Tërbaçi

Fshat në jug të Shqipërisë, bën pjese në Kurveleshin e Sipërm.

Veçanti

Tërbaçi është një fshat në Qarkun e Vlorës, në Shqipërinë Jugperëndimore. Në reformën e qeverisjes vendore 2015 u bë pjesë e bashkisë Himarë.

Fshati ndodhet në rrëzë të Maleve Ceraunian dhe është ngjitur me fshatin Dukat, Brataj, Mesaplik, Vranisht, Palasë, Dhërmi. Zona është e thyer dhe malore, dhe është e ndërprerë nga shumë përrenj dhe kalime ujërash.

Origjinat e fshatit janë të lidhura me Qafën e Shëngjergjit, por jo vetëm, e cila është përdorur në kohërat antike si një rrugë karvani midis qytetit antik të Orikum dhe qyteteve më të brendshme, ku mund të përmendim Horën, Cerjen, Amantian, etj. Në lumin e Tërbaçit, janë gjetur këmbët e urës antike 2500-3000 vjeçare të Bogdanit. Por në Tërbaç ka edhe toponime si "Varri i Pellazg" ose "Qafa e Elimit", të cilat hedhin dritë mbi idenë se ajo ka qenë e banuar që nga kohërat parahistorike. Midis dy vargjeve malore, Akrokeraune dhe Lungarë, ku Akrokeraunet goditen nga vargu malor i Karaburunit, shtrihet fshati hyjnor i Tërbaçit. Nga të dhënat e gjetura në fshatin Tërbaç, nga disa gërmime të vitit 1969, ato treguan një vendbanim të shekullit IV para Krishtit dhe më herët. Kishte enë prej balte, një figurë atleti prej bronxi, monedha bronxi me Zeus-rrufe dhe Zeus-gjarpër. Ky informacion është marrë nga punimi: "Një vështrim arkeologjik në luginën e Shushicës" (Damian Komata). Monedhat e gjetura në Tërbaç janë unike dhe së bashku me monedhat e gjetura në Amantia, janë monedhat kryesore dhe të vetme të periudhës së fiseve Amante. Atleti prej bronxi i gjetur në Tërbaç, do të thotë se banorët e këtij vendi të madh ishin të civilizuar që në fillimet e qytetërimit. Tërbaçi është i njohur gjithashtu për llojin e tij të qenit unik në botë, qeni më i fortë "Molos", qeni i Tërbaçit, i njohur ndryshe. Ky lloj qeni u përdor nga Aleksandri i Madh. Tërbaçi është i njohur gjithashtu për faunën dhe florën e tij dhe për shumë kontraste të motit, relievit, gjeologjisë, etj. Ky territor është i njohur që nga datat parahistorike deri në ditët e sotme për trimëri, mençuri, mikpritje, besim dhe shumë virtyte të tjera. Në Mesjetë, në Shëngjergj, ekzistonte një civilizim i madh, i verifikuar nga qeramika në çdo cep të fshatit, nga toponimet dhe prova të tjera arkeologjike. Përfundimisht, gjurma e Qafës së Shëngjergjit u harrua nga tregtarët dhe tani ajo përdoret vetëm nga blegtorët në kohërat bashkëkohore dhe nga turistët ndonjëherë. Në vitin 1537, në kryengritjen antiosmane të Labërisë, u regjistrua një ligjërim, ku shprehej trimëria e njerëzve të këtij fshati dhe fitorja e tyre mbi forcat e Perandorisë së Madhe.

Dominimi turk mbi zonën ishte i vogël, por taksat në formën e kopeve dhe mallrave të tjerë u morën nga administrata lokale osmane. Fshatarët shpesh injoronin taksat që Sanxhaku lokal në Vlorë kërkonte, kështu që rreth viteve 1820 një forcë e ekspeditave osmane u përlesh me fshatarët dhe vodhi mallrat e tyre si kompensim për neglizhencën e taksave. Një akt tjetër i rrallë trimërie është ai i trimes Miro Strati Tërbaçi, një vajzë jetime, e cila për hakmarrje ndaj vëllait të saj që u vra pabesisht nga osmanët, u ngrit dhe shkoi te berberi dhe i tha ta qethë si djalë. Pas kësaj, ajo mori një kalë dhe shkoi te Pashai i Beratit dhe i dha dy plumba, një në gjoks dhe një në ballë dhe luftoi me ata që e ndoqën për të shpëtuar veten. Ngjarja ndodhi në vitin 1828. Ajo vdiq shumë vite më vonë. Tërbaçi ishte pjesë e fushës së betejës së Gjormit, ku njësitë e rezistencës shqiptare mundën dhe shpartalluan trupat e Mbretërisë së Italisë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ushtria gjermane ishte akoma shumë aktive në zonë, edhe kur aleatët u shtynë në veri të Italisë. Ndërkohë, partizanët po luftonin gjithashtu kundër gjermanëve dhe Ballit Kombëtar.

Në Bramyshnjë-Tërbaç është monoliti olimpik i "Brigadës së V-të Sulmuese", brigada më e guximshme dhe më e arrirë e Luftës së Dytë Botërore, për sa i përket Shqipërisë, e cila luftoi nga Tërbaçi në Novisad dhe përsëri në Sarandë, në këmbë. Fitorja eventuale komuniste çoi që fshati të ishte pjesë e shtetit komunist shqiptar për më shumë se pesëdhjetë vjet, megjithatë pas rënies së Hoxhaizmit, fshati ka parë një rënie masive të popullsisë, ndërsa njerëzit emigrojnë në zona të ndryshme të botës dhe migrojnë brenda në Shqipëri. Tërbaçi është i njohur gjithashtu për malin e tij unik të Çikës, pika më e lartë në bregdet dhe për vargmalin unik Akrokeraunian, ku ndodh fenomeni i rrufeve. Në ditët e sotme, në Tërbaç ka një perspektivë për turizmin dhe blegtorinë dhe duhet bërë më shumë punë, për të promovuar vlerat e këtij fshati fisnik.

Askush nuk mund ta besonte që fshati Tërbaç i Vlorës ka nxjerrë gjithsej një numër prej 252 oficerësh në gati 50 vjet, të cilët kanë mbaruar shkollën brenda dhe jashtë Shqipërisë, por ky është një fakt i botuar se fundmi në faqet e gazetës "Çika e Tërbaçit" nga Zoti Fejzi Rrokaj. Tërbaçi është i njohur gjithashtu edhe për penë dhe jo vetëm për pushkë...

100 emrat e oficerëve nga Tërbaçi

1. Adem Islam Hoxhaj 2. Agim Qazim Nanaj 3. Agron Haki Bylyshaj 4. Agron Hysni Berdoj 5. Agim Rrahman Haxhiabazaj 6. Ago Daut Haxhiaj 7. Alem Dulo Rrokaj 8. Ali Beqir Xhakaj 9. Albert Rexhep Abazaj 10. Albert Malo Gjondedaj 11. Albert Arshi Gjikaj 12. Florant Nazif Haskaj 13. Arjan Hysen Hodoj 14. Artur Lavdi Selimaj 15. Astrit Bejo Gjondedaj 16. Avdul Miftar Novruzaj 17. Avni Nazer Novruzaj 18. Azbi Ramadan Gjondedaj 19. Azbi Ibrahim Hoxhaj 20. Baki Muco Balilaj 21. Bastri Mydei Barjamaj 22. Bashkim Imer Selmaj 23. Bardhosh Haxhi Gjikaj 24. Bardhosh Ramo Gjondedaj 25. Bardhyl Sali Rrokaj 26. Barjam Prenjo Xhakaj 27. Barjam Halo Memushaj 28. Baxhul Elmas Rrokaj 29. Bego Isa Hoxha 30. Bledar Veli Bufaj 31. Besnik Tofik Dedaj 32. Besnik MUco Gjokaj 33. Bexhet HYso Rrapoj 34. Bexhet Rustem Xhelilaj 35. Bilbil Sali Resulaj 36. Deli Qerim Salataj 37. Deli Fejzo Habilaj 38. Delo Mehmet Canaj 39. Durim Sadik Dervishaj 40. Elham Mehmet Cacaj 41. Enver Qamil Kicaj 42. Enver Riza Sinanaj 43. Elham Bazo Gjika 44. Erjon Myedi Hodoj 45. Eqerem Bendo Hoxhaj 46. Eqerem Jonuz Sinanaj 47. Esat Selim Lushoj 48. Esat Murat Celaj 49. Esat Ahmet Demaj 50. Engjell Mitat Gjondedaj 51. Evgjeni Elmas Kicaj (Lelaj) 52. Faik Hito Canaj 53. Fatmir Ismail Gjondedaj 54. Fejzi Sali Rrokaj 55. Fejzi Haxhi Memaj 56. Fejzi Hasan Licoj 57. Fejzi Selim Gjokaj 58. Feti Jazo Licoj 59. Feti Sherif Gjikaj 60. Festim Rrazi Gjikaj 61. Florat Hamdi Kapoj 62. Ferik Qerim Burhanaj 63. Fuat Qerim Berdoj 64. Gentian Arif Kicaj 65. Gezim Ismail Berdoj 66. Guri Dervish Gacaj 67. Gjergji Bilbil Gjika 68. Gjergji Dajlan Muco 69. Gjoni Shezai Abazaj 70. Hajro Cobo Novruzaj 71. Haki Mete Licoj 72. Halim Shefit Habazaj 73. Hamdi Mehmet Veraj 74. Hamdi Sejdi Gjikaj 75. Hate Qamil Goxhaj 76. Hateme Ibrahim Abilekaj (Baka) 77. Hasan Ibrahim Hoxhaj 78. Hasan Meto Gjikaj 79. Haxhi Fejzo Habilaj 80. Hazis Adem Boxhekaj 81. Hysen Sali Hodoj 82. Hysni Dervish Berdoj 83. Ilir Fejzi Rrokaj 84. Ilir Qamil Burhanaj 85. Ilir Sazan Xhelo 86. Ilir Bejo Gjondedaj 87. Ilir Qatip Beqiraj 88. Ilmi Kapo Abazaj 89. Imer Elmaz Dervishaj 90. Ismail Hasim Beqiraj 91. Islam Zace Gacaj 92. Islam Sinan Skendaj 93. Ismet Shako Xhakaj 94. Isuf rustem Xhakaj 95. Idajet Bullo Hoxhaj 96. Jano Sefer Kapoj 97. Jazo Hasan Dautaj 98. Jolanda Novruz Salataj 99. Jemin Refat Nanaj 100. Kadri Aredin Gjinaj -Veledin Bilbil Hodaj