Denari maqedonas

Denari maqedonas (maqedonisht: денар; paucal: denari / денари; sign: den, code: MKD) është monedha e Maqedonisë së Veriut.

Denari maqedonas
Demografia

Historia

Denari i parë nga Maqedonia e Veriut u krijua më 26 prill 1992. Ai zëvendësoi versionin e vitit 1990 të dinarit jugosllav në par. Në maj 1993, monedha u reformua. U prezantua një denar i ri, me një denar të ri të barabartë me 100 denarë të vjetër.

Etimologjia

Emri denar vjen nga emri i njësisë monetare antike romake, denarius. Simboli i monedhës është ден, tre shkronjat e para të emrit të tij.

Denari i parë (1992-1993)

Denari i parë ishte një valutë e përkohshme e prezantuar në prill 1992 për të vendosur pavarësinë monetare të Republikës së Maqedonisë. Ai zëvendësoi dinarin jugosllav në par.

Historia

Republika e Maqedonisë shpalli pavarësinë nga Jugosllavia më 8 shtator 1991. Në kohën kur vendi po përdorte dinarin jugosllav. Përgatitjet sekrete filluan për të prezantuar monedhën e saj. Në prill 1992 vendi ishte i gatshëm të fitonte pavarësinë monetare nga Jugosllavia. Me 26 prill u krijua Banka Kombëtare dhe denari u deklarua si monedha e këtij shteti. Kartëmonedhat ("kuponat e vlerës") hynë në qarkullim të nesërmen dhe më 30 prill dinari jugosllav pushoi së qeni tender ligjor. Denari i parë u zëvendësua me një normë 100 me 1 nga një denar i ri, i përhershëm, i përbërë nga shënime dhe monedha në maj 1993.

Monedhat

Asnjë monedhë nuk u lëshua për denarin e parë.

Kartëmonedha

Kartëmonedhat e përkohshme ("kuponat e vlerës") u prezantuan më 27 prill 1992, megjithëse përgatitjet për prodhimin e tyre filluan shumë më herët. Ata mbetën në qarkullim derisa u zëvendësuan me shënime të përhershme të denarit të dytë gjatë vitit 1993.

Dizajni

Kartëmonedhat e denarit të parë
Imazhi		Vlera	Dimensionet	Stampa	Përshkrimi		Data e
Para	Prapa				Para	Prapa	printimit	hyrjes në përdorim	tërheqjes	lapse
		10 denari	143mm × ? mm	Design	Women gathering tobacco	Monument Makedonium in Kruševo	1992	27 April 1992	10 May 1993	?
		25 denari	143mm × ? mm
		50 denari*	143mm × ? mm						31 August 1993
		100 denari	143mm × ? mm
		500 denari	143mm × ? mm
		1000 denari	143mm × ? mm						30 November 1993
		5000 denari	143mm × ? mm		Monument Makedonium in Kruševo	Girl in front of a computer
		10,000 denari	143mm × ? mm		Panorama of the church St. Sofia, Ohrid	Men dancing and the monument Makedonium in Kruševo
These images are to scale at 0.7 pixel per millimetre. For table standards, see the banknote specification table. After 10 May 1993 these banknotes remained in circulation at 1/100 of their nominal value.

Kurset e këmbimit

Denari u prezantua me një kurs të këmbimit fiks kundrejt Markut gjerman prej 360 denarë në markë.

Denari i dytë (1993–aktual)

Monedhat

Në maj 1993, monedhat për denarin e dytë u futën në emërtime 50 denarë, 1, 2, dhe 5 denarë. Dizajni fillestar u krye nga Dimche Boshkoski dhe Snezhana Atanasova. 10 dhe 50 monedha denarë u prezantuan në nëntor 2008. Monedha 50 deni u tërhoq më 2013; për shkak të mintazhës së saj të ulët (u godit vetëm në 1993) ajo praktikisht nuk u pa kurrë në qarkullim.

Që nga viti 1996 është lëshuar një numër i madh monedhash përkujtimore për koleksionistët. Një listë mund të gjendet në uebfaqen e Bankës Kombëtare të Maqedonisë së Veriut.

Monedhat denar (1993–aktual)
Imazhi	Vlera	Parametrat teknikë			Përshkrimi			Data e
		Diametri	Masa	Përbërja	Edge	Para	Prapa	përzgjedhjes	hyrjes në përdorim	tërheqjes	lapse
[1]	50 deni	21.5 mm	4.1g	CuZn15	Plain	Value, Stylized horizont with a 16-ray sun	РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, circular; year in the lower central field. Flying seagull	1993	10 May 1993	Indefinitely*
[2]	1 denar	23.80 mm	5.1 g	CuNi3Zn17			РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, circular; year in the lower central field. Šarplaninec shepherd dog	1993 1997 2001 2006 2008 2014 2016		Current
	2 denari	25.50 mm	6.2 g				РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, circular; year in the lower central field. Ohrid trout (Salmo letnica).	1993 1997 2001 2006 2008 2018
	5 denari	27.5 mm	7.2 g				РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, circular; year in the lower central field. Balkan lynx (Lynx lynx balcanicus).	1993 1997 2001 2006 2008
	10 denari	24.5 mm	6.6 g	Cu70Ni12Zn18	Plain	Value, Stylized horizont with a 16-ray sun	Peacock, floor mosaic from Stobi from the 6th century AD, detail presented on the banknote of 10 Denari	2008 2017	15 November 2008	Current
	50 denari	26.5 mm	7.7 g	Cu62Ni18Zn20			Archangel Gabriel, fresco from the Church of St. George, Kurbinovo - 12th century, detail presented on the banknote of 50 Denari	2008
These images are to scale at 2.5 pixels per millimetre. For table standards, see the coin specification table. Until 1 April 2013, 50 deni coins could be exchanged at any Macedonian bank. From the 1 April onwards only the National Bank will exchange them. No deadline has been set for this.

Kartëmonedhat

1993 series (Issued October 1993)
		10 denari	blue	The monument Makedonium in Kruševo	Panorama of Kruševo
		20 denari	brown-dark red	Daut-Pasha Bath in Skopje	Clock tower in Skopje
		50 denari	red	The Monastery of St. Pantelejmon in Skopje	The old National Bank of Macedonia building in Skopje
		100 denari	brown	The church of St. Sofia in Ohrid	National Museum building in Ohrid
		500 denari	brown-dark green	Monastery of St. Jovan Caneo in Ohrid	Samuil's Fortress in Ohrid
1996 series
Obverse	Reverse	Value	Colour	Obverse	Reverse
		10 denari	lilac	The Egyptian goddess Isis (Izida, 2nd century BC), Ohrid; gold earring (4th century BC), v. Beranci, Bitola.	Mosaic in Stobi (4th-5th century).
		50 denari	blue	Fresco in the church St. Pantelejmon, Nerezi; Follis coin.	Arhangel Gavril in the church St. Ǵorǵi, Kurbinovo.
		100 denari	lilac-brown	Skopje from engraving by Jacobus Harevin	View of Skopje from an Albanian house
		500 denari	red-brown	Gold mask, v. Trebeništa, Ohrid (6th century BC)	Flower of poppy
		1000 denari	brown	Madonna Episkepis, icon from the church of St. Vrači, Ohrid, 14th century	Gregory's gallery (14th century), church of St. Sofia, Ohrid
		5000 denari	red-brown-green	Bronze figure of Maenad (6th century BC), Tetovo.	Dog and tree, mosaic, Heraclea Lyncestis (5th-6th century AD), Bitola.
Upgrade of the 1996 series
Obverse	Reverse	Value	Colour	Obverse	Reverse
		500 denari	red-brown	Gold mask, v. Trebeništa, Ohrid (6th century BC)	Flower of poppy.
		1000 denari	brown	Madonna Episkepis, icon from the church St. Vrači, Ohrid, 14th century	Gregory's gallery (14th century), church St. Sofia, Ohrid
2014 series (Issued December 2016)
		200 denari		Early medieval bronze fibula (found near Prilep); Relief of the Old Testament Psalm 41 (terracotta icon from Vinica)	Artistic elements on the façade of Colorful Mosque (Šarena Džamija, Alaca Cami), Tetovo; Marble tiles with floral designs of Isaak Beg Mosque (Isak Džamija), Bitola
		2000 denari		Bronze artifact in the form of cup poppy (discovered in Suva Reka, Gevgelija); Macedonian bridal dress from Prilep	Decoration on the inside of a gilded bowl (16th century), "Source of Life", peacocks
2018 "Polymer Series" (Issued March 2018)
		10 denari	lilac	The Egyptian goddess Isis (Izida, 2nd century BC), Ohrid; gold earring (4th century BC), v. Beranci, Bitola. Mosaic in Stobi (4th-5th century).	Mosaic in Stobi (4th-5th century).
		50 denari	blue	Fresco in the church St. Pantelejmon, Nerezi; Follis coin.	Arhangel Gavril in the church St. Ǵorǵi, Kurbinovo.

Kurset e këmbimit

Kurset e sotme të këmbimit MKD
Nga Google Finance:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD
Nga Yahoo! Finance:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD
Nga XE.com:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD
Nga OANDA.com:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD
Nga fxtop.com:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD

Shiko edhe

• Ekonomia e Maqedonisë së Veriut

Lidhje të jashtme

• Uebfaqja e Ministrisë së Financave Arkivuar 30 nëntor 2012 tek Wayback Machine
• "Banknotes of Macedonia" (në anglisht dhe gjermanisht). Marrë më 2017-03-24.