Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe

Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe festohet çdo vit më 22 nëntor, për të përkujtuar një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë kulturore dhe kombëtare të shqiptarëve: Kongresin e Manastirit, mbajtur nga 14 deri më 22 nëntor 1908. Kjo ditë përfaqëson momentin e unifikimit kulturor të shqiptarëve dhe

Disa nga delegatët e Kongresit të Manastirit

Kongresi u mbajt në Manastir (sot Bitola, Maqedonia e Veriut), në shtëpinë e Fehim Zavalanit, që sot është shndërruar në Muzeun e Alfabetit të Gjuhës Shqipe . Në këtë kongres morën pjesë 50 delegatë nga 26 qytete dhe shoqata të ndryshme të shqiptarëve, si dhe 18 vëzhgues. Delegatët përfaqësonin klube patriotike dhe intelektualë nga të gjitha trojet shqiptare .

Kryetar i Kongresit ishte Mit’hat Frasheri, ndërsa nënkryetarë u zgjodhën Luigj Gurakuqi dhe Gjergji Qiriazi. Ndër delegatët e tjerë të shquar ishin Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Sotir Peci, Parashqevi Qiriazi (gruaja e vetme pjesëmarrëse), dhe Fehim Zavalani. Në fjalimin e hapjes, u theksua rëndësia e krijimit të një alfabeti unik për të unifikuar gjuhën shqipe dhe për të ndihmuar në përhapjen e arsimit kombëtar.

Pas disa ditësh diskutimesh dhe analizash, Kongresi vendosi që alfabeti latin të përshtatej për gjuhën shqipe, duke bërë disa ndryshime për të reflektuar veçoritë fonetike të saj. Ky vendim ishte një akt thelbësor për të përjashtuar përdorimin e alfabeteve të tjera, si ai grek, arab dhe cirilik, që përdoreshin më parë në zona të ndryshme.

Alfabeti i njësuar luajti një rol kyç në përhapjen e gjuhës shqipe dhe zhvillimin e literaturës kombëtare, duke ndihmuar në krijimin e një platforme për zhvillimin e identitetit shqiptar. Ky unifikim shërbeu si bazë për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912.

Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe u shpall festë zyrtare në Shqipëri në vitin 2023 dhe për herë të parë u kremtua si një festë kombëtare atë vit. Kjo ditë festohet gjithashtu në Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe në diasporën shqiptare, duke reflektuar rëndësinë e saj për të gjithë shqiptarët kudo ndodhen.

Në Manastir funksionon Muzeu i Alfabetit, ku ekspozohen rreth 56 fotografi të pjesëmarrësve të Kongresit, si dhe 230 dokumente historike në formë digjitale dhe fizike. Kjo është një qendër simbolike për shqiptarët, e cila vizitohet nga studiues, historianë dhe qytetarë të zakonshëm.

Kongresi i Manastirit dhe vendimi për një alfabet të përbashkët janë ngjarje që simbolizojnë përpjekjen e shqiptarëve për të ruajtur identitetin e tyre kombëtar dhe për t’u integruar në një epokë të modernitetit. Kjo ditë shërben si një mundësi për të reflektuar mbi rëndësinë e gjuhës shqipe dhe të arsimit në ruajtjen e kulturës kombëtare. Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe mbetet një moment krenarie dhe frymëzimi për brezat e sotëm dhe të ardhshëm.