[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti shtoj: rue:Архімед
v roboti shtoj: nds-nl:Archimedes; cosmetic changes
Rreshti 5:
[[Skeda: 0855 - Luciano Campisi (1859-1933), Busto ad Archimede - Siracusa - Latomie cappuccini - Foto Giovanni Dall'Orto - 17-Oct-2008.jpg|thumb|left|'''''Busti Arkimedit në Sirakusë''''']]
 
'''Arkimedi''' ([[Greqishtja e lashtë|greq]]: '''''Αρχιμήδης''''' - Arhimēdēs) (jetoi rreth viteve [[287 p.e.s.]] - [[212 p.e.s.]]) qe një [[matematika]]n, [[fizika]]nt, [[Inxhinieria|inxhinier]], [[Astronomia|astronom]] dhe [[Filozofia|filozof]] i lashtë [[sicilia]]n i lindur në koloninë e portit [[Sirakuza|sirakuzian]]. Mendohet nga disa [[historia]]në e matematikanë të jetë matematikani më i madh i lashtësisë. [[Carl Friedrich Gauss]] (Karl Frederik Gaus) e mendonte atë si një nga tre më të mëdhenjtë, që kanë jetuar ndonjëherë.
 
== Zbulimet dhe shpikjet ==
Arkimedi u bë i njohur pasi mori pjesë në mbrojtjen e [[Sirakuza|Sirakuzës]] kundër rrethimit romak në [[Lufta e Parë Punike|Luftën e Dytë Punike]]. Ka të ngjarë që ai i zmbrapsi [[romakët]] me makineritë e tij të luftës të përpiluara me dorën e tij. Thuhet se ai ka mundur të lëvizë një anije të madhe gjithsej me ekipazh dhe ngarkesë vetëm me një litar. Mendohet të ketë zbuluar parimin e [[Dendësia|dendësisë]] dhe [[pluskimi]]t, i njohur edhe si "[[Ligji i Arkimedit|Parimi i Arkimedit]]" që sipas gojëdhënës e zbuloi ndërsa ai po lahej në një vaskë (doli jashë nëpër rrugë duke bërtitur '''''"[[Eureka]]" ''''' ''(evrika)'' - ''(e gjeta)''). Atij i mvishet edhe shpikja e [[odometri]]t gjatë [[Lufta e Parë Punike|Luftës së Parë Punike]]. Një nga shpikjet e tij të përdorura për mbrojtje ushtarake të Sirakuzës kundër pushtimit romak ishte [[grremçi i Arkimedit]].
[[Skeda:Gerhard Thieme Archimedes.jpg|200px|thumb|left| ''"Μη μου τους κύκλους τάραττε"'' ''''' Mos mi trazo rrathët''''']]
Thuhet se ai parandaloi një sulm romak mbi Sirakuzën duke përdorur një grumbull të madh pasqyrash (mendohet të kenë qenë mburoja të pastruara shumë mirë) që pasqyronin dritën e diellit dhe të cilat shkaktuan që anijet të merrnin zjarr.
Rreshti 67:
[[gu:આર્કિમીડીઝ]]
[[he:ארכימדס]]
[[hi:आऱ्किमिडिज]]
[[hi:आर्किमिडिज़]]
[[hif:Archimedes]]
[[hr:Arhimed]]
Rreshti 100:
[[mt:Arkimede]]
[[mwl:Arquimedes]]
[[nds-nl:Archimedes]]
[[nl:Archimedes]]
[[nn:Arkimedes]]