Kalaja e Gjirokastrës
Kalaja e Gjirokastrës është një nga monumentet më të rëndësishme historike dhe kulturore të Shqipërisë. Kalaja është ndërtuar në shekullin XIII si një fortifikim i hershëm dhe ka pësuar zgjerime të rëndësishme gjatë periudhave osmane dhe të Ali Pashë Tepelenës në shekullin XIX. Ajo është e pozicionuar mbi një kodër që dominon qytetin dhe Luginën e Drinos, duke ofruar pamje mbresëlënëse.[1]
| Kalaja e Gjirokastrës | |
|---|---|
| Emri amëtar Kalaja e Gjirokastras | |
 | |
| Lloji | Arkitekture |
| Vendndodhja | Gjirokastër, Shqipëri |
| Koordinatat | 40°04′25″N 20°08′26″E / 40.073639°N 20.140694°E |
| Ndërtuar | Gjysmës së dytë të Shek.XIII |
| Organi drejtues | DRKK Gjirokastër |
| Emri zyrtar: Monument i trashëgimisë kulturore | |
| Lloji | Nën mbrojtje |
| Kriteret | I |
| Përcaktuar | 586 (17.03.1948) 4874 (23.09.1971) |
| Nr. i referencës | GJ001 |
| Tipologjia | Vendstrehim |
.svg) Kalaja e Gjirokastrës (Earth) | |
Historia
RedaktoKalaja e Gjirokastrës si histori e lidhur me qytetin e Gjirokastrës, përmendet për herë të parë si qytet dhe kështjellë në vitin 1336. Në këto vite, ajo ishte qendra e feudalëve shqiptarë Zenevisë. Më vonë, gjatë sundimit të Gjin Bue Shpatës, ajo u përfshi në Despotatin e Epirit. E megjithatë historianë të ndryshëm mendojnë se ekzistenca e kalasë së gurtë është më e hershme. Sipas tyre, kalaja ka pasur dy faza ndërtimi, të cilat lidhen me periudhën para dhe pas Pashallëkut të Janinës dhe fortesave të Ali Pashë Tepelenës. Nga Kalaja mesjetare, ajo e para pushtimit osman-shqiptar të Ali Pashës, ruhen vetëm pak gjurmë pasi muret janë veshur deri në lartësi nga ndërtimet e reja. Ndërsa, kullat pjesërisht janë rrënuar dhe ripërshtatur.
Sipas kronikanit turk, Çelebiu, i cili vizitoi qytetin më 1672: “ Kalaja ishte ndërtuar në kohë të moçme. Krejt prej guri të gdhendur. Në mes të kalasë ndodhej një rrugë e gjerë me drejtim lindje-perëndim, në të dy anët e së cilës ndodheshin 200 shtëpi. Ajo kishte dy porta hekuri me nga tri palë dyer dhe një hendek 100 hapa të gjatë dhe 200 hapa të gjerë midis namasgjahut dhe fortesës. Ndërsa të tri anët e tjera nuk kishin nevojë për hendek pasi janë përrenj natyrorë”.[2] Në vitin 1417, Kalaja u pushtua nga turqit pas një rrethimi të gjatë.
Me kalimin e viteve, ajo filloi të luajë gradualisht rolin e një kështjelle për qëndrimin e sunduesit dhe garnizonit të qytetit. Në vitin 1812, Kalaja e Gjirokastrës u pushtua nga Ali Pashë Tepelena, i cili filloi rindërtimin e saj. Rindërtimi i kalasë, i një saraji dhe i disa godinave anekse, u bë me një ngutësi aq të madhe sa të gjitha punimet u kryen brenda një viti e gjysmë. Kalaja përmbante përveç barakave për vendosjen e një garnizoni prej 5 mijë ushtarësh, magazina të shumta nëntokësore që ishin llogaritur mirë për sigurimin e municioneve dhe ushqimeve të nevojshme. Kronikat e kohës përmendin se vetëm për ndërtimin e vendqëndrimit të Ali Pashës, një kullë pranë këndit juglindor, punuan 1500 vetë. Me rënien e Pashallëkut të Janinës, Kalaja do të humbiste shkëlqimin e saj. Në vitet e luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, ajo do të shërbente si vendstrehim për banorët e qytetit për tu mbrojtur nga bombardimet e ajrore. Ne vitin 1932 Mbreti Zog bëri rinovime ne burgun e kalasë.
Shih edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ "Gjirokastra Conservation and Development" (në anglisht).
- ^ "Rruga Evlia Celebi Gjirokaster Albania on the Elevation Map. Topographic Map of Rruga Evlia Celebi Gjirokaster Albania". elevationmap.net (në anglisht).
Lidhje të jashtme
Redakto- Official tourism website
Commons: Kalaja e Gjirokastrës – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
