Lazër Mjeda: Dallime mes rishikimesh

'''Lazër Mjeda''' ([[Mjeda|Mjedë]], [[6 Mars|6 mars]] [[1869]] - [[Shkodra|Shkodër]], [[8 Korrik|8 korrik]] [[1935]]) ka qenë klerik katolik, themelues i shoqërisë kulturore "Agimi" dhe mbrojtës i çështjes kombëtare<ref>{{Cite book|title=''Grupi "Ora e Maleve" dhe publicistika e tij''|last=Çefa|first=Kolec|publisher=Enti botues "Gjergj Fishta"|year=2013|isbn=978-9928-161-21-5|location=Tiranë|pages=174-179}}</ref> - [[Shkodra|Shkodër]], [[8 Korrik|8 korrik]] [[1935]]) ka qenë klerik katolik, themelues i shoqërisë kulturore "Agimi" dhe mbrojtës i çështjes kombëtare.

Si ipeshkëv ndërtoi shumë struktura kishtare si dhe krijoi e ndërtoi shkolla, si: në Dajç, ku mësoi për do kohë vëllai i tij Dom Ndre Mjeda, i cili administronte atë famulli kishtar; pastaj shkollën e Hajmelit të Iballës. Së bashku me të vëllain dom Ndreun krijoi Shoqninë Letrare "Agimi" e cila botoi tekstet shkollore të asaj kohe. Më 1905 qe emëruar si ndihmës i ipeshkvit Imzot [[Pashk Guerini|Guerinit]] dhe si i tillë rrethoi me mure e parmakë hekurit oborrin e Katedrales dhe ndërtoi rreshtin e dyqaneve në pjesën jugperëndimore të oborrit, si dhe plotësoi kullën e kishës.

Në Shkup ndërtoi selinë arqipeshkvnore dhe shtëpinë e Kishës famullitare.Lazër Mjeda, që ishte arqipeshkvi i fundit i Arqipeshkvisë së Shkupit (i emëruar që më 1909), e cila më vonë ishte transformuar në ipeshkvi. Sipas disa dokumenteve që gjenden në Arkivin Ushtarak të Beogradit, në to flitet për imzot Lazër Mjedën se i kishte arritur një letër nga dom Mikel Tarabulluzi nga Stublla, letër kjo që e mban datën 15 janar 1920. Ajo është e shkruar në gjuhën italiane. Nga letra pushteti dyshonte se këta të dy (Mjeda e Tarabulluzi) veprojnë kundër shtetit jugosllav, sepse ata dëshironin që të mos mbyllen shkollat në gjuhën shqipe, që gjendeshin në kuadër të kishave (famullive) nëpër Kosovë dhe në Shkup. Kjo letër zihet nga pushteti i atëhershëm jugosllav. Në bazë të saj, dom Mikel Tarabulluzi burgoset për shkaqe të angazhimit për shkollën në gjuhën shqipe. Megjithatë, siç duket qeveria serbe kishte telashe më të mëdha me arqipeshkvin e Shkupit, imzot Lazër Mjedën, sesa me dom Mikel Tarabulluzin. Mirëpo, pushteti serb ishte i vetëdijshëm se po të ushtronte ndonjë aktivitet ndaj imzot Lazër Mjedës, do të kishte probleme ndërkombëtare, sepse Lazër Mjeda ishte ipeshkëv. Nga prefekti i atëhershëm i Prizrenit (1921) na lejohet të kuptojmë se Lazër Mjeda bënte “atak” mbi popullatën serbe me letrat që ia dërgonte botës mbarë, lindi ideja për kërkesë drejtuar Ministrisë së Punëve të Jashtme që “Dom Tarabulluzi të pensionohet në mënyrë që gradualisht të krijohen mundësitë për ta larguar nga arqipeshkvia jo vetëm dom Mikel Tarabulluzin, por edhe arqipeshkvin imzot Lazër Mjedën. Qeveria serbe pretendonte që Selinë ipeshkvore ta shpërngulte nga Prizreni dhe ta vendoste në Shkup. Qarqet e caktuara, me rekomandim të Beogradit, e bënë aktpadinë kundër imzot Lazër Mjedës, të cilin edhe e dënuan, kurse për t’u ikur telasheve, Vatikani e emëroi Mjedën (në vitin 1922) metropol të Arqipeshkvisë së Shkodrës. Largimi i tij nga Arqipeshkvia e Shkupit u bë fshehurazi, për të mos e hetuar e burgosur organet shtetërore. Kështu, ai më 14 shkurt 1922 arrin në Arqipeshkvinë metropolitane në Shkodër. Pas largimit të Mjedës nga Arqipeshkvia, Beogradi krijohet arqipeshkvi, kurse Shkupi bëhet ipeshkvi. Më 1922 erdhi Arqipeshkëv i Shkodrës ku u vu menjëherë në punë për të përmirësuar dhe pasuruar Kishën e shtëpitë famullitare dhe nisi ndërtimin e kishës së Rusit. Stolisi kapelën e Arqipeshkvisë, në formë artistike, nën drejtimin e artistit Kolë Idromeno, i cili me duart e veta goditi Elterin.