Maqedonia e Veriut
41°36′N 21°42′E / 41.6°N 21.7°E
Republika e Maqedonisë së Veriut Република Северна Македонија Republika Severna Makedonija | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Flamuri
 Emblema kombëtare
| |||||
| Himni: Денес над Македонија (maqedonisht) "Sot mbi Maqedoninë" | |||||
 | |||||
| Kryeqyteti | Shkupi 42°0′N 21°26′E / 42.000°N 21.433°E | ||||
| Gjuhët zyrtare | |||||
| |||||
| Grupet etnike (2021) |
| ||||
| Besimi (2021[2]) |
| ||||
| Nofka |
| ||||
| Qeveria | |||||
| Lloji i qeverisjes | Republikë parlamentare | ||||
• Presidenti | Stevo Pendarovski | ||||
• Kryeministri | Dimitar Kovaçevski | ||||
• Kryetari i Kuvendit | Talat Xhaferi | ||||
| Kuvendi | Kuvendi | ||||
| Pavarësi nga Jugosllavia | |||||
• Referendumi i Pavarësisë | 8 shtator 1991 | ||||
| Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 25,713 km2 (9,928 sq mi) (145th) | ||||
• Ujë (%) | 1.9 | ||||
| Popullsia | |||||
• 2021 census |  1,832,696 (preliminary results)[3][4][5] | ||||
• Dendësia | 80.1/km2 (207.5/sq mi) (122nd) | ||||
| Ekonomia | |||||
| PBB (PFB) | Përllogaritje 2019 | ||||
• Gjithsej | $33.822 miliard[6] | ||||
• Për kokë banori | $16,253[6] | ||||
| PBB (zyrtare) | Përllogaritje 2019 | ||||
• Gjithsej | $12.383 billion[6] | ||||
• Për kokë banori | $6,143[6] | ||||
| Monedha | dinari maqedonas (MKD) | ||||
| Të dhëna të tjera | |||||
| Gini (2019) | 30.7[7] i mesëm | ||||
| IZHNJ (2019) | 0.774[8] i lartë · 82nd | ||||
| Zona kohore | UTC+1 (CET) | ||||
• Verës | UTC+2 (CEST) | ||||
| Formati i datës | dd.mm.yyyy (AD) | ||||
| Ana e drejtimit të makinës | djathtas | ||||
| Prefiksi telefonik | +389 | ||||
| Kodi ISO 3166 | MK | ||||
| Kodi i internetit TLD | |||||
|
| |||||
Maqedonia e Veriut [a], zyrtarisht Republika e Maqedonisë së Veriut, është shtet që shtrihet në Europën Juglindore e që kufizohet në lindje me Bullgarinë në një vi kufitare të gjatë 148 km, në jug me Greqinë në një vi kufitare prej 246 km, në perëndim me Shqipërinë në një vi kufitare prej 151 km dhe në veri me Kosovën dhe Serbinë.
Historia e rajonit fillon me mbretërinë e Paionisë, një shtet i përzier trako - ilir . [10] Në fund të shekullit të gjashtë para Krishtit, zona u nënshtrua nga Perandoria Persiane Akamenide, më pas u përfshi në Mbretërinë e Maqedonisë në shekullin e katërt para Krishtit. Republika Romake pushtoi rajonin në shekullin e dytë para Krishtit dhe e bëri atë pjesë të provincës më të madhe të Maqedonisë . Zona mbeti pjesë e Perandorisë Bizantine, por shpesh u sulmua dhe u vendos nga fiset sllave duke filluar në shekullin e VI të epokës së krishterë. Pas shekujsh mosmarrëveshjesh midis Perandorive Bullgare, Bizantine dhe Serbe, ajo ishte pjesë e Perandorisë Osmane nga mesi i 14-të deri në fillim të shekullit të 20-të, kur, pas luftërave ballkanike të 1912 dhe 1913, erdhi territori modern i Maqedonisë së Veriut. nën sundimin serb.
Historia
- Artikuj kryesore: Historia e Maqedonisë së Veriut.
Njohja ndërkombëtare e pavarësisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut nga Jugosllavia në vitin 1991 është kundërshtuar nga Greqia për shkak të flamurit dhe emrit Maqedoni (të konsideruara si simbole të grekëve). Marrëdhëniet me Greqinë përfundimisht u normalizuan në vitin 1995. Ndryshimi i statusit politik të Kosovës, implementimi i Marrëveshjes së Ohrit, që shënoi fundin e luftës së shqiptarëve në vitin 2001, si dhe zhvillimi i ulët ekonomik vazhdojnë të jenë çështje diskutimi për këtë shtet.
Në vitin 2018, Maqedonia dhe Greqia zgjidhën mosmarrëveshjen me një marrëveshje që vendi duhet të riemërtojë veten "Republika e Maqedonisë së Veriut". Ky riemërtim hyri në fuqi në fillim të vitit 2019.
Gjeografia
- Artikulli kryesor: Gjeografia e Republikës së Maqedonisë.
Sipërfaqja e përgjithshme e Maqedonisë së Veriut është 25,333 km2. Vendi shtrihet në koordinatat gjeografike 41 50 V, 22 00 L ku 24,856 km2 të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 477 km2 ujë. Vija kufitare e Maqedonisë së Veriut është 25,333 km ndërsa vijë bregdeare nuk ka. Klima e Maqedonisë së Veriut është ngjashme me të Mesdheut e nxehtë me vera të thata e dimra të ftohta me reshje dëbore të mëdha. Pjesa më e madhe e relievit është terren i vrazhdë, përpos luginës së Vardarit këtë e zbusin edhe rrethina e liqeneve të mëdha. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregut të lumit Vardar (50m) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 2,764 metrave në vendin e quajtur maja e Korabit (maq.: Golem Korab).
Politika
- Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Maqedoninë e Veriut.
Njësitë administrative
- Artikulli kryesor: Njësitë administrative e Maqedonisë së Veriut.
Maqedonia e Veriut është e ndarë në 84 Komuna dhe qytetin e Shkupit, si komunë e veçantë e qeverisjes lokale.
Ekonomia
- Artikulli kryesor: Ekonomia e Maqedonisë së Veriut.
Demografia
- Artikulli kryesor: Demografia e Maqedonisë së Veriut.
Sipas regjistrimit të vitit 2021 në Maqedoninë e Veriut jetojnë:
- Maqedonët 1,297,981 (58.4%);
- Shqiptarë 506,083 (24.3%);
- Turq 77.959 (3.9%);
- Romë 53.879 (2.5%);
- Serbë 35.939 (1.3%);
- Boshnjakë 17.018 (0.84%);
- Arumunë 9.695 (0.48%);
- Të tjerë 20.993 (1.04%).
Kultura
- Artikulli kryesor: Kultura e Maqedonisë së Veriut.
Telekomunikacioni
Kompanitë telekomunikative janë :
- A1
- Telekom MK
- MTel
- Lyca Mobile
Transporti
Mbrojtja
Turizmi
Shih edhe këtë
Shënime
- ^ maqedonisht: Северна Македонија, shqiptohet [ˈsɛvɛrna makɛˈdɔnija]; shqip: Maqedonia e Veriut, Stampa:IPA-sq
Referime
- ^ "Census final data" (PDF). stat.gov.mk. 2002.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Северна Македонија, 2021 - прв сет на податоци" (PDF). Arkivuar nga origjinali më 31 mars 2022. Marrë më 7 korrik 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Simovski: Census has ended successfully, 1,832,696 people enumerated, results by end of March 2022. CIVIL.Today; October 1, 2021.
- ^ Alice Taylor, North Macedonia’s Census Points to Significant Population Decrease. EXITnews; 2021/10/01/ Arkivuar 6 mars 2022 tek Wayback Machine.
- ^ Balkan Developments, Census in North Macedonia has been successful. Radio Bulgaria; 10/01/21.
- ^ a b c d "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. 20 tetor 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey". ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Marrë më 12 gusht 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 dhjetor 2020. fq. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Marrë më 16 dhjetor 2020.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Св. Климент Охридски е патрон на македонскиот народ и неговата историја". dnevnik.mk. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Paeonia | historical region". Britannica.com.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Lidhje të jashtme
Commons: Maqedonia e Veriut – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale Commons: Maqedonia e Veriut – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale- Qeveria: Qeveria e Maqedonisë së Veriut
- Presidenti: Kryetari i Maqedonisë së Veriut
- Kuvendi: Kuvendi i Maqedonisë së Veriut
- Ministritë: Mbrojtjes, Puneve të jashtme, Kulturës, Transportit dhe Komunikacionit, Ambientit, Çështjeve Sociale, Edukimit dhe Arsimit Arkivuar 22 mars 2016 tek Wayback Machine, Qeverive lokale Arkivuar 20 maj 2011 tek Wayback Machine, Shëndetësise
- Opinioni ndërkombëtar: DASH me raport shqetësues për Maqedoninë e Veriut[lidhje e vdekur][lidhje e vdekur] - Të drejtat e njeriut gjithnjë e më keq
|
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Maqedonisë së Veriut është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |