Muthuvel Karunanidhi
Muthuvel Karunanidhi (Tamil: முத்துவேல் கருணாநிதி ) (3 qershor 1924 - 7 gusht 2018) ishte një shkrimtar dhe politikan indian që shërbeu si Kryeministër i Tamil Nadusë për gati dy dekada në pesë mandate midis 1969 dhe 2011. Ai përmendet gjerësisht si Kalaignar (Artist) dhe Mutthamizh Arignar (Dijetar Tamil) për kontributin e tij në letërsinë tamile. Ai kishte mandatin më të gjatë si Kryeministër i Tamil Nadusë me 6,863 ditë në detyrë. Ai ishte gjithashtu një udhëheqës jetëgjatë i lëvizjes dravidiane dhe dhjetë herë president i partisë politike Dravida Munnetra Kazhagam . Karunanidhi mban rekordin e mos'humbjes së asnjë zgjedhje për qark në Asamblenë e Tamil Nadusë, pasi fitoi 13 herë që nga fitorja e tij e parë në 1957. [2] Para se të hynte në politikë, ai punoi në industrinë tamile të filmit si skenarist. Ai gjithashtu dha kontribut në letërsinë Tamile, duke shkruar tregime, drama, romane dhe një kujtim me shumë vëllime. [3] [4] Karunanidhi vdiq më 7 gusht 2018 në Spitalin Kauvery në Chennai pas një sërë sëmundjesh të zgjatura të lidhura me moshën.
M. Karunanidhi | |
|---|---|
 Porteti zyrtar i Karunanidhit | |
| Shefministri i Tamil Nadusë | |
| Në detyrë 13 Maj 2006 – 15 Maj 2011 | |
| Guvernatori | Surjit Singh Barnala |
| Zëvendës | M. K. Stalin (që nga 2009) |
| Paraprirë nga | Xhajalalitha Xhajaram |
| Pasuar nga | Xhajalalitha Xhajaram |
| Njësia zgjedhore | Chepauk |
| Në detyrë 13 Maj 1996 – 13 Maj 2001 | |
| Guvernatori | Marri Chenna Reddy (1996) Krishan Kant (1996–1997) M. Fathima Beevi (nga 1997) |
| Paraprirë nga | Xhajalalitha Xhajaram |
| Pasuar nga | Xhajalalitha Xhajaram |
| Njësia zgjedhore | Chepauk |
| Në detyrë 27 Janar 1989 – 30 Janar 1991 | |
| Guvernatori | P. C. Alexander (deri më 1990) Surjit Singh Barnala (nga 1990) |
| Paraprirë nga | Sundimi i presidentit |
| Pasuar nga | Sundimi i presidentit |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | Muthuvel Karunanidhi 3 qershor 1924 Thirukuvalai, Presidenca e Madrasit, India Britanike (tani Tamil Nadu, Indi) |
| Vdiq më | 7 gusht 2018 (94 vjeç)[1] Çenai, Tamil Nadu, Indi |
| Vendi i prehjes | Kalaignar Karunanidhi Ninaividam |
| Nënshtetësia | Indiane |
| Partia politike | Dravida Munnetra Kazhagam |
| Lidhjet e tjera politike | Partia e Drejtësisë, Dravidar Kazhagam (përpara 1949) |
| Bashkëshortja/et |
|
| Fëmijët | 6, duke përfshirë M. K. Muthu, M. K. Alagiri, M. K. Stalin dhe Kanimozhi Karunanidhi |
| Vendbanimi |
|
| Çmimet | Doktoratura e Nderit (1971) |
| Nënshkrimi | Skeda:Karunanidhi Signature.svg |
| Faqja në rrjet | kalaignar |
| Nofka/t | Kalaignar, Mutthamizh Arignar |
Karunanidhi lindi në fshatin Thirukkuvalai në Tamil Nadu më 3 qershor 1924. Prindërit e tij ishin nga kasta Isai Vellalar, një kastë muzikantësh që performojnë në tempuj dhe tubime të tjera shoqërore. [5] I rritur në një kulturë të dominuar nga kasta, Karunanidhi mësoi për rrethanat gjymtuese që vinin nga lindja në një kastë të ulët . [6] Kur ishte 14 vjeç, ai formoi një lëvizje studentore kundër imponimit të gjuhës hindi si gjuhë kombëtare e Indisë gjatë agjitacionit Anti-Hindi të viteve 1937–40 . Kjo shërbeu si një pararendës për demonstratat më të gjera anti-hindi të Karunanidhit në 1965 . [7] Si nxënës i shkollës së mesme, Karunanidhi krijoi Tamil Nadu Tamil Manavar Mandram, krahu i parë studentor i Lëvizjes Dravidiane . Ai gjithashtu filloi një gazetë gjatë ditëve të shkollës, e cila u shndërrua në Murasoli, botimi zyrtar i DMK-së. [8] Karunanidhi filloi të merrte pjesë në produksione teatrale që në moshë të re, duke përfshirë kompozimin e disa pjesëve. Më vonë filloi të shkruante për filma. [7] Si shkrimtar, ai shkroi skenarë, romane historike, skenarë, biografi, poema dhe novela. [9] Ai e përdori shkrimin e tij për të propaganduar në mënyrë efektive idealet reformiste. [10] Ai shkroi skenarin dhe dialogun për filmin e parë të M.G. Ramachandran (MGR) si hero, Rajakumari . Ai kompozoi gjithashtu dialogun për filmin debutues të Sivaji Ganesanit, Parasakthi . [11] [12] Ai ishte kritik ndaj fesë së organizuar dhe besëtytnive. [13] Ai e përshkruante veten si një ateist dhe një racionalist. [14] [10]
Karunanidhi filloi karrierën e tij politike në vitin 1957, kur u votua në legjislaturën e shtetit të Madrasit. Kur DMK-ja hyri për herë të parë në legjislaturën e shtetit vitin e ardhshëm, ai u emërua arkëtar dhe nënkryetar i opozitës. Karunanidhi u ngjit shpejt nëpër grada. Pas vdekjes së C.N. Annadurai-t në 1969, ai u bë udhëheqësi i DMK-së dhe kryeministër i Tamil Nadusë [8] dhe e udhëhoqi partinë drejt një fitoreje dërrmuese në zgjedhjet e Asamblesë të vitit 1971. [15] Ai u ndikua nga ideologjia racionaliste dhe egalitare e Periyar-it dhe themeluesit të DMK-së, C.N. Annadurai. [16] Karunanidhi ishte ndër ata që luftuan Emergjencën e Indira Gandhit në 1975, gjë që çoi në shkarkimin e qeverive në 1976. [17] Në zgjedhjet e Kuvendit të vitit 1976, ai i dha Kongresit 50 për qind të vendeve, por partneriteti u shpërbë dhe MGR mbizotëroi. Pas vdekjes së MGR-së në 1989, ai udhëhoqi partinë në pushtet. [15] Administrata e tij u shkarkua në 1991 për lidhjet e saj të dyshuara me Tigrat Çlirimtar të Tamil Eelamit (LTTE). [17] Ai erdhi në pushtet në shtet në vitin 1996 pasi formoi një partneritet me Kongresin Tamil Maanila dhe iu bashkua Frontit të Bashkuar të udhëhequr nga Deve Gowda në qendër. Partia e tij bashkoi forcat me BJP-në në 1999. [15] Ai u arrestua nga shtëpia e tij në vitin 2001 nga policia me urdhër të Xhajalalithës si një akt hakmarrjeje për humbjet e supozuara në dhënien e koncesioneve. Në zgjedhjet Lok Sabha të vitit 2004, ai u bashkua me Kongresin dhe fitoi me shumicë dërrmuese. [15] Ai u bë sërish shefministër në vitin 2006. [17] Në zgjedhjet për Lok Sabhën të vitit 2014, ai garoi i vetëm dhe humbi. Në vitin 2016, ai humbi zgjedhjet e asamblesë dhe mbeti në opozitë. [15]
Gjatë karrierës së tij politike, Karunanidhi mbështeti rritjen e autonomisë shtetërore dhe veprimin pohues për të favorizuar kastat e ulëta. [10] Ai zbatoi një sistem kuotash të bazuara tek kastat për punësimin në sektorin publik dhe pranimet e shkollave shtetërore, si dhe subvencione për të varfërit. Nismat e tij u miratuan shpejt në shtete të tjera indiane. Nismat e tij i dhanë popullaritet në mesin e kastave të ulëta . [7] Ai u përball shpesh me akuza për nepotizëm . [11] Ai gjithashtu ka nxitur polemika duke mbështetur publikisht LTTE-në dhe grupe të tjera separatiste në Sri Lanka. [18] Gjatë mandateve të tij të ndryshme, ai zbatoi një sërë nismash që synonin nxitjen e zgjerimit të industrisë në shtet. [9] Ai luajti gjithashtu rol kyç në ngritjen e një monumenti 133 këmbë të Thiruvalluvarit në Kanyakumari [9] dhe sigurimin e statusit të gjuhës klasike për gjuhën tamile . [19]
- ^ Narayan, Pushpa. "M Karunanidhi, DMK chief and former Tamil Nadu chief minister, dies aged 94". The Times of India. Nr. 7 August 2018. Marrë më 7 gusht 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chandrashekhar, Anandi; Vaitheesvaran, Bharani. "Karunanidhi Death: M Karunanidhi dies at 94, an era ends in Dravidian politics". The Economic Times. Marrë më 31 dhjetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "M Karunanidhi: India's 91-year-old politician who is still fighting". BBC. 13 maj 2016. Marrë më 5 gusht 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mohan, Gopu (31 maj 2009). "Karunanidhi's Kutumbam". The Indian Express. Marrë më 22 nëntor 2013.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Abi-Habib, Maria (13 gusht 2018). "Muthuvel Karunanidhi, 94, Screenwriter Turned Politician, Dies". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 18 korrik 2022.
- ^ "Muthuvel Karunanidhi: From failing Class X to changing the social fabric of Tamil Nadu". 8 gusht 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c Abi-Habib, Maria (13 gusht 2018). "Muthuvel Karunanidhi, 94, Screenwriter Turned Politician, Dies". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 31 dhjetor 2021. Gabim referencash: Invalid
<ref>tag; name "NYT_Abi-Habib" defined multiple times with different content - ^ a b Manveena Suri (7 gusht 2018). "M. Karunanidhi, Indian political icon, dies at 94". CNN.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "CNN-Manveena-Suri" defined multiple times with different content - ^ a b c Narasimhan, T. E. (7 gusht 2018). "End of an era: DMK President M Karunanidhi passes away at 94". Business Standard India. Marrë më 31 dhjetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "BS_Narasimhan" defined multiple times with different content - ^ a b c Kazmin, Amy (10 gusht 2018). "Muthuvel Karunanidhi, Indian politician and screenwriter, 1924-2018". Financial Times. Arkivuar nga origjinali më 10 dhjetor 2022. Marrë më 31 dhjetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "FT_Kamzin" defined multiple times with different content - ^ a b "M Karunanidhi: The radical wordsmith who shook up Indian politics". BBC News. 7 gusht 2018. Marrë më 8 gusht 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "BBC-Aug-2018" defined multiple times with different content - ^ "Karunanidhi: The script writer who wrote Tamil Nadu's destiny". Business Standard India. Press Trust of India. 7 gusht 2018. Marrë më 31 dhjetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Tamil leader Karunanidhi, crusader for social justice, dies". Reuters (në anglisht). 8 gusht 2018. Marrë më 31 dhjetor 2021.
- ^ "M Karunanidhi: Veteran Indian politician dies at 94". BBC News (në anglishte britanike). 7 gusht 2018. Marrë më 31 dhjetor 2021.
- ^ a b c d e Kolappan, B. (27 korrik 2018). "M. Karunanidhi: at the 50th year of being at the helm of DMK". The Hindu (në Indian English). ISSN 0971-751X. Marrë më 31 dhjetor 2021.
- ^ "DMK Chief And Former Tamil Nadu CM M Karunanidhi Dies". www.outlookindia.com/. 14 shkurt 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c "M Karunanidhi (1924-2018): A Titan Departs". 8 gusht 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Obituary: Karunanidhi, the doyen of Dravidian politics". Deccan Herald. 7 gusht 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Lively debate on who nurtured Tamil language, contributed to Tamil pride". Deccan Chronicle. 14 qershor 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)