|
| Profesioni = Shkrimtar, Publicist, Patriot, Botues, Aktivsit çam
}}
'''Bilal Xhaferri''' (lindi në fshatin [[Ninati|Ninat]], të [[Konispoli]]t më [[2 nëntor]] [[1935]] -dhe [[Chicago|Çikago]],vdiq më [[14 tetor]] [[1986]]) kanë qenë shkrimtarShBA, disidentishte dhe botuesshkrimtar shqiptar.
== Biografia ==
Xhaferri lindi më 1935 në fshatin Ninat afër [[Konispoli|Konispolit]]{{cn}} Në vitet 1954 -1955 ndjek shkollën shtatëvjeçare natën në fshatin Sukth të Durrësit. Poezitë dhe tregimet e para i botoi në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “nëntori”, Ylli”, etj.{{cn}}
Xhaferri ka lindur më 1935 në fshatin Ninat afër [[Konispoli|Konispolit]],<ref name=":0">Robert Elsie (1995), ''[http://www.elsie.de/pdf/B1997HistLetShqip.pdf Histori e Letërsisë Shqiptare]'', përktheu Abdurrahman Myftiu, Tirana & Peja: Dukagjini, 1997.</ref> i biri i Xhaferr Hoxhës.<ref name=":2">Shefki Hysa, Namik Mana, ''Debati mes dy shkrimtarëve. Kadare: u bëre edhe ti Bilal të flasësh!: shkrimtarët kritikojnë Kadarenë për romanin e tij "Dasma"'', intervistoi Ervin Koçi, [[Metropol (gazetë)|Metropol]]. - Nr. 2614, 15 mars, 2012, f. 12 - 13</ref> Në moshën 8 vjeç i vdiq e ëma, kurse në moshën 10 vjeç, pushteti komunist i pushkatoi të atin nacionalist dhe ai mbeti jetim me tri motra, nën kujdesin e Ferik Hoxhës, gjyshit nga babai. Pasi kreu shkollën fillore në vendlindje, duke marrë dy klasë në një vit, më 1948 u largua për të gjetur punë në [[Saranda|Sarandë]] si korrier, meqenëse nuk kishin asnjë mjet jetese, sidomos kur gjyshi u shpall kulak dhe e shpronësuan.<ref name=":1">Shefki Hysa, ''Bilal Xhaferri - Jetëshkrim,'' krahu-bilalxhaferri.blogspot.al/, 15 mars 2009.</ref> Bëri një shkollë njëvjeçare si gjeometër.<ref name=":2" />
Botoi një libër me tregime dhe një me poezi ku kishte edhe poezi prokomuniste. Në vitin 1967 konkuroi me romanin Krakataus në konkursin letrar të mbajtur me rasin e 500 vjetorit të lindjes së Skënderbeut, por nuk fitoi.<ref name="Apolloni">{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http://www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>
Më 1954-1955 jetonte bashkë me të motrën Antiken, në një dhomë në [[Sukthi|Sukth]] të Durrësit. Aty ndiqnin të dy shkollën shtatëvjeçare, motra ditën, ndërsa ai natën, sepse punonte normist. Ndërkohë kreu një shkollë teknike për ndërtim dhe u punësua në kantiere ndërtimi, në rruga-ura në Krujë, në hidrocentralin e Ulzës etj.<ref name=":1" />
MëNë vitin 1968 kritikoi ''Dasmën''romanin e[[Dasma (roman)|Dasma]] të [[Ismail Kadare|Kadaresë ]] si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare" ., Sipasveprim pedagogutqë dhenga shkrimtaritdisa [[Agi Apolloni]]është disaatribuar këtësi kritikëdisidencë. iaKëtë kanëparadoks interpretuare sika disidencëvënë në dukje, pedagogu dhe shkrimtari [[Ag Apolloni]] duke argumentuarsqaruar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimit komunist]] kai qenëbinte njëtë përpjekje përprovoje t'i hyrëhyje në qejf [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare . Po sipas Apollonit, Xhaferi nuk kishte shfaqur kurrë elemente dekadente apo disidente.<ref name="Apolloni" >{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http:/ /www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama> Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>▼Më 1968, ai u shpreh në [[Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve|Lidhjen e Shkrimtarëve]] kundër romanit ''[[Dasma (roman)|Dasma]]'' të [[Ismail Kadare|Kadaresë]], gjë për të cilën u qortua rëndë nga [[Fadil Paçrami]].<ref name=":0" /> Iu hoq e drejta e botimit dhe u internua<ref>Ismail Kadare, ''[http://gazeta-shqip.com/lajme/2014/06/07/kadare-goditja-e-bilal-xhaferrit-e-pamoralshme/ Goditja e Xhaferrit, e pamoralshme],'' intervistoi Aida Tuci, Shqip, 7 qershor 2014.</ref> në fshatin [[Hamallaj (Sukth)|Hamalle]] të [[Durrësi|Durrësit]].<ref name=":1" /> Pas një mbledhjeje të Lidhjes së Shkrimtarëve me në krye [[Rita Marko|Rita Markon]], u kritikua bindshëm dhe u përjashtua.<ref name=":2" />
Bilal Xhaferri në veprën e tij nuk shfaqi kurrë mendime "dekadente" ose disidente.<ref name="Apolloni" />
Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në [[Greqia|Greqi]]. Më 1970, shkoi në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|SHBA]], në [[Boston]] ku deri më 1972 punoi në gazetën “Dielli”. Më 1974 u vendos në [[Chicago|Çikago]] ku themeloi revistën “[[Krahu i shqiponjës]]”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht. ▼
▲Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në [[Greqia|Greqi]]. Më [[1970 ]], shkoi në [[ Shtetet e Bashkuara të Amerikës|SHBA]], në [[Boston ]] ku deri më [[1972 ]] punoi në gazetën “Dielli”. Më [[1974 ]] u vendos në [[Chicago|Çikago]] ku themeloi revistën “[[Krahu i shqiponjës]]”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht. {{cn}} Në vitin [[1986]] vdes në spital në Çikago.{{cn}} Ndonëse jetoi në botën e lirë deri një vit pas vdekjes së [[Enver Hoxha|Enver Hoxhës]], nuk ngriti zërin për të denoncuar krimet që bëheshin në Shqipëri.<ref name="Apolloni" />
Më [[1978]] e plagosin disa njerëz të panjohur. Më 1981 digjet redaksia e revistës “[[Krahu i shqiponjës]]” ku kishte dorëshkrimet e veprave letrare, studime, kërkime shkencore, përkthime, shënime politike, letra, piktura, fotografi, etj.
== Burimi i të dhënave ==
Më [[1986]] sëmuret dhe operohet prej tumorit dhe me [[14 tetor]] të po atij viti, vdes në spital në Çikago. Disa prej bashkëkohësve janë të mendimit që e kanë vrarë a helmuar.
=== Riatdhesimi i eshtrave dhe nderimi ===
Më 3 maj 1993 [[Presidenti i Shqipërisë|Presidenti i Republikës]] [[Sali Berisha]] e dekoroi me medaljen “Martir i demokracisë” (Dekreti 1089) me motivacionin "''Për përkushtim si publicist e politikan disident në luftën kundër komunizmit e diktaturës, për aspiratat e tij thellësisht kombëtare e demokratike''"<ref name=":2" /> dhe "Nder i Kombit" nga Presidenti [[Bamir Topi]].
Më 6 maj 1996 shkrimtari [[Shefki Hysa]], drejtues i OJQ [[Shoqata Kulturore "Bilal Xhaferri"]], në bashkëpunim me qeverinë shqiptare inicoi dhe organizoi ceremonialin e rikthimit në Atdhe të eshtrave të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri që tanimë prehet në vendlindje, në [[Saranda|Sarandë]].
Më 2014 shtëpia e tij në Ninat të Sarandës u bë Shtëpi Muze.<ref>''Muze për Bilal Xhaferrin, shtëpia e shkrimtarit e hapur për të gjithë'', oranews.tv, 3 nëntor 2014.</ref>
== Vepra ==
Në vitet 1962-1963 boton poezitë dhe tregimet e para në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “Nëntori”, "Ylli”, etj<ref>Resmi Osmani, ''[https://www.voal.ch/poeti-i-nemur-bilal-xhaferri-sprove-nga-prof-dr-resmi-osmani/ Poeti i nëmur Bilal Xhaferri],'' voal.ch, Tiranë 25 shkurt 2016.</ref> dhe debutoi me romanin "Rrugë dhe fate" më 1963.<ref name=":2" /> Më [[1966]] botoi poemën "Balada çame" në faqen letrare të gazetës “Zëri i Rinisë"<ref>Resmi Osmani, ''[http://www.zemrashqiptare.net/news/id_26786/Resmi-Osmani:-Balada-%C3%87ame-Kryevepra-poetike-e-Bilal-Xhaferrit.html Balada Çame - Kryevepra poetike e Bilal Xhaferrit]'', zemrashqiptare.net, Tiranë, mars 2012.</ref>, i botohet vëllimi me tregime “Njerëz të rinj, tokë e lashtë” që pati një sukses jo të zakonshëm. Më [[1967]] i botohet vëllimi me poezi “Lirishta e kuqe”, qe shtypur para se të binte në fatkeqësi, por nuk u vu kurrë në qarkullim.<ref name=":0" /> Më [[1967]] shkruan romanin “Krastakraus” që u botua më [[1993]], pas vdekjes. Më [[1968]] shkroi skenarin për film artistik “Era shtyn mjegullat”.
▲Më 1968 kritikoi ''Dasmën'' e Kadaresë si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare". Sipas pedagogut dhe shkrimtarit [[Ag Apolloni]] disa këtë kritikë ia kanë interpretuar si disidencë, duke argumentuar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimit komunist]] ka qenë një përpjekje për t'i hyrë [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare. Po sipas Apollonit, Xhaferi nuk kishte shfaqur kurrë elemente dekadente apo disidente.<ref name="Apolloni">{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http://www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>
Më [[1972]] nga Bostoni dërgoi për botim në Ndërmarrjen Botuese “Rilindja”, në Prishtinë, romanin “Ra Berati”.
Në të përkohshmen "Krahu i Shqiponjës" botoi shumë artikuj publicistikë, poezi, tregime, romane, skeçe, vizatime, karikatura, foto artistike, etj. Aty botoi fragmente të romanit “Trotuare të kundërta” dhe “Hëna e kantjereve”.
=== Vepra të kushtuara ===
Më 2017 u botua libri i shkruar nga e motra, Antike Hoxha, "As vdekja nuk e shoi dot urrejtjen", që i kushtohet të vëllait.<ref>Agron Mema, ''Pena Shqiptare / Antike Hoxha,'' telegraf.al, 27 gusht 2017.</ref>
== Referencat ==
<references />
=== Literatura ===
* [[Robert Elsie]], ''Historical Dictionary of Albania, New Edition'', [[2004]], ISBN 0-8108-4872-4, S. 452f
* "Poeti i nemun - Bilal Xhaferri", [[Prishtina|Prishtinë]], [[Sabri Hamiti]]
== Lidhje të jashtme ==
* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com Amëza : Ditari Krahu i shqiponjës] me verzionet në [http://krahuanglisht.blogspot.com Anglisht] [http://krahufrengjisht.blogspot.com Frengjisht][http://krahugjermanisht.blogspot.com Gjermanisht][http://krahuitalisht.blogspot.com Italisht]
* [http://www.beyond-the-pale.co.uk/albanian7.htm Dissident Editions] anglisht - shqip
* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/bilali-rron-n-shpirtin-tim-dialog-me.html "Bilali rron në shpirtin tim" - nga Antika Myrtaj]
|
