Gjuha islandeze: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
vNo edit summary |
vNo edit summary |
||
Rreshti 154:
== Fjalori ==
Fjalori i Hershëm Islandik ishte kryesisht Nordikja e Vjetër. Prezantimi i Kirishtërtimit në Islandë gjatë shekullit XI solli një nevojë për përshkrimin e koncepteve fetare, Shumica e fjalëve të reja u morën nga gjuhët e tjera skandinave, ''kirkja'' për shembull (kishë). Gjuhë të shumta patën ndikimin e tyre tek islandishtja: frengjishtja solli me vete shumë fjalë lidhur me gjykatat dhe kalorësinë; fjalë në një fushën kuptimore të tregtisë u morën hua nga [[gjermanishtja e ulët]] për shkak të lidhjeve tregtare, Në shekullin XVIII, pastërtia gjuhësore filloi të fitonte terren të dukshëm në Islandë edhe që nga shekulli XIX ka qenë në politikën gjuhësore të shtetit. Ditët e sotme është praktikë e zakonshme të shpiken fjalë të prejardhura nga fjalët e tjera në islandisht.
Emrat personale islandeze janë patronime dhe ndonjëherë matronime në atë që ata pasqyrojnë babanë e menjëhershëm ose nënën e fëmijës dhe jo linjën e familjes historike. Ky sistem - i cili më parë u përdor në të gjithë zonën nordike dhe më gjerë - ndryshon nga shumica e sistemeve të emrit të familjes perëndimore.
=== Pastërtia Gjuhësore ===
Gjatë shekullit XIX, një lëvizje filloi nga shkrimtarët dhe njerëzit e tjerë të arsimuar të vendit për të hequr gjuhën e fjalëve të huaja sa më shumë të jetë e mundur dhe për të krijuar një fjalor të ri dhe të përshtas gjuhën Islandeze në evoluimin e koncepteve të reja, dhe kështu të mos të jetë nevoja t'i teferohemi neologjizmave të huazuara, si në shumë gjuhë të tjera. Shumë fjalë të vjetra të cilat kanë rënë në mospërdorim, u ricikluan dhe iu dhanë kuptime të reja në gjuhën e re dhe neologjizma u krijuan nga nordikja e vjetër. Për shembull: fjala ''rafmagn ('elektricitet')'' e cila fjalë për fjalë do të thotë fuqi qelibari, duke nxjerrë rrjedhën e rrënjës ndërkombëtare ''<nowiki/>'elektr-''' fjala greke elektron, 'qelibar'. Po ashtu fjala ''simi'' (telefon) që si kuptim të parë ka fjalën kabllo, dhe ''tölva (kompjuter)'' që është një ''portmanteau'' për fjalën ''tala'' (shifër) dhe ''völva (fallxhore).''
== Sistemi i të Shkruarit ==
Alfabeti islandez është i dallueshëm për mbajtjen e dy shkronjave të vjetra të cilat nuk ekzistojnë më në alfabetin anglez: Þ, þ (þorn, shqip "thorn") dhe Ð, ð (eð e shqipëruar si "edh" , duke përfaqësuar tingujt "th" të zërit dhe të shprehur, përkatësisht. Alfabeti i plotë islandez është:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="32" |Shkronjat e Mëdha
|-
|A
|Á
|B
|D
|Đ
|E
|É
|F
|G
|H
|I
|Í
|J
|K
|L
|M
|N
|O
|Ó
|P
|R
|S
|T
|U
|Ú
|V
|X
|Y
|Ý
|Þ
|Æ
|Ö
|-
! colspan="32" |Shkronjat e Vogla
|-
|a
|á
|b
|d
|ð
|e
|é
|f
|g
|h
|i
|í
|j
|k
|l
|m
|n
|o
|ó
|p
|r
|s
|t
|u
|ú
|v
|x
|y
|ý
|þ
|æ
|ö
|}
[[Kategoria:Gjuhët gjermanike|Islandeze]]
| |||