Xhaferr Deva: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Hatake (diskuto | kontribute) v →Burime |
Hatake (diskuto | kontribute) v rikonfigurim |
||
Rreshti 17:
Pasi takoi Neubacher në Beograd, niset për Tiranë<ref name=":2" />, ku Deva merr postin e min. të Brendshëm në qeverinë [[Rexhep bej Mitrovica|Mitrovica]]. Kolonel [[Faik Quku]] e përshkruan:
:<blockquote>"''<small>Ministri i Mbrendshëm Xhafer Deva, megjithse nuk e njihte Shqipnin, ishte i pajisun me cilësitë e ushtarit gjerman: i vendosun, guximtar, i veprimit, i disiplinuem dhe anmik i komunistave, por e ndiente veten si te paralizuem mes Kryeministrit [[Rexhep Mitrovica]], që e konsideronte të sëmurë, dembel dhe të pavendosun dhe Kryetarit të Këshillit të Naltë, Mehdi Frashërit, që e konsideronte konfuz, pa program, njeri që nuk e mban fjalen dhe që u nënshtrohet ndërhymjeve ilegale... I pakënaqun prej punëve që nuk shkonin mirë dhe konfuzionit që ekzistonte, nga marsi i vitit 1944, Xhafer Deva mendon me u ba diktatori i Shqipnisë, gja që do t'ishte zgjidhja ma e përshtatshme, por që nuk realizohet, sepse e kundërshtojnë gjermanët. Si në fillim, kryesinë absolute të Mehdi Frashërit, ashtu edhe kësaj here, pushtetin diktatorial të Xhafer Devës, eksponentat kryesor të Ballit Kombëtar, e pranojshin... mendonte që me anën e ekzekutimeve me pastrue qytetet e Shqipnisë nga komunistat, tue fillue nga Tirana. Ky ka qenë edhe qëllimi kryesor i sjelljes në Shqipni të regjimentit "Kosova</small>"''<ref name=":1">[[Shaban Sinani|Sinani Sh]]., ''[[Hebrenjtë në Shqipëri, prania dhe shpëtimi|Hebrenjtë në Shqipëri ─ Prania dhe shpëtimi]]'', Tiranë: Naimi, 2009, fq. 144. ISBN 978-99956-200-2-2</ref>.</blockquote>
Më 14 shtator 1943 dhe deri nё mbarim tё luftёs ishte kryetar i organizatёs [[Lidhja e Dytë e Prizrenit|Lidhja e Dytё e Prizrenit]] dhe drejtoi qendresёn pёr tё penguar futjen e trupave partizane jugosllave nё Kosovё. Në muajt e pranverës ngarkon një ndër krerët e "Lidhjes së Dytë të Prizrenit", [[Bedri Pejani]]n, të krijonte [[SS Skënderbeu|divizionin SS "''Skanderbeg''"]] - emri i plotë zyrtar: ''21. Waffen-Gebirgs Division der SS Skanderbeg'' (Albanische Nr.1).
Nё shtator të 1944 [[Shefqet bej Vërlaci|Shefqet Verlaci]] pat propozuar Devën të bëhej kryeministër dhe ministër i Punëve të Brendshme, por ky propozim nuk u pëlqye nga shumica e asaj kohe<ref name=":0" />.
=== Shpëtimi i hebrenjve ===▼
Nazistët kërkuan zyrtarisht jo vetëm listat, po dhe grumbullimin e gjithë hebrenjve në një fushë përqendrimi. Mbështetur në burimet amerikane, sipas Sarner, dy përfaqësues të bashkësis hebraike në Shqipëri, duke përfshirë dhe hebrenjtë e deportuar prej vendeve të Europës Qendrore, që kishin gjetur këtë vend si strehë shpëtimi, Rafael Jakohel dhe Mateo Mathatia, duke qenë të vetëdijshëm se ky urdhër i nazistëve do të thoshte arrestim dhe shfarosje të gjithë bashkësisë ("Shoah"), iu drejtuan [[Mehdi Frashëri]]t për ndihmë. <blockquote><small>"''Ky i fundit i këshilloi ata që të takoheshin me ministrin e brendshëm Xhafer Deva, i cili njihej si anti-semit. Ata shkuan të takonin me ministrin Deva, megjithëse e dinin rrezikun që u vinte rrotull nga ky takim. Të dy pranuan sfidën, duke u lënë familjeve lamtumirën përpara se të niseshin. Për çudinë e tyre, sedra nacionale e ministrit Deva doli më e fortë se anti-semitizmi i tij i njohur. Ai mori përsipër të kundërshtonte kërkesën e nazistëve. Deva ia doli që t'i bindtte ata që të tërhiqeshin nga kërkesa për dorëzimin e listave të hebrenjve''"<ref name=":1">[[Shaban Sinani|Sinani Sh]]., ''[[Hebrenjtë në Shqipëri, prania dhe shpëtimi|Hebrenjtë në Shqipëri ─ Prania dhe shpëtimi]]'', Tiranë: Naimi, 2009, fq. 144. ISBN 978-99956-200-2-2</ref>.</small></blockquote>▼
=== Mërgimi ===
Line 34 ⟶ 31:
Aty nё vitin [[1966]] rikrijoi organizatёn "Lidhja e Dytё e Prizrenit në Mërgim", qё propagandoi çlirimin e Kosovёs e tё trojeve tё tjera shqiptare nё Jugosllavi. E respektuar nga të gjitha organizatat nacionaliste shqiptare jashtë Atdheut; vërehet në krye të tubimeve politike shqiptare të udhëheqjes nacionaliste, në Aleksandri të [[Egjipt]]it, më 1949 dhe në Madrid më 1972; punon si kontabilist në Universitetin e Stanfordit, të qytetit Palo Alto të [[Kaliforni]]së, dhe referues në mbledhje të ndryshme akademike<ref>Lamaj I., ''(...) Puto nuk ka asnjë fakt kundër Devës, ndaj e shan (...)'', intervistuar nga Gilmana Bushati, [[Gazeta Shqiptare|Gazeta shqiptare]]. - Nr. 5470, 23 nëntor, 2011, f. 20 - 21.</ref>. Vdiq nё vitin [[1978]] më 25 maj, në nekrologjinë e tij shkruhej se shërbente si ndihmësdrejtor i shërbimit postar në Universitetin e të Stanfordit, ku kishte punuar në vitet 1959-1971<ref>Lulushi A., ''Operation Valuable Fiend: The CIA's First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain'', Skyhorse Publishing, Inc., 2014, fq. 266. ISBN 9781628723946</ref>.
== Trashëgimia politike ==
<blockquote>''<small>Shiko edhe: [[Masakra e 4 shkurtit 1944]]</small>''</blockquote>Ndër bëmat e jetës politike së Devës përmendet ngritja në këmbë e një administrate shqiptare në Mitrovicë pasi Mbretëria Jugosllave u pushtua.
▲=== Shpëtimi i hebrenjve ===
▲
== Burime ==
| |||