Muzika e Kosovës

Muzika kosovare shfaq shumë ndikime. Muzika ka qenë gjithmonë pjesë e kulturave shqiptare dhe serbe në Kosovë. Së bashku me muzikën moderne, muzika folk është më popullorja. Ka shumë këngëtarë dhe ansamble popullore. Muzika klasike njihet gjithashtu edhe në Kosovë. Muzika moderne në Kosovë e ka origjinën e saj në vendet perëndimore. Zhanret kryesore moderne përfshijnë: pop, hip hop,^[1] rok dhe jazz.

Muzika klasike në Kosovë

Karakterizohet nga përdorimi i çiftelisë (një instrument autentik shqiptar), mandolinës, mandolës dhe perksionit. Grupet më të evidentuara shqiptare janë: Gjurmët, Diadema, Jericho, Offkestra, Toxin, Purgator, Minatori, Trix, Rock Gjinis, Troja, Votra, Humus, Asgjë Sikur Dielli, Gillespie, Kthjellu, Cute Babulja, Babylon. Armend Xhaferi - Kitaristi i xhazit, Bajram Istrefi Jr. - Baterist i xhazit , Ilir Bajri është një muzikant i njohur i muzikës xhaz.

Rita Ora, Akash Noatia, Dua Lipa, Kida,^[2] Dhurata Dora, Nora Istrefi, Majk (reper), Genta Ismajli, Rona Nishliu, Vedat Ademi, Adelina Ismajli, Ledri Vula janë disa prej këngëtarëve më të njohur të Kosovës.

Përfaqësuesja e muzikës popullore nga Kosova është grupi popullor Shota, me këngëtaren e lartë Shkurte Fejza dhe përfaqësuesi i Muzikës së lehtë shqipe është Shkëlzen Jetishi, grupi muzikor Agimi dhe shumë grupe të tjera.

Tallava është një zhanër muzikor me origjinë në Kosovë, gjithashtu popullor në Shqipëri dhe Republikën e Maqedonisë, në komunitetet shqipfolëse.^[3]^[4]^[5]Duke u nisur nga praia e komunitetit Rom në Kosovë në vitet 1990, ajo është një rrymë orientale dhe perceptohet si e nivelit të ulët. Megjithatë, ajo po bëhet gjithnjë e më popullore në Shqipëri dhe Maqedoni. Ajo është identifikuar si pjesë e gjinisë më të gjerë Pop-folk të Evropës Juglindore, e cila përfshin Chalga nga Bullgaria, Skiladiko nga Greqia, Manele nga Rumania dhe Turbo-folk nga Serbia.

Muzika Rok e Kosovës

Muzika ROCK në mesin e shqiptarëve në Kosovë ishte gjithashtu e pranishme. Grupi i parë shqiptar i njohur rock u quajt Blue Star u shfaq në vitin 1964 në Prishtinë, më vonë ata e quajtën atë në Modestët. Në vitin 1965 formohet rok grupi "Lord" nga Shefqet Hoxha- Sheki, ndërsa në vitin 1974 formohet grupi Tonic nga NAzmi Aliu. Ne vitin 1968, aritsti Nijazi Bytyqi, ne Prizren, formoi grupin, "Marimangat", pastaj ne fillim te viteve 70, grupin "Therandoset" si dhe ne vitin 1974, grupin "Lunijaz". Në fillim të viteve '70, muzika rock e pranishme në Mitrovica, Kosovë u bë nga grupet muzikore shqiptare.

Prishtina ishte qyteti më i rëndësishëm për muzikën rock shqiptare gjatë viteve 1980. Në rrethet kryesore Gjurmët (themeluar në vitin 1981) ishin ndër të preferuarit. Kombinimi i tyre i rokut me muzikën qytetare hodhi themelet e rokut Shqiptar. Banda të tjera të njohura që u formuan gjatë kësaj periudhe ishin Ilirët, 403, Telex, Seleksioni 039, Minatori , Menkis, Fisniket, Babilon. Nga ana tjetër, muzika nëntokësore(underground) ishte më e prirur drejt pankut(punk). Grupi më i njohur nëntokësor i rokut / punk i Prishtinës në vitet 1980 ishte Lindja me muzikantin e tij kryesor Luan Osmani (kitarë udhëheqëse). Fillimi i viteve 1990 prezantoi grupet e tjera rock dhe solistët që luajtën kryesisht në Kosovë si Troja, Dardan Shkreli, Blla blla blla dhe Elita 5 (nga Maqedonia).

Gjatë qeverisjes paralele (1989-1999) dhe pas luftës së vitit 1999 në Kosovë u shfaqën disa grupe të reja, ndër të cilat më të famshmet janë Diadema, KEK (Kreativ dhe jo Komercial - Anglisht: krijues dhe jo komercial), 7me7, Hithat, Cute Babulja, Por-jo, Retrovizorja.

Pas vitit 2004 u shfaqën shumë grupe alternative rock duke formuar një valë të re. Shumë grupe u formuan, u shpërndanë e më pas u riformuan. Bandat si Votra, Gillespie, Të Huajt e Përgjakur, dhe Gre3n (pushuan së ekzistuari në vitin 2008). Gjithashtu Gota, Dizzies (me disa anëtarë të grupit të Gillespie) Freelancers shumica e tyre debutuan në vitin 2009.

Muzika popullore në Kosovë

Në të kaluarën, poezia epike në Kosovë dhe Shqipërinë e Veriut u këndua me lahutë (një instrument muzikor me një tel) dhe më pas u përdor çiftelia një instrument më melodioz me dy tela. Muzika kosovare ishte e ndikuar nga muzika turke që kur ata e pushtuan Kosovën për pothuajse 500 vjet, por folklori kosovar ka ruajtur origjinalitetin e saj. Hulumtimet arkeologjike tregojnë se sa e vjetër është kjo traditë dhe si ajo është zhvilluar në mënyrë paralele me muzikën tjetër tradicionale në Ballkan. U gjetën shumë rrënjë që nga shekulli i 5-të përpara krishtit, si piktura në gurë e këngëtarëve me instrumente (Është i famshëm portreti "Pani" i cili mbante një instrument të ngjashëm me flautin).^[6]

Muzikantë nga Kosova të njohur ndërkombëtarisht

Yjet bashkëkohorë pop Rita Ora dhe Dua Lipa janë shqiptar nga Prishtina dhe kanë arritur një njohje ndërkombëtare me muzikën e tyre. Gjithashtu Era Istrefi me këngën e saj "Bonbon" ka mbi 300 milionë shikime në Youtube. Një muzikant nga Prizreni i njohur gjerësisht është kitaristi Petrit Çeku, fitues i disa çmimeve ndërkombëtare.^[7]

Eurovizioni

RTK është kanali televiziv që po aplikon për anëtarësim në EBU. Kanali aplikoi për të hyrë në Kosovë për Eurovision Song Contest 2009.Kosova do të kishte debutuar në Eurovizionin e Këngës në vitin 2011 nëse ajo do t'i ishte bashkuar EBU-së. Kosova ka të drejtë të bashkohet siç deklarohet nga EBU. Megjithatë, Rusia dhe disa vende të tjera pjesëmarrëse nuk e njohin shpalljen e njëanshme të pavarësisë nga Parlamenti i Kosovës, prandaj ata e refuzojnë anëtarësimin në EBU të Kosovës.

Viktorija një këngëtare nga Vushtrri i Kosovës përfaqësoi Jugosllavinë si pjesë e Aska në vitin 1982. Ashtu si përpara shpalljes së pavarësisë, artistët shqiptarë të Kosovës konkuruan në Festivalin e Këngës, selektimin kombëtar për Shqipërinë dhe përfaqësojnë Shqipërinë. Këngëtarja kosovare, Rona Nishliu këndoi "Suus" në Eurovizion dhe përfundoi e pesta në finalen e madhe në vitin 2012 ndërsa Lindita Halimi do të përfaqësojë Shqipërinë në vitin 2017 me "Botë".

Referime

^ "Example of mixed Rap with Shota music". Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2007. Marrë më 12 maj 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ http://www.teksteshqip.com/kida/biografia
^ Samson, Jim (2013). Music in the Balkans. BRILL. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Refleksion sociologjik mbi kiçin e muzikës tallava". Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2015. Marrë më 12 maj 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Gail Warrander and Verena Knaus (2010). Kosovo. BRADT. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Kruta, Beniamin (1990). Vendi i polifonise shqiptare ne polifonike ballkanike. Kultura Popullore. fq. 13–14. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Catalogue of the 3rd edition of Dam Festival". {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "Example of mixed Rap with Shota music". Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2007. Marrë më 12 maj 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] ttp://www.teksteshqip.com/kida/biografia

[balkansmusic-3] Samson, Jim (2013). Music in the Balkans. BRILL. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] "Refleksion sociologjik mbi kiçin e muzikës tallava". Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2015. Marrë më 12 maj 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[kosovo-5] Gail Warrander and Verena Knaus (2010). Kosovo. BRADT. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Kruta-6] Kruta, Beniamin (1990). Vendi i polifonise shqiptare ne polifonike ballkanike. Kultura Popullore. fq. 13–14. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] "Catalogue of the 3rd edition of Dam Festival". {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]