Hebrenjtë

izraelitët që flasin semitik, veçanërisht në periudhën paramonarkike
(Përcjellë nga Çifutët)

Hebrenjtë, Çifutët apo Jehudët (Hebraisht: עִבְרִיִּים / עִבְרִים‎, Modern: ʿĪvrīm / ʿĪvrīyyīm) ishin një popull i lashtë që fliste semitisht, të cilët konsiderohen kryesisht si sinonim i izraelitëve, me termin "hebre" që tregon një izraelit nga epoka nomade që i parapriu themelimit të Mbretërisë së Izraelit. Megjithatë, në disa raste, ai mund të përdoret gjithashtu në një kuptim më të gjerë, duke iu referuar fenikasve ose qytetërimeve të tjera të lashta, të tilla si Shasu në prag të rënies të epokës së bronzit të vonë,[1] duke u shfaqur 34 herë brenda 32 vargjeve[2][3]Biblës Hebraike. Ndonjëherë konsiderohet si etnonim[4] dhe ndonjëherë jo.[5][6]

Të burgosurit judeanë që dëbohen në mërgim në pjesë të tjera të Perandorisë Asiriane. Reliev i murit nga Pallati Jugperëndimor në Nineveh, Mesopotami, i datuar në vitet 700–692 pes (periudha neo-asiriane). Aktualisht ekspozohet në Muzeun Britanik.

Në kohën e Perandorisë Romake, termi Hebraios (greqisht: Ἑβραῖος) përdorej për t'iu referuar jehudëve në përgjithësi (siç e thotë Fjalori Hebraik i Strong, "ndonjë nga kombi jehud")[7] ose, në raste të tjera, konkretisht ata jehudë që jetonin në Judea. Sidoqoftë, në kohën e Krishterimit të hershëm, termi në vend të kësaj i referohej krishterëve jehudë, në krahasim me judaistët dhe të krishterët jojehudë (Veprat 6:1, ndër të tjera). Judea ishte, nga viti 6 e.r. deri në vitin 135 të e.r., një provincë romake në të cilën tempulli i shenjtë i judenjve në Jerusalem qëndroi deri në vitin 70 të e.r., kur u shkatërrua nga ushtria romake.

armenisht, gjeorgjisht, italisht, greqisht, gjuhët kurde, frëngjishtja e vjetër, serbishtja, rusisht, rumanisht dhe disa gjuhë të tjera, transferimi i emrit nga "hebrenjtë" në "jehudët" nuk u bë kurrë, dhe "hebrenjtë" është ende fjala kryesore e përdorur për t'iu referuar një jehudi etnik.

Me ringjalljen e gjuhës hebraike dhe shfaqjen e Jishuv, termi është aplikuar për popullin jehud të kësaj shoqërie të rishfaqur në Izrael ose për popullin jehud në përgjithësi.

Referime Redakto

  1. ^ "Index of /epsd". psd.museum.upenn.edu (në anglisht). Marrë më 3 mars 2019.
  2. ^ "עִבְרִי - Hebrew - iv.ri - H5680 - Word search - ESV - STEP". www.stepbible.org (në anglisht). Marrë më 3 mars 2019.
  3. ^ Brown; Driver; Briggs; Gesenius (1952). The NAS Old Testament Hebrew Lexicon (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-198-64301-2. Marrë më 6 shtator 2014.
  4. ^ Douglas Knight, "Hebrews", The Oxford Companion to the Bible: "An ethnic term, it antedated the common sociopolitical names Israel or Judah in the monarchic period, as well as the more ethnoreligious appellative Jew in later times."
  5. ^ Eerdmans Dictionary of the Bible, p.567, "Hebrew, Hebrews... A non-ethnic term"
  6. ^ Collapse of the Bronze Age, p. 266, quote: "Opinion has sharply swung away from the view that the Apiru were the earliest Israelites in part because Apiru was not an ethnic term nor were Apiru an ethnic group."
  7. ^ "Genesis 1:1 (NKJV)". Blue Letter Bible (në anglisht). Marrë më 3 mars 2019.