Avni Rustemi: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Rreshti 6:
Në kohën e princ [[Princ Vidi|Vidit]], luftoi kundër mësymjeve të andartëve grekë e në jug të vendit. Më 1915 u kthye në Janinë ku vazhdoi studimet në Institutin e Lidhjes Botërore Izraelite. Më 1917 filloi të japë mësim në shkollat e Tepelenës dhe të Vlorës.
Në janar të 1919 shkon në Kalabri<ref name=":1">Dervishi K., ''Plumba Politikës - Historitë e përgjakjes së politikanëve shqiptarë,''Tiranë: "55", 2010. fq. 47-73. ISBN 978-99943-56-43-0</ref>, ku vazhdon studimet në kolegjin e Shën Mitër Korones<ref>[[Ilir Ikonomi|Ikonomi I]]., ''Esat pashë Toptani'', Tiranë: UET press, 2016. ISBN 978-9928-190-91-8</ref>. Në pranverë të vitit 1919 në Kalabri krijon "''Lidhjen e Rinisë Shqiptare" e cila kishte si qëllim mbrojtjen e shtetit shqiptar.'' Pas një periudhe qëndrimi në Romë, në pranverë të vitit 1920 kthehet në Vlorë. Në atë kohë Shqiperia po kalonte një kaos në arenën politike dhe ishte kjo periudhë në të cilën Avni Rustemi merr kontakte me patriotë të tjerë shqiptarë, të cilët ishin gjithashtu të shqetësuar për të ardhmen e Shqipërise. Ata vendosin të vrasin Esad Pashë Toptanin, i cili konsiderohej nga shqiptarët si tradhëtar i kombit për vrasjen e Hasan Riza Pashës, komandantit të Shkodrës, në Prill të vitit 1913, dhe më pas shkëputjen e Shkodrës nga Shqipëria dhe dhurimit të saj Malit të Zi.
Esad Pasha ndodhej në Paris, nga ku shpresonte të kthehej në Shqipëri në krye të një qeverie të re, ose ndoshta si monark i vendit. Esadi kishte arritur më parë të përmbyste me një grusht shteti princ Vidin. Megjithëse jetonte në Paris, larg qeverisjes legjislative të Shqipërisë, Essad Pasha pretendonte se ishte ende sundues i shtetit, dhe prandaj u përpoq te përfaqësonte Shqipërinë në Konferencën e Paqes të Parisit. Më 21 Maj 1920, Avni Rustemi udhëtoi për në Romë dhe vazhdoi prej aty për në Paris. Tre javë më vonë, më 13 qershor 1920, ai qëlloi dhe vrau Esad Pashë Toptanin, i cili po largohej nga Hotel Continental (tani Westome Paris Vendôme) në "Rue de Castiglione".
Kjo vrasje mori vëmendjen e opinionit publik francez dhe evropian të asaj kohe. Në Shqipëri, vepra e Avni Rustemit u konsiderua si një akt i lartë patriotik, dhe për këtë motiv shqiptarët kërkuan që ai të mos dënohej. Rustemi u lirua nga akuzat para një gjykate franceze më 2 Dhjetor 1920. Vrasja u konsiderua si një akt heroik dhe si një sinjal i një revolucioni të ri i popullit shqiptar kundër traditave feudale të Shqipërisë të asaj kohe dhe si një urë kalimi në vlerat e reja demokratike. [2]
Pasi rikthehet në Shqipëri, ai vlerësohet si një hero kombëtar nga populli shqiptar. Pas kësaj hyn në arenën politike. Në Prill të vitit 1921, Rustemi merr pjesë në themelimin e shoqërisë "Atdheu" në Vlorë, dhe më pas, më 13 Tetor 1923, themelon shoqërinë "Bashkimi". Me mbështetjen e Bajram Currit, Avni Rustemi zgjidhet deputet në parlamentin shqiptar dhe bëhet udhëheqës i forcës demokratike të Fan Nolit, Bajram Currit dhe Sulejman Delvinës, në një luftë gjithnjë e më të ashper kundër pronarëve konservatore të tokave nën udhëheqjen e Ahmet Zogut. Më 23 shkurt 1924, Rustemi u përfshi në një përpjekje për të vrarë Ahmet Zogun.
== Varrimi ==
Line 30 ⟶ 20:
== Trashëgimia politike ==
Vrasja e Esad pashë Toptanit, njërës prej figurave më të stigmatizuara nga historiografia shqiptare, theksoi mundësinë e zhdukjes fizike të personazheve politike me rëndësi dhe bejlerëve në veçanti. Ndër shtresat e mesme dhe të rinjtë e gjysmëshkolluar, përhapi idenë e shkatërrimit të kastës politike të formuar kryesisht nga bejlerët. Ide të cilat u mishëruan në formimi i shoqërisë "Atdheu" dhe shoqërisë "Bashkimi" pas saj, të cilat gjithashtu u bënë ndër provat e hershme të organizimit të një lloj "rinie fashiste shqiptare", e cila më vonë u bë bërthama e parë komuniste me [[Grupi i shqiptarëve në Bashkimin Sovjetik|grupin komunist]] që shkoi në Bashkimin Sovjetik<ref name=":0">Dervishi K., ''Lëvizja komuniste në vitet 1924-1944 dhe formimi i PKSH-së'', Tiranë: 55, 2016. ISBN 978-9828-106-38-4</ref>.
Sipas Ali Këlcyrës, meqë opozita e kohës kishte bindjen se vrasja e Rustemit ishte vetëm një komplot qeveritar, i vendosi kusht qeverisë që brenda 48 orëve të dorëzoheshin komplotistët. Pas mosmarrjes së masave u organizua varrimi, me anë të të cilit opozita dhe partizanët e saj intelektualë u nisën drejt Vlorës ku dhe ndenjtën të tërhequr. Atje u formua një ''Komitet revolucionar'' i drejtuar nga [[Fan Noli]], prej të cilit lindi Lëvizja e qershorit<ref>Këlcyra A., ''Shkrime...,'' fq. 111.</ref>.
| |||