ETA (grup separatist)
ETA, [a] një akronim për Euskadi Ta Askatasuna [b] ("Atdheu dhe Liria Baske" [3] ose "Vendi Bask dhe Liria" [4] ), ishte një organizatë separatiste e armatosur nacionaliste baske dhe e ekstremit të majtë [5] në Vendin Bask midis 1959 dhe 2018, me synimin e pavarësisë së rajonit. Grupi u themelua në vitin 1959 gjatë epokës së Spanjës frankiste, dhe më vonë evoluoi nga një grup paqësor që promovonte kulturën tradicionale baske në një grup paraushtarak të dhunshëm. Ajo u angazhua në një fushatë bombash, atentatesh dhe rrëmbimesh në të gjithë Spanjën dhe veçanërisht në Vendin Bask Jugor kundër regjimit, i cili ishte shumë i qendërzuar dhe armiqësor ndaj shprehjes së identiteteve të pakicës jo-kastiliane . ETA ishte grupi kryesor brenda Lëvizjes Nacionalçlirimtare Baske dhe ishte pjesëmarrësi më i rëndësishëm bask në konfliktin bask .
| Euskadi Ta Askatasuna | |
|---|---|
 Simboli i Euskadi Ta Askatasuna
| |
| Liderët |
|
| Datat e veprimtarisë | 31 Korrik 1959 – 16 Prill 2018
|
| Selia | Vendet Baske |
| Rajonet aktive |
|
| Ideology |
|
| Aleatët | |
| Kundërshtarët |  Bashkimi Europian Franca Spanja Shtetet e Bashkuara
|
| Betejat dhe luftërat | Konflikti Bask |
Motoja e ETA-s ishte Bietan jarrai ("Vazhdoni të dyja"), duke iu referuar dy figurave në simbolin e saj, një gjarpër (që përfaqëson politikën) të mbështjellë rreth një sëpate (që përfaqëson luftën e armatosur). [6] [7] [8] Midis 1968 dhe 2010, ETA vrau 829 njerëz (përfshirë 340 civilë) dhe plagosi më shumë se 22,000. [9] [10] [11] [12] ETA klasifikohej si një grup terrorist nga Franca, [13] Mbretëria e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara, [14] Kanadaja, [15] dhe Bashkimi Evropian . [16] Kjo konventë u pasua nga një mori mediash vendase dhe ndërkombëtare, të cilat gjithashtu i referoheshin grupit si terroristë . [17] [18] [19] [20] Deri më 2019, kishte më shumë se 260 ish-anëtarë të burgosur të grupit në Spanjë, Francë dhe vende të tjera. [21]
ETA shpalli armëpushime në 1989, 1996, 1998 dhe 2006. Më 5 shtator 2010, ETA shpalli një armëpushim të ri [22] që mbeti në fuqi, dhe më 20 tetor 2011, ETA njoftoi një "ndërprerje të përhershme të aktivitetit të saj të armatosur". [23] Më 24 nëntor 2012, u raportua se grupi ishte gati të negocionte një "përfundim përfundimtar" të veprimeve të tij dhe të shpërbëhej plotësisht. [24] Grupi njoftoi më 7 prill 2017 se kishte hequr dorë nga të gjitha armët dhe eksplozivët e tij. [25] Më 2 maj 2018, ETA bëri publike një letër të datës 16 prill 2018, sipas së cilës ajo kishte "shpërbërë plotësisht të gjitha strukturat e saj dhe i dha fund nismës së saj politike". [26]
- ^ "ETA". Collins English Dictionary (në anglisht). Marrë më 2020-03-08.
- ^ Goodman, Al. ETA: A history of violence. CNN. Arkivuar nga origjinali më 2021-12-11 – nëpërmjet YouTube.
{{cite AV media}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ ETA BASQUE ORGANIZATION, Encyclopaedia Britannica 20 October 2011
- ^ Watson, Cameron (2007). Basque Nationalism and Political Violence: The Ideological and Intellectual Origins of ETA. Reno: Center for Basque Studies. fq. 15. ISBN 978-1-877802-75-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Der Generalbundesanwalt - International terrorism with a far-left or separatist background". www.generalbundesanwalt.de.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Quiosco | El Mundo en ORBYT.
- ^ ETA, una serpiente vacilante.
- ^ De patrulla por Vitoria.
- ^ "Lista de víctimas mortales". Ministerio del Interior (në spanjisht). Arkivuar nga origjinali më 15 shtator 2010. Marrë më 19 shtator 2010.
- ^ "Datos significativos del conflicto vasco, 1968–2003". Eusko News (në spanjisht). 2003. Marrë më 19 janar 2011.
- ^ "ETA has killed 829 people as of 19 January 2011". Ministerio del Interior (në spanjisht). Gobierno de España. Arkivuar nga origjinali më 15 shtator 2010. Marrë më 29 korrik 2018.
- ^ Peace at Last?
- ^ "Leader of Eta Basque rebels arrested in France". BBC News (në anglishte britanike). 2019-05-16. Marrë më 2020-08-24.
- ^ Foreign Terrorist Organizations (FTOs).
- ^ "About the listing process". www.publicsafety.gc.ca. 21 dhjetor 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Council Common Position 2009/468/CFSP of 15 June 2009 updating Common Position 2001/931/CFSP on the application of specific measures to combat terrorism and repealing Common Position 2009/67/CFSP". Council of the European Union. 15 qershor 2009. Marrë më 9 mars 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Eta gives terrorists disguise manual". The Independent. London. 15 dhjetor 2007. Marrë më 27 mars 2010.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Owen, Edward (7 gusht 2007). "Eta terrorists demand protection money". The Daily Telegraph. London. Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2022. Marrë më 27 mars 2010.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Spain's rail ambitions: Ave Madrid.
- ^ Spanien: Mutmaßliche Eta-Terroristen gefasst – SPIEGEL ONLINE – Nachrichten – Politik.
- ^ "Cifran en 21 los presos de ETA aquejados por enfermedades graves". El Mundo newspaper. 7 janar 2019. Marrë më 16 janar 2019.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Basque separatist group Eta 'declares ceasefire'". BBC News. 5 shtator 2010. Marrë më 5 shtator 2010.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Basque group Eta says armed campaign is over". BBC News. 20 tetor 2011. Marrë më 20 tetor 2011.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Basque separatists Eta 'ready to disband'". BBC News. 25 nëntor 2012.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Eta: Basque separatists plan to unilaterally disarm on Saturday". BBC News. 7 prill 2017. Marrë më 7 prill 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Basque group ETA says has 'completely dissolved': El Diario website". Reuters. Reuters. 2 maj 2018. Marrë më 2 maj 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>