtësi ai është filozofi i idesë se zjarri është ''krijuesi i botës dhe i njerëzve''.Nje thenie Një thënie e tij perpër zjarrin eshteështë : "GjithckaGjithçka shenderohet ne zjarr dhe zjarri shenderohet ne gjithckagjithçka,sic kembehetsiç këmbehet ari me njenjë mall dhe njenjë mall me arin." Nga studimi i tij ''De la nature'' (Mbi natyrën) na kanë mbetur disa pjesë të shkruara në pjesë joniane. Ai është filozofi i zhvillimit, i ndryshimit të vazhdueshëm të të gjitha sendeve (pantaei); të ftohtët kthehet në të nxehtë, dita bëhet natë, i gjalli vdes etj. Kjo ndjeshmëri ndaj ndryshimeve e bën atë, në lashtësi, filozofin e botës shqisore; ai i kundërvihet ''Eleatëve'' (Parmenidit, Zenonit) që mbrojnë pandryshueshmërinë e qenies si dhe filozofisë së ''esencave'' të Platonit. Herakliti lindi në Efez në brigjet e Egjeut në një familje, sipas legjendës, priftërinjsh dhe mbretërish, por vet i la mbënë titujt e klasës dhe rangut.
Privilegjohet të besohet se la pas tij një libër nga i cili neve na kanë ariturarritur dis fragmente të shkruara në stil poetik ku mendimet janë vështirë të kuptueshemekuptueshme nga edhe e fitoi llagapin « i errëti ».
Jean Brun e cilëson në mënyrë të mrekulluar Heraklitin kur thot :▼
« Filozofí e përleshjes dhe harmonisë, Filozofí e Bërjes dhe Këthimit të Përjetshëm, filozofí e jetës dhe katastrofës, filozofí e Logosit që flet dhe e numrit të vulosur, mendimi i Heraklitit, është në të njëjtën kohë edhe shumë i vjetër edhe aktual, përbën në vehte shumë më tepër se sa që përshkruan. Ajo është në mënyrë të veten, filozofí e limitit dhe pragut që na çon në këtë përpara që ndalet. »▼
Tri janë temat që reflektojnë në veprën e Heraklitit : hulumtimi i themeleve të vetme të botës si një e plotë ; njësia e të kundërtës dhe rrjedhoja e gjërave. Njëherit vërrejmë se hulumtimet në principe të materjes dhe se ai mer për për elemnte kyqe tokën, ujin ajrin dhe zjarrin. Për te, në fillim ishte krejt zjarr por që mëtej me dëshirën hyjnore u shëndrrua në det e nga gjysma e të cilit u krijua dheu.▼
Në qëndrimin e tij mbi principin e të njejtës dhe të kundërtës në të njejtën njësi, pason principi themelor i ndryshimit të vazhdueshëm, e të përhershëm. « Nuk lahemi dy herë në të njëjtin lum » është shkruar nga nga Herakliti që na bëne të kuptojmë se uji i lumit që hyme njëherë, për së dyti nuk është më i njëjti megjithëse jemi në të njejtin lum. Ky princip është ai që na shtin ti kundërvëmë Heraklitin Parmenidhit dhe teorisë së tij të Një Qenie, pandashmëri, i përjetshëm homogjen dhe pandryshueshëm.▼
Sa i përket kohës, Herakliti është akoma në fazën e arkaizmit dhe në këtë epokë, jemi akoma në mes të ndjenjës dhe resonimit nga edhe mendimi i adoptuar mbi konceptin ciklik të kohës e jo në atë linear. Pra këtu kemi të bëjmë me një dialektike të hapur sepse ai injoron kohën lineare të zhvillimit, të ecjes sepse kalimi i kohës në formë spirale është rrikëthim i pafund në kohë ciklike që përfundon në kaos të hapur. Hegeli është ai që u largua nga kjo kohë ciklike në një spjegim të saktë modern të kohës lineare▼
Herakliti me idetë e veta, influencoi numër të madh mendimtarësh nëpër shekuj, ndër ta Platonin dhe stoikët si dhe Hegelin që integroi sistemin e tij në veprën e vet.▼
 
▲Jean Brun e cilëson në mënyrë të mrekulluar Heraklitin kur thotthotë :
 
▲« FilozofíFilozofi e përleshjes dhe harmonisë, FilozofíFilozofi e Bërjes dhe KëthimitKthimit të Përjetshëm, filozofífilozofi e jetës dhe katastrofës, filozofí filozofi e Logosit që flet dhe e numrit të vulosur, mendimi i Heraklitit, është në të njëjtën kohë edhe shumë i vjetër edhe aktual, përbën në vehte shumë më tepër se sa që përshkruan. Ajo është në mënyrë të veten, filozofífilozofi e limitit dhe pragut që na çon në këtë përpara që ndalet. »
▲Tri janë temat që reflektojnë në veprën e Heraklitit : hulumtimi i themeleve të vetme të botës si një e plotë ; njësia e të kundërtës dhe rrjedhoja e gjërave. Njëherit vërrejmëvërejmë se hulumtimet në principe të materjesmateries dhe se ai mer për për elemnteelemente kyqekyçe tokën, ujin ajrin dhe zjarrin. Për te, në fillim ishte krejt zjarr por që mëtej me dëshirën hyjnore u shëndrruashndërrua në det e nga gjysma e të cilit u krijua dheu.
▲Në qëndrimin e tij mbi principin e të njejtësnjëjtës dhe të kundërtës në të njejtënnjëjtën njësi, pason principi themelor i ndryshimit të vazhdueshëm, e të përhershëm. « Nuk lahemi dy herë në të njëjtin lum » është shkruar nga nga Herakliti që na bëne të kuptojmë se uji i lumit që hyme njëherë, për së dyti nuk është më i njëjti megjithëse jemi në të njejtinnjëjtin lum. Ky princip është ai që na shtin ti kundërvëmë Heraklitin Parmenidhit dhe teorisë së tij të Një Qenie, pandashmëri, i përjetshëm homogjen dhe pandryshueshëm.
 
▲Sa i përket kohës, Herakliti është akoma në fazën e arkaizmit dhe në këtë epokë, jemi akoma në mes të ndjenjës dhe resonimitrezonimit nga edhe mendimi i adoptuar mbi konceptin ciklik të kohës e jo në atë linear. Pra këtu kemi të bëjmë me një dialektike të hapur sepse ai injoron kohën lineare të zhvillimit, të ecjes sepse kalimi i kohës në formë spirale është rrikëthimrikthim i pafund në kohë ciklike që përfundon në kaos të hapur. Hegeli është ai që u largua nga kjo kohë ciklike në një spjegim shpjegim të saktë modern të kohës lineare.
 
▲Herakliti me idetë e veta, influencoi numër të madh mendimtarësh nëpër shekuj, ndër ta Platonin dhe stoikët si dhe Hegelin që integroi sistemin e tij në veprën e vet.
 
[[Kategoria:Filozofë grekë]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Herakliti"