Wikipedia

Uria e Madhe e 1315-1317

Uria e Madhe e viteve 1315-1317 (herë pas here daton 1315-1322) ishte e para nga një seri krizash në shkallë të gjerë që goditi Evropën në fillim të shekullit të 14-të. Pjesa më e madhe e Evropës (që shtrihet në lindje deri në Poloni dhe në jug deri në Alpe) u prek.[1] Zia e bukës shkaktoi shumë vdekje gjatë një numri të zgjatur vitesh dhe shënoi një fund të qartë të periudhës së rritjes dhe prosperitetit nga shekulli i 11-të deri në shekullin e 13-të.[2]

Nga Apokalipsi në një Biblia Pauperum të ndriçuar në Erfurt rreth kohës së Urisë së Madhe. Vdekja ulet me këmbë mbi një mantikor, bishti i gjatë i të cilit përfundon në një top flake (ferr). Uria tregon gojën e saj të uritur.

Uria e Madhe filloi me motin e keq në pranverën e vitit 1315. Dështimet e të korrave zgjatën deri në vitin 1316 deri në korrjen e verës në 1317 dhe Evropa nuk u rikuperua plotësisht deri në vitin 1322. Dështimet e të korrave nuk ishin problemi i vetëm; sëmundja e gjedhit bëri që numri i deleve dhe gjedhëve të bjerë deri në 80%. Periudha u shënua nga nivele ekstreme të krimit, sëmundjeve, vdekjeve masive, madje edhe kanibalizmit dhe vrasjes së foshnjave. Kriza pati pasoja për kishën, shtetin, shoqërinë evropiane dhe për fatkeqësitë e ardhshme që do të pasonin në shekullin e 14-të.

Sfondi

Redakto

Uritë ishin dukuri të njohura në Evropën mesjetare. Për shembull, uria e lokalizuar ndodhi në Mbretërinë e Francës gjatë shekullit të 14-të në 1304, 1305, 1310, 1315-1317 (Uria e Madhe), 1330-1334, 1349-1351, 1358-1360, 1374-1374 1390.[3] Në Mbretërinë e Anglisë, mbretëria më e begatë e prekur nga uria e madhe, pati zi buke të tjera në 1321, 1351 dhe 1369.[4] Për shumicën e njerëzve shpesh nuk kishte mjaftueshëm për të ngrënë dhe jeta ishte një luftë relativisht e shkurtër dhe brutale. për të mbijetuar deri në pleqëri. Sipas të dhënave zyrtare për familjen mbretërore angleze, një shembull i më të mirëve në shoqëri, për të cilin mbaheshin shënime, jetëgjatësia mesatare në lindje në 1276 ishte 35.28 vjet.[5] Midis 1301 dhe 1325, gjatë Urisë së Madhe ishte 29.84 vjet, por midis 1348 dhe 1375 gjatë Murtajës, ishte vetëm 17.33 vjet. Ai tregon një rënie relativisht të madhe të popullsisë midis 1348 dhe 1375 prej rreth 42%.[6]

Gjatë periudhës së ngrohtë mesjetare (shek. 10-13), popullsia e Evropës shpërtheu në krahasim me epokat e mëparshme dhe arriti nivele që nuk u përputhën përsëri në disa vende deri në shekullin e 19-të. Në të vërtetë, pjesë të Francës rurale janë ende më pak të populluara se në fillim të shekullit të 14-të. Raportet e rendimentit të grurit (numri i farave që mund të korreshin dhe konsumoheshin për farë të mbjellë) kishin rënë që nga viti 1280 dhe çmimet e ushqimeve ishin rritur. Pas korrjeve të favorshme, raporti mund të ishte deri në 7:1, por pas korrjeve të pafavorshme ishte deri në 2:1 - domethënë, për çdo farë të mbjellë, u korrën dy farëra, një për farën e vitit të ardhshëm dhe një për ushqimi. Për krahasim, bujqësia moderne ka raporte 30:1 ose më shumë (shih produktivitetin bujqësor).[7]

Fillimi i urisë së madhe pasoi fundin e periudhës së ngrohtë mesjetare. Midis 1310 dhe 1330, Evropa Veriore pa disa nga periudhat më të këqija dhe më të qëndrueshme të motit të keq në Mesjetë, të karakterizuara nga dimër të ashpër dhe verë me shi dhe të ftohtë. Uria e Madhe mund të ketë qenë precipituar nga një ngjarje vullkanike dhe ka ndodhur gjatë Kohës së Vogël të Akullit. Ndryshimi i modeleve të motit, joefektiviteti i qeverive mesjetare në trajtimin e krizave dhe niveli i popullsisë në një nivel historik të lartë e bënë atë një kohë me pak diferencë gabimi në prodhimin e ushqimit.[8]

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ Lucas, Henry S. (tetor 1930). "The great European Famine of 1315, 1316, 1317". Speculum. 5 (4): 343–377. doi:10.2307/2848143. JSTOR 2848143. S2CID 161705685. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Stampa:New Cambridge Medieval History
  3. ^ Ruiz, Teofilo F. "Medieval Europe: Crisis and Renewal". An Age of Crisis: Hunger. The Teaching Company. ISBN 1-56585-710-0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Ruiz, Teofilo F. "Medieval Europe: Crisis and Renewal". An Age of Crisis: Hunger. The Teaching Company. ISBN 1-56585-710-0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Ruiz, Teofilo F. "Medieval Europe: Crisis and Renewal". An Age of Crisis: Hunger. The Teaching Company. ISBN 1-56585-710-0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Note: the average life expectancy figures are inclusive of child mortality, which was naturally high compared to that during the modern era, even during non-famine years.
  7. ^ Ruiz, Teofilo F. "Medieval Europe: Crisis and Renewal". An Age of Crisis: Hunger. The Teaching Company. ISBN 1-56585-710-0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Ruiz, Teofilo F. "Medieval Europe: Crisis and Renewal". An Age of Crisis: Hunger. The Teaching Company. ISBN 1-56585-710-0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Uria_e_Madhe_e_1315-1317&oldid=2584866"