Bashkëtingëllorja paragjuhore

Bashkëtingëlloret paragjuhore janë bashkëtingëllore të artikuluara me pjesën e përparme fleksibël të gjuhës. Ndër vendet e artikulimit, vetëm bashkëtingëlloret paragjuhore mund të ndahen në sa më shumë lloje artikulimesh: apikale (duke përdorur majën e gjuhës), laminale (duke përdorur tehun e gjuhës), kube (me gjuhën e grumbulluar lart), ose nënapikale (duke përdorur pjesën e poshtme të gjuhës) si dhe artikulime të ndryshme postalveolare (disa prej të cilave përfshijnë edhe pjesën e pasme të gjuhës si artikulues): palato-alveolare, alveolo-palatale dhe retrofleksive. Vetëm pjesa e përparme e gjuhës (koronale) ka një shkathtësi të tillë midis vendeve kryesore të artikulimit, duke lejuar një larmi të tillë dallimesh.

Vendet e artikulimit

Vendet paragjuhore të artikulimit përfshijnë bashkëtingëlloret dentare në dhëmbët e sipërm, bashkëtingëlloret alveolare në mishrat e sipërm (kreshta alveolare), bashkëtingëlloret e ndryshme postalveolare (përfshirë palato-alveolare me kube, alveolo-palatale dhe retrofleksive apikale) menjëherë pas kësaj, bashkëtingëlloret subapikale retroflekulare mbrapsht kundër qiellzës së fortë, dhe bashkëtingëllore gjuhoro-buzore me gjuhën kundër buzës së sipërme. Bashkëtingëlloret alveolo-palatale dhe gjuhoro-buzore ndonjëherë sillen si bashkëtingëllore mesgjuhore dhe buzore, përkatësisht, më shumë sesa si paragjuhore.

Bashkëtingëlloret paragjuhore
		Simboli IPA	kuptimi
Vendi i artikulimit	pasive (gojë)	⟨s̪⟩	dhëmbore
		⟨s̟⟩	avancuar (dhëmboro-alveolare)
		⟨s͇⟩	alveolare
		⟨s̠⟩	e mbrapme (postalveolare)
	aktive (gjuhë)	⟨s̺⟩	apikale
		⟨s̻⟩	laminale
		⟨ʂ⟩	retrofleksive
	dytësore	⟨sʲ⟩	paragjuhore e palatalizuar
		⟨ɕ⟩	alveolo-palatale
		⟨ʃ⟩	palato-alveolare
		⟨sʷ⟩	paragjuhore e buzorëzuar
		⟨sˠ⟩	paragjuhore e velarizuar
		⟨sˤ⟩	paragjuhore e faringalizuar
Koha e fillimit të zërit		⟨sʰ⟩	paragjuhore e aspiruar

Shembuj

Në filologjinë arabe dhe malteze, shkronjat e diellit përfaqësojnë bashkëtingëllore paragjuhore.^[1]

Shiko edhe

Vendi i artikulimit

Referime

^ Dixon, R. M. W. (2002). Australian Languages: Their Nature and Development (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 63. ISBN 0521473780, ISBN 978-0-521-47378-1.

Leximi më tej

Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996). The Sounds of the World's Languages (në anglisht). Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-19815-4.

[1] Dixon, R. M. W. (2002). Australian Languages: Their Nature and Development (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 63. ISBN 0521473780, ISBN 978-0-521-47378-1.

[1]