Fushata italiane (Lufta e Dytë Botërore)

Fushata italiane e Luftës së Dytë Botërore, e quajtur edhe Çlirimi i Italisë pas pushtimit gjerman në shtator 1943, përbëhej nga operacionet e Aleatëve dhe Boshtit në dhe rreth Italisë, nga 1943 deri në 1945. Shtabi i përbashkët i Forcave Aleate (AFHQ) ishte operativisht përgjegjës për të gjitha forcat tokësore aleate në teatrin e Mesdheut dhe ai planifikoi dhe udhëhoqi pushtimin e Sicilisë në korrik 1943, i ndjekur në shtator nga pushtimi i Italisë kontinentale dhe nga fushata në Itali deri në dorëzimin e forcave të Boshtit në Itali në maj 1945.

Pushtimi i Sicilisë në korrik 1943 çoi në rënien e regjimit fashist italian dhe rënien e Musolinit, i cili u rrëzua dhe u arrestua me urdhër të mbretit Viktor Emanuel III më 25 korrik. Qeveria e re nënshkroi një armëpushim me aleatët më 8 shtator 1943. Megjithatë, forcat gjermane pushtuan shpejt Italinë veriore dhe qendrore. Musolini, i cili u shpëtua nga parashutistët gjermanë, krijoi një shtet kukull kolaboracionist, Republikën Sociale Italiane (RSI), për të administruar territorin e pushtuar nga gjermanët. Ngjarjet e 8 shtatorit 1943 e kthyen Mbretërinë e Italisë në një bashkëluftëtare të aleatëve në konfliktin kundër Gjermanisë naziste, një gjendje lufte e shpallur zyrtarisht më 13 tetor 1943. Prandaj, Ushtria Bashkëluftuese Italiane dhe partizanët italianë luftuan përkrah aleatëve kundër trupave gjermane dhe Ushtrisë Republikane Kombëtare kolaboracioniste; një aspekt i kësaj periudhe është lufta civile italiane. Në verën e vitit 1944, pas disfatës gjermane në Kasino dhe në Ansio, Italia qendrore, përfshirë Romën, u çlirua. Italia e Veriut u çlirua pas sulmit të fundit të pranverës dhe kryengritjes së përgjithshme të partizanëve italianë më 25 prill 1945. Musolini u kap nga rezistenca italiane dhe u ekzekutua menjëherë me pushkatim. Fushata përfundoi kur Grupi C i Ushtrisë iu dorëzua pa kushte aleatëve më 2 maj 1945, një javë përpara instrumentit zyrtar gjerman të dorëzimit. Të dyja palët kryen krime lufte gjatë konfliktit, dhe shtetet e pavarura të San Marinos dhe Qytetit të Vatikanit të rrethuar nga territori italian gjithashtu pësuan dëme.

Është vlerësuar se midis shtatorit 1943 dhe prillit 1945, 60 000–70 000 ushtarë aleatë dhe 38 805–50 660 ushtarë gjermanë vdiqën në Itali. Numri i viktimave të aleatëve ishte rreth 330 000 dhe shifra gjermane (duke përjashtuar ata që u përfshinë në dorëzimin përfundimtar) ishte mbi 330 000. Italia fashiste, përpara rënies së saj, pësoi rreth 200 000 viktima, kryesisht robër lufte të marrë në pushtimin e Sicilisë, duke përfshirë më shumë se 40,000 të vrarë ose të zhdukur. Mbi 150 000 civilë italianë vdiqën, si dhe 35 828 partizanë antinazistë dhe antifashistë dhe rreth 35 000 trupa të Republikës Sociale Italiane. Në Frontin Perëndimor të Luftës së Dytë Botërore, Italia ishte fushata më e kushtueshme për sa i përket viktimave të pësuar nga forcat e këmbësorisë të të dyja palëve, gjatë luftimeve të ashpra në shkallë të vogël rreth pikave të forta në Vijën e Dimrit, në bregdetin e Ansios dhe në Vijën Gotike. Viktimat mes këmbësorisë në Itali ishin proporcionalisht më të larta se sa ishin në Frontin Perëndimor të Luftës së Parë Botërore.