[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti shtoj: cy:Cilogram
v roboti shtoj: krc:Килограмм; cosmetic changes
Rreshti 8:
rez = - |
|}}
[[figuraSkeda:Kilogram.jpg|thumb|right|250px|Prototipi internacional i kilogramit në Paris]]
'''Kilogrami''' është njësi matëse e [[Sistemi SI|Sistemit SI]] për [[Masa|Masen]].
 
Rreshti 22:
 
Të gjitha këto ide e inciativa janë në zhvillim e disa nga to edhe praktikohen, por ende nuk është vendosur se cila nga këto apo ide të reja do të zëvendësoj prototipin e tashëm të kilogramit.
== Përkufizimi i tanishëm ==
Që nga 1898 prototipi internaciona i kilogramit në Paris është vlera krahasuese ndëkombëtare e ilogramit. Masa e prototipit është e përkufizuar si 1kg. Ruhet në byron internacionale për masa dhe pesha (Bureau International des Poids et Mesures (BIPM) [1] (http://www.bipm.fr/)) në Sevres afër Parisit.
Prototipi është nj cilindër i konstruktuar nga legura 90% platin dhe 10% iridium me lartësi dhe rreze prej 39mm. Vendet nënshkruese të kësaj marrveshje kanë kopje nga ky prototyp. Komiteti internacional për masa dhe pesha vendos se kur duhet krahasuar kopjet me prototipin. Deri më tani këso lloj krahasime të prototipit me kopjet ka pasur më 1950 dhe së fundi më 1990. Shteti antarë i këtij komiteti mund të krahasoj kopjen e vet me prototipin në çdo kohë, këtë krahasim zakonisht shtete e bëjnë çdo 10 vite.
 
== Përkufizimi i vjetër ==
Përkufizimi i vjetër i kilogrmit ishte masa e kubit (dm<sup>3<sup>) prej një decimetri të mbushur me ujë me dëndsin maksimale (në teperaturën 4&nbsp;°C)
== Kilogrami dhe Sistemi SI ==
:shiko [[Parashtesat e njësive në Sistemit SI]]
* [[mikrogrami]] = 10<sup>-9</sup>kg
Rreshti 35:
* [[grami]] = 0,001 kg - e njëmijta pjesë e kilogramit
* [[tonelata]] = 1000 kg
== Përmasa krahasuese në natyrë ==
=== Masat më të vogla se 1 µg ===
<small>'''< 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-9</sup> kg'''</small>
* < 4&nbsp;·&nbsp;10<sup>-36</sup> kg - Masa e një [[Neutroni]]
* 9,11&nbsp;·&nbsp;10<sup>-31</sup> kg - Masa e një [[Elektroni]]
* 1,67&nbsp;·&nbsp;10<sup>-27</sup> kg - Masa e një [[Protoni]]
=== 1 µg deri 10 µg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-9</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-8</sup> kg'''</small>
* < 1 µg - sasia e substancave më helmuese vdekjepruese - [[Botulinumtoxin]] ([[LD50]] = 0,03 µg/100kg) und [[Tetanustoxin]] ([[LD50]] = 0,01 µg/100kg)
 
=== 10 µg deri 100 µg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-8</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-7</sup> kg'''</small>
* 21 µg - plankmasa
=== 100 µg deri 1 mg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-7</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-6</sup> kg'''</small>
* 100–1000 µg - sasia [[Nikotini]]t në një cigare
 
=== 1 mg deri 10 mg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-6</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-5</sup> kg'''</small>
* &asymp;10≈10 mg - Masa e një milingonje (bubërecit)
=== 10 mg deri 100 mg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-5</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-4</sup> kg'''</small>
* (35–)70 mg - sasia vedekjepruese e [[Nikotini]]t për njeriun me peshë prej 70 kg
 
=== 100 mg deri 1 g ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-4</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-3</sup> kg'''</small>
* 200 mg - 1 [[Karati|Karat]]
 
== Masat mbi një gram ==
=== 1 g deri 10 g ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-3</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-2</sup> kg'''</small>
* 2 g - gjitari më i vogël i njohu në natyrë
* 2 g - shpendi më i vogël i njohu në natyrë
 
=== 10 g deri 100 g ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-2</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-1</sup> kg'''</small>
* 15–16 g - Masa e një [[Kompakt Disku|CD]]-je pa kopertinë
 
=== 100 g deri 1 kg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>-1</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>0</sup> kg'''</small>
* 110 g - Pesha e insektit më të rëndë të njohur në natyrë.
* 453,59237 g - funta
 
== Masat mbi një kilogram ==
=== 1 kg deri 10 kg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>0</sup> kg bis 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>1</sup> kg'''</small>
* ca. 1300 g - Masa mesatare e trurit të njeriut të rritur.
 
=== 10 kg deri 100 kg ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>1</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>2</sup> kg'''</small>
 
=== 100 kg deri 1000 kg (1 t) ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>2</sup> kg bis 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>3</sup> kg'''</small>
* ca. 250 kg - [[Luani]] i rritur
* ca. 700 kg - [[Lopa]]
* 907,18474 kg = 1 Tonelatë amerikane
 
== Masat mbi një tonelatë ==
=== 1 t deri 10 t ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>3</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>4</sup> kg'''</small>
* 1 t - Masa e 1 m<sup>3</sup> (1000 Litra) [[Uji]] në temperaturë 20 &nbsp;°C
* 1016,0469088 kg = 1 Tonelata britanike
* 1095 kg - Masa e një Mercedesi A140
Rreshti 101:
 
=== 10 t deri 100 t ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>4</sup> kg bis 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>5</sup> kg'''</small>
* 12 t - [[Elefanti]] më i madhë të njohur
* 14 t - Kumbana e kullës [[Big Ben]] në Londër
Rreshti 107:
 
=== 100 t deri 1000 t ===
<small>'''&equiv; 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>5</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>6</sup> kg'''</small>
* 181 t - aeroplani Jumbo-Jet ([[Boeing 747]]-400)
* 185 t - pesha maksimale e lejushme për startim e një aeroplani të tipit [[Concorde]]
* 397 t - pesha maksimale e lejushme për startim e një aeroplani të tipit Jumbo-Jet ([[Boeing 747]]-400)
 
== Masat e nivelit planetar dhe më të mëdha ==
=== Masat mbi 1000 t ===
<small>'''> 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>6</sup> kg'''</small>
* 2900 t (&equiv; 2,9&nbsp;·&nbsp;10<sup>6</sup> kg) - Pesha startuese e [[Saturn V]], raketës startuese të [[Projekti Apollo|ApolloApollos]]s - misionit në hënë (2550 t ga kjo ishin lëndë djegëse)
* 564.736 t (˜ 5,65&nbsp;·&nbsp;10<sup>8</sup> kg) - anija më e madhe e botës, Naftëmbajtsja '''Jahre Viking''' (e mbushur plot)
* 1,5&nbsp;·&nbsp;10<sup>18</sup> kg - pesha e atmosferës së Tokës
Rreshti 124:
* 1,99&nbsp;·&nbsp;10<sup>30</sup> kg - Dielli
* 3,6&nbsp;·&nbsp;10<sup>41</sup> kg - Udha e kulloshtes
* &asymp; 10<sup>53</sup> kg - Gjithësia
== Shiko dhe këtë ==
==Lidhje të jashtme==
* [http://www.npl.co.uk/mass/faqs/kilogram.html National Physical Laboratory FAQ on kilogram definition, the need for a new definition, and some alternatives]
* [http://www.ex.ac.uk/trol/scol/index.htm Conversion Calculator for Units of MASS (& Weight)]
* [http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/106/4/j64schw.pdf More on the NIST Watt Balance]
* [http://www.npl.co.uk/mass/avogadro.html More on the Avogadro project]
* [http://www.ex.ac.uk/trol/scol/ccmass.htm Conversion: Units of Weight]
* [http://www.bipm.fr Le Bureau International des Poids et Mesures]
* [http://www.hgc.cornell.edu/Nems%20Folder/Attogram%20Sensitivity%20Using%20Nanoelectromechanical.html Attogram Detection]
 
[[als:Kilogramm]]
Rreshti 179:
[[ka:კილოგრამი]]
[[ko:킬로그램]]
[[krc:Килограмм]]
[[ksh:Masse]]
[[la:Chiliogramma]]