Wikipedia

Shqipëria e Madhe: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
Rreshti 1:
{{shkronja}}
[[Figura:Ethnic albania.jpg|thumb|300px|Vendbanimet e shqiptarëve etnikë]]
'''Shqipëria Etnike''' ([[Gjuha angleze|angl.]]: Ethnic Albania) është një hapësirë e caktuar gjeografike e territorit e cila është vendlindje e shqiptarëve me shumicë. Pavarësisht qëndrimeve të popujve të ndyshëm kjo hapësirë gjeografike ishte vendlindja e shqipëtarëve në historinë e afërt dhe 90% e këtij territori është akoma vendlindje dhe vendbanim me shumicë shqiptare.▼
 
▲'''Shqipëria Etnike''' ([[Gjuha angleze|angl.]]: Ethnic Albania) është një hapësirë e caktuar gjeografike e territorit e cila është vendlindje e shqiptarëve me shumicë. Pavarësisht qëndrimeve të popujve të ndyshëmndryshëm kjo hapësirë gjeografike ishte vendlindja e shqipëtarëveshqiptarëve në historinë e afërt dhe 90 % e këtij territori është akoma vendlindje dhe vendbanim me shumicë shqiptare.
Përkundër barazimit të termit ''Shqipëri Etnike'' me termin ''Shqipëri e Madhe'' këto prapë se prapë nuk kanë kuptim të njejtë, por termi i dytë përdoret për të zbehur dhe keqinterpretuar termin e parë. Termi ''Shqipëria etnike'' nuk nënkupton asgjë më shume se hapësirën e banuar etnikisht me shumicë shqipëtare, kurse termi ''Shqipëria e Madhe'' siç pretendohet nga popujt okupues të territoreve , nënkupton zgjerim territorial të [[Shqipërisë]] si shtet ndaj territoreve tjera pa të drejtë.▼
 
▲Përkundër barazimit të termit ''Shqipëri Etnike'' me termin ''Shqipëri e Madhe'' këto prapë se prapë nuk kanë kuptim të njejtënjëjtë, por termi i dytë përdoret për të zbehur dhe keqinterpretuar termin e parë. Termi ''Shqipëria etnike'' nuk nënkupton asgjë më shume se hapësirën e banuar etnikisht me shumicë shqipëtareshqiptare, kurse termi ''Shqipëria e Madhe'' siç pretendohet nga popujt okupues të territoreve , nënkupton zgjerim territorial të [[Shqipërisë]] si shtet ndaj territoreve tjera pa të drejtë.
 
== Historia para pavarësisë ==
Para pavaresisepavarësisë ShqiperiaShqipëria ishte e pushtuar nga [[Perandoria Osmane]]. Ajo ishte e ndare nenë disa sanxhakesanxhakë : [[Kosova]]', [[Shkodra]], [[Janina]] dhe [[Manastiri]]. Pas [[Traktati i ShenShën Stefanit]],|Traktatit tetë ShenShën Stefanit]], disa territore shqiptare iu dhanedhanë [[Bullgaria|Bullgarisë]],Bullgarise, [[Mali i Zi]],|Malit tetë Zi]], [[Greqia|Greqisë]],Greqise dhe [[Serbia|Serbisë]],Serbise. [[Lidhja e Prizrenit]] u ngrit kunderkundër ketijkëtij traktati dhe luftoi me arme nenë doredorë. Edhe pse Lidhja deshtoidështoi territoret shqiptareshqiptarë nuk u copetuancopëtuan tetë gjitha por mbeten pjesepjesë e PortesPortës sesë LarteLartë.
 
== Pavarësia dhe ndarja e territoreve ==
Pas pavaresisepavarësisë kufijtekufijtë e ShqiperiseShqipërisë u caktuan nga [[Konferenca e Ambasadoreve]] e Fuqive tetë MedhaMëdha.Megjithe kerkesen Me gjithë kërkesën e QeveriseQeverisë sesë VloresVlorës perpër kufij etnik tetë ShqiperiseShqipërisë, [[FuqiteFuqitë etë MedhaMëdha]] nuk e morenmorën parasysh kerkesenkërkesën e saj. [[Kosova]], [[Manastiri]] dhe [[Lugina e PreshevesPreshevës]] iu dhanedhanë SerbiseSerbisë, [[Ulqini]] dhe viset perrethpërreth saj iu dhanedhanë Malit tetë Zi kurse [[CameriaÇamëria]] iu dha GreqiseGreqisë. Edhe pse morenmorën memë shumeshumë se 2/3 e territorit tetë ShqiperiseShqipërisë vendet e Ballkanit[[Ballkan]]it vazhduan tetë kerkoninkërkonin tetë tjera territore duke gjetur pretekste qesharake.
== Pasojat e ndarjes së shqipëtarëveshqiptarëve ==
Ndarja e territoreve shqiptare solli pasoja tetë rendarënda si perpër ShqiperineShqipërinë e cunguar ashtu edhe perpër banoret e viseve jashte saj. Shteti shqiptar u perball me probleme shumeshumë tetë medha ngaqenga që forca memë e madhe punetorepunëtorë ndodhej jashtejashtë territorit tetë saj. Gjithashtu burimet memë tetë medhamëdha minerare ndodheshin nenë [[KosoveKosovë]] e cila ishte pjesepjesë e SerbiseSerbisë. [[Serbia]], [[Mali i Zi]] dhe [[Greqia]] ushtruan nje dhune te jashtezakonshme mbi shqiptret e viseve qe pushtuan. Ata u masakruan u detyruan te ndryshonin fe dhe emra ose te largoheshin nga vendi i tyre. Kjo solli ndryshime ne perberjen e popullsise se ketyre territoreve.
=== Lufta në Kosovë ===
[[Kosova]] qendroiqëndroi si pjese e SerbiseSerbisë nga [[viti 1913]] deri ne [[vitin 1999]] kur u zhvillua [[Lufta e KosovesKosovës]]. Kjo lufte erdhi si pasoje e trajtimit te pabarabarte te shqiptareve me popujt e tjeretjerë te JugosllaviseJugosllavisë dhe debimitdëbimit te shume prej tyre nga Kosova. Lufta u nis qe ne vitin 1913 kur filluan disa kryengritje. Gjate regjimit te Titos perpër shqiptaret e KosovesKosovës pati disa te drejta te cilat u mohuan totalisht gjate regjimit te Milloshevicit. Lufta perfundoipërfundoi me nerhyrjenndërhyrjen e [[NATO]]-s ne Kosove e cila u cliruaçlirua nga pushtimi policor serb. Me [[17 Shkurt 2008]] [[Parlamenti i KosovesKosovës]] shpalli aktin e pavaresisepavarësisë nga [[Serbia]]
 
=== Lufta në Maqedoni ===
Lufta ne Maqedoni u zhvillua ne vitin 2001 nga shqiptaret te ciletcilët kerkoninkërkonin te drejtat qe u takonin ne shtetin maqedonas. Edhe pse nderhyrindërhyri fuqishemfuqishëm ushtria maqedonase nuk arriti te ndalte valenvalën e revoltave kunderkundër sistemit te padrejte. [[MarreveshjaMarrëveshja e Ohrit]] ishte akti i fundit i luftesluftës. Shqiptaret morenmorën te drejtat qe u takonin dhe lufta aq e padeshirueshme perpër te dyja paletpalët perfundoipërfundoi.
=== Lufta në Luginën e Preshevës ===
 
== Rrymat për bashkim etnik ==
Rrymat per bashkim etnik ndahen ne dy grupe:[[Ekstremiste]] dhe [[Liberale]]. Ekstremistet perfaqesohen nga organizatat e ndryshme te mergimit, organizatat ilegale ne [[Maqedoni]], [[Mal te Zi]] dhe [[Serbi]]. Ato kerkojne bashkimin etnik me ane te dhunes, prandaj ato jane quajtur organizata terroriste nga [[CIA]] dhe [[BE]]. Liberalet kerkojne nje bashkim etnik gradual te bazuar mbi diplomacine dhe fitimin e te drejtave te shqiptareve kudo ne [[Ballkan]]. Liberalet perfaqesohen nga [[LDK]], [[PDK]], [[AAK]] ne [[Kosove]]. [[PDSH]],[[BDI]] ne [[Maqedoni]]. [[PD]], [[PBK]], [[PBKD]], [[PLL]], [[PDI]] dhe [[LZHK]] ne [[Shqiperi]]. Partite shqiptare te Malit te Zi dhe Lugines se Presheves bejne pjese ne kete grup.
=== Balli kombëtar ===
 
Line 29 ⟶ 33:
 
=== Shqiptarët në Sanxhakun e Pazarit të Ri===
[[Sanxhaku]] i [[Pazari i Ri|Tregut të Ri]] ka një sipërfaqe prej 8.687 km katrorë dhe 530 000 banorë. Kryeqyteti është [[Pazari i Ri|Tregu i Ri]] (Novi Pazari). Kufizohet me Serbinë, Malin e Zi, Kosovën, Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Shqipërinë. E përbëjnë këto komuna: [[Pazari i Ri]], [[Tutini]], [[Sjenica]], [[Prijepolje]], [[Nova Varosh]], [[Bijello Polje]], [[ Rozhaja]], [[Plava]], [[Plevlje]] dhe [[Berane]].<ref>Dr.[[Ejup Mushoviq]], "Novi Pazar i okolina" </ref>
 
[[Sanxhaku]] është një territor i veçantë administrativ. Në aspektin ushtarak emri "Sanxhak" do të thotë " Flamur". Gjatë sundimit otoman emri Sanxhak ka nënkuptuar territor ushtarak. Më vonë ka paraqitë territor i shkalles së dytë pas Vilajetit apo Pashallëkut.
 
Ky rajon ngusht i lidhur me luginën e Lumit Ibër që paraqet hapësirë të rëndësishme komunikative të Sanxhakut gjindet në zonën kulturore e cila me poziten e sajë është ngusht e lidhur me Darndaninë, pra me Kosovën. Edhe pse ndodhet në periferi të Kosovës, ky rajon në të kaluarën e lashtë patjetër ka pasur zhvillim të ngjashëm, me atë që hasim në Kosovë.
 
Para ardhjes së sllavëve këto vise kan qenë të populluara nga ilirët për çka flasin hulumtimet e shumta arkelogjike: Në Pazarin e Ri në vendin e tanishëm të kombinatit të Tekstilit "Rashka"; mandej të mbeturat nga ari dhe qehlibari të gjetura para shum viteve te Kisha e Petrovës. Kjo e fundit na jep njohuri për mundësinë e ekzistimit të një lidhjeje të fiseve ilire, selia e sëcilës ka qenë në vendin e kishës së përmendur.
 
Toponimet e shumta në këto vise ruajn kujtimrt për ilirët. Emrat : Ras, Ibër, Peshter, Bishevë, Vapa, Lim etj. janë me prejardhje nga gjuha shqipe (ras-rrasë, lim-Lumi ; Ibër- i bardhë ; Vapë - vapa, -ë ; Peshter : Pesh- peshë ; ter- terr (terrësi), ter - thatësi.
 
Kur serbët u vendosën në Luginën e Lumit Rashka, i detyruan popullsinë vendase të tërhiqen në male dhe ua morën tokat. Gjithsesi të gjithe vendasit nuk u tërhoqën por një numër i tyre kan mbetur në viset malore për rreth duke u marr me blegtori. Në vazhdimësi ata jetuan në këto vise , qka na bënë me dije edhe prezenca e sotshme e tyre në këto vise.
 
Sipas shënimeve të viteve 1905-1906 në këtë sanxhak jetonin 37,.775 banorë. Shënimet japin të dhëna për përkatësin fetare të 27,.980 banorëve mysliman (Shqiptare dhe Slave të konvertuar gjate sundimeve Otomane) dhe të 19,.795 krishterë (ortodoks të racës/kombësisë Shqiptare dhe serbe).<ref>[http://www.illyrians.org/serbprojects.html illyrians.org]</ref>
 
Gjatë luftës së dytë botërore Pazari i Ri ishte nën mbrojtjen e forcave vullnetare të rajonit. Më 4 nëntorë 1941 forcat e armatosura çetnike i sulmojnë vendasit të cilëve ju vijnë në ndihmë rreth 6 000 vullnetarë nga rrafshi i Kosovës, Drenica dhe rrafshi i Dugagjinit.
 
=== Ideologjitë e bashkimit kulturorë ===
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Shqipëria_e_Madhe"