AlbaniaTarikatiBektashiShqipërisë

AlbaniaTarikatiBektashiShqipërisë

Sipas New York Times, shteti i ri do të quhet “shteti sovran i rendit Bektashi”. Do të ketë një qeveri të veçantë, pasaporta dhe kufij. Ai do të shtrihet mbi 270 hektarë në pjesën lindore të Tiranës, duke e bërë atë, sipas gazetës amerikane, vendin më të vogël në botë. Do të karakterizohet nga një relaksim në konsumimin e alkoolit nga burrat dhe liria e veshjes nga gratë. Kreu i këtij shteti të vogël është i destinuar të jetë lideri shpirtëror i bektashëve nga Shqipëria, Edmond Brahimai, i njohur në komunitetin e tij si Baba Modi.

Përfaqësuesit e Federatës Alevi-Bektash të Turqisë, në deklaratat e tyre të publikuara në rrjetin turk në pronësi të Azerbajxhanit, Haber Global, thonë se bektashizmi dhe “shteti fetar” janë koncepte të papajtueshme me njëri-tjetrin.

Në mënyrë të veçantë, kryetari i Federatës Alevi Bektashiane të Turqisë, Zeynel Abedin Koç, tha: “Si alevi bektashi që jetojmë në Turqi, ne mbajmë qëndrimin tonë në favor të bektashizmit, një sistem besimi me origjinë nga Turqia Edhe kjo perfaqeson 5% te popullsise se Shqiperise, pse ka nevoje per nje shtet te tille.

Por ish-kryetari i Federatës Alevi Bektash dhe shkrimtari Ali Bakiz beson se besimi bektash nuk mund të krijojë një shtet fetar.

"Sekti bektashian alevi ka jetuar në këto anë me shekuj. Më pas Perandoria Osmane u zgjerua në Ballkan, duke arritur deri në Hungari dhe Shqipëria u bë vendi më i rëndësishëm për ta. Filozofia alevi-bektash i konsideron 72 kombet si vetëm një. , këshillon të gjithë të jenë sovran në veprimet e tyre, të duan impulset dhe fjalët e tyre dhe të marrin anën e të shtypurve Bakiz.

Nga ana e tij, presidenti aktual i Federatës Alevi Bektashiane në Turqi, Husein Güzelgül, mësohet të ketë deklaruar se, duke marrë parasysh hapat e ndryshëm të ndërmarrë nga vendet për të njohur besimin e sektit bektashi në botë si përgjithësisht pozitiv, ai gjithashtu mbështet idenë se besimi bektashi dhe shteti fetar nuk mund të ecin krah për krah. "Ne nuk e konsiderojmë të drejtë shtetin e bazuar në fe. Një gjë e tillë nuk mund të ekzistojë aty ku ka tolerancë, paqe dhe dashuri", theksoi Gjuzelgul.

Periudha osmane

Dervishët në teqenë bektashiane të Përmetit, 1904

Tarikati Bektashi u përhap kryesisht në Shqipëri përmes jeniçerëve - anëtarë të një klase shoqërore ushtarake të rangut të lartë në Perandorinë Osmane, të përbërë nga fëmijë ballkanas që u rritën nga osmanët si pjesë e sistemit Devshirme - në shekullin e 16-të, dhe së pari lidhet me figurën, Sari Salltëk. Shumë nga jeniçerët ishin vërtet shqiptarë. Legjenda thotë se teqeja e Sersem Ali Babës në Tetovë të Maqedonisë së Veriut të sotme u themelua në mesin e shekullit të 16-të, gjë që do ta bënte atë teqenë më të vjetër në territorin shqipfolës. Misionarët bektashinj dërgoheshin në Shqipëri nga qendra bektashiane në Dimetoka, zakonisht në grupe prej tre vetash. Misionarët e parë mbërritën gjatë shekujve 14 dhe 15.

Gjatë udhëtimeve të Evlija Çelebiut në Ballkanin jugor në gjysmën e dytë të shekullit të 17-të, vihet re prania e teqeve bektashiane në Mitrovicë dhe Kaçanik në Kosovë gjatë vitit 1660. Përveç kësaj, gjatë turneut të Çelebiut në Shqipërinë e Jugut në verën e vitit 1670, ai vuri në dukje edhe praninë e teqeve bektashiane në Kaninë dhe Vlorë. Ndërtimi i teqesë së Zallit në vitin 1780 nën Asim Babën hodhi themelet për rritjen e tarikatit Bektashi brenda Shqipërisë dhe u pasua nga ndërtimi i më shumë teqeve në të gjithë Shqipërinë - veçanërisht gjatë periudhës midis viteve 1790 dhe 1825, në të cilat tarikati Bektashi kishte një prani të fortë brenda territoreve shqiptare. Zgjerimi i bektashizmit në Shqipërinë e Jugut lidhet me sundimin e Ali Pashë Tepelenës, i cili ishte i lidhur me rendin dhe nxiti zgjerimin e tij. Ali Pasha përdori dervishët bektashinë si spiunë dhe agjentë diplomatikë; Kjo bëri që Mustafa Pashë Bushatliu i familjes Bushati (i cili ishte sundimtar i Pashallëkut të Shkodrës) të refuzonte të pranonte dervishë bektashinë në krahinat e tij nga shqetësimi se ata ishin spiunë të Aliut. Ai e përzuri tarikatin Bektashi nga Shqipëria e Veriut pikërisht për këtë arsye.

Incident fatkeq i vitit 1826, e cila kulmoi me shkatërrimin e Korpusit të jeniçerëve nga sundimtari osman Sulltan Mahmud II, preku edhe tarikatin Bektashi për shkak të lidhjes së tyre të fortë me jeniçerët. Ashtu si në Anadoll, shumë ndërtesa bektashiane në Shqipëri u shkatërruan ose u dogjën, përfshirë teqetë. Megjithatë, tarikati Bektashi në Shqipëri ishte rimëkëmbur plotësisht në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të. Kjo do të ndodhte edhe kur bektashizmi në Shqipëri do të përvetësonte nacionalizmin shqiptar si një pjesë kryesore të doktrinës së tij dhe kur feja do të shihte një popullaritet të shtuar mes shqiptarëve. Bektashinjtë kontribuan shumë në përpjekjet patriotike shqiptare gjatë kësaj kohe dhe ishin vendimtare në edukimin e popullatës shqiptare kryesisht analfabete në gjuhën shqipe. Shqiptarët u tërhoqën nga bektashizmi për disa vlera - veçanërisht për tolerancën e tij tradicionale dhe respektin ndaj feve të tjera, si dhe tolerancën dhe mendjehapësinë e tij ndaj praktikave dhe besimeve të tjera. Për më tepër, në ndryshim nga islami sunit, i cili ishte më i favorshëm për osmanët dhe promovonte shkrimin arab, bektashizmi ishte më dashamirës për shqetësimet lokale dhe favorizonte përdorimin e një shkrimi latin për gjuhën shqipe. Në fillim të shekullit të 20-të, rreth 15% e popullsisë së Shqipërisë ishte bektashiane dhe teqetë bektashiane shërbenin si shkolla të nëndheshme në gjuhën shqipe dhe shpërndarës librash në gjuhën shqipe. Megjithatë, ndryshe nga sa kishin shpresuar shumë intelektualë bektashinj, sekti nuk u bë feja kombëtare shqiptare, veçanërisht për faktin se tarikati ishte i përqendruar në mënyrë disproporcionale në jug të Shqipërisë. Rreth 70% e të gjitha teqeve bektashiane u gjetën në jug të Beratit dhe vetëm rreth 3% në veri.