Prodan

Prodan është një fshat në Komunën Steblevë në Rrethin e Librazhdit të Shqipërisë.

Prodan

Shiko edhe

Gjendet në koordinata gjeografike 41° 23´ 05´´ N dhe 20° 24´ 21´´ E, në lartësinë 1 065 m. mbi nivelin e detit. Shtrihet në rrëzën perëndimore të Malit të Zhugaricës në Malin Car dhe kufizohet në veri – lindje me Ostrenin e Madh në Fushën e Krushovizës dhe në Arat e Zhugavicës; në lindje me Klenjën në Krastën e Cucevës (1,372.8 m.); në jug me Borovën në Malin e Gjenanivës (1,357 m.); në jug me Zabzunin në Malin e Zylit (1,518.5 m.); në perëndim me Okshtunin e Madh në Malin e Kodrules. Nëpër fshat rrjedh Përroi i Zhugarisës, i cili mbledh ujrat e faqes perëndimore të Malit Zhugarica dhe derdhet në Lumin e Borovës. Në perëndim të fshatit, përtej Lumit të Borovës gjendet Kodra e Zelishtës (986 m.) Aty ka qenë vendbanimi i hershëm Selishta.

Vendbanimi u themelua nga familje serbe dhe vllehe të ardhura në fund të shek. XIII – fillimi i shek. XIV me pushtimin e Dibrës ngs ushtria serbe e kral Stefan Uroshi II Milutin. Edhe me pushtimin osman të Dibrës në shek. XV, përveç popullsisë arbëre, fshati banohej nga popullsi sllave dhe vllehe. Më 1467, fshati (Selbişta) ishte timar i Jusufit, rob i Kadiut në rrethin e Gollobordës dhe kishte 13 familje me kryefamiljarë të krishterë nga fiset Graduli,<ref>Z. Gjoni, H. Përnezha, Dibra në defterët .., vep. e cit., f. 188; Më 1467, në fshat përmendet kryefamiljari Gjon Graduli. </ref> Bllazhe,<ref>po aty, f. 188; Më 1467, në fshat përmenden kryefamiljarët Nikolla Bllazhe dhe Petre Bllazhe. </ref> Brankoviç,<ref>po aty, f. 188; Më 1467, në fshat përmendet kryefamiljari Ilia Brankoviç.</ref> Kuçkojati,<ref>po aty, f. 188; Më 1467, në fshat përmendet kryefamiljari Stojko Kuçkojati. </ref> Manoviç,<ref>po aty, f. 188; Më 1467, në fshat përmendet kryefamiljari Millaço Manoviç. </ref> etj..

Kishte edhe kryefamiljarë vllehë si Nina i Andreas dhe Dhimitri i Radosllavit. Kryeplak i fshatit ishte protugjer Todor, kurse në kishën e fshatit mbante meshë pop Mihali. Shërbimet e farkës në fshat kryheshin nga Gjergj kovaçi.<ref>po aty, f. 188. </ref> Në fshat gjendej kisha e Shën e Premtes (храм св. Петка),<ref>В. Тончева, Българите от Голо Бърдо, .., vep. e cit., cтр. 30.</ref> e cila festonte më 14 tetor.<ref>М. С. Филиповиђ, Голо Брдо, Белешке о насељима .., vep. e cit., стр. 69: “[...] у Себишту је свака кућа давала о јесењој Св. Петки (14 окт. По ст.) по један хлеб и по стотину драма вина”.</ref>

Gjatë shek. XVI, në fshat u vendosën banorë të tjerë duke i detyruar banorët e vjetër që të shpërngulen nga fshati. Sipas regjistrimit osman të popullsisë në vitin 1519, fshati Sebisht nuk përmendet.<ref>Çakar, Enver, Kanuni Sultan Süleyman Kanunnamesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparatorluğunun İdari Taksimatı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 2002, s. 141 – 142.</ref>

Më 1583, fshati përfshihej në bashkësinë administrative (nahiye) të Gollobordës në rrethin e Dibrës me 48 kryefamiljarë nga fiset Eva, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Todor Eva. </ref> Dhimitri,<ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Ivan Dhimitri dhe i vëllai Todori.</ref> Gjergji, <ref> po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Marko Gjergji. </ref> Gjini, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Gjuro Gjini. </ref> Gjore, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Petko Gjore. </ref> Gjura, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Jovko Gjura. </ref> Ivani, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Jano Ivani dhe i vëllai Venku.</ref> Jana, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Ivan Jana.</ref> Mara, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Petko Mara.</ref> Mavro, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Dhimitri Mavro.</ref> Mita, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Pejo Mita.</ref>  Melisha, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Nedelko Melisha.</ref> Miha, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Pano Miha dhe i biri Peja.</ref> Nina, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Todor Nina dhe i biri Gjergji.</ref> Nikolla, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Marko Nikolla.</ref> Peja, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Dhimitri Peja, Jovan Peja, Nikolla Peja dhe i biri Petri.</ref> Pana, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Ivan Pana.</ref> Proja, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Todor Proja, i biri Nikolla dhe Jovan Proja.</ref> Petri, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmendet kryefamiljari Marko Petri.</ref> Rada, <ref>Z. Gjoni, H. Përnezha, Dibra në defterët .., vep. e cit., f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Nikoll Rada dhe i biri Gjini.</ref>

Rajku, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Gjergj Rajku, i biri Peja, Peja Rajku dhe Miro Rajku.</ref> Tiha, <ref>po aty, f. 188 – 189; Më 1583, në fshat përmenden kryefamiljarët Petko Tiha dhe i vëllai Gjura.</ref> etj.. <ref>Z. Gjoni, H. Përnezha, Dibra në defterët .., vep. e cit., f. 188 – 189.</ref>

Fshati i Vjetër (Старо Село) në Sebisht banohej nga fiset e vjetër Popi, Ndreja, <ref>Më 1467, në fshat përmenden Dominiku i Andrejas e Nina i Andrejas.</ref> Çallaku, Prendi, Karagjini, Gjini, Çela, Svilari, <ref>М. С. Филиповиђ, Голо Брдо, Белешке о насељима .., vep. e cit., стр. 34: “Из старог села су прешли у данашње Себиште ови родови: Поповци, Дреовци, Чалаковци, Прендовци, Свиларовци, Гиновци, Карагиновци, и др.”</ref> Trampa, Bala, etj.. Kreu i fshatit (qefali) zgjidhej nga fisi Çallaku.<ref>po aty, f. 34 – 35.</ref> Gjatë shek. XVII, familje të ardhura nga fshatrat Zakamen dhe Prodan u vendosën në fshatin Sebisht, fshat i cili gjendej mes fshatrave Zabzun, Okshtun e Preval. Një pjesë e tyre u vendos në fshatin Zabzun të Gollobordës dhe një pjesë në fshatin Preval të Çermenikës. Popullsia u largua nga fshatrat Zakamen dhe Prodan për shkak të luftimeve me forcat ushtarake osmane.

Një ndër fiset e vjetër të fshatit Prodani që u vendos në fshatin Sebisht ishte edhe fisi Dumani. Prejardhja e moçme e këtij fisi është nga fshati Çidhna e Poshtme në bashkësinë administrative të Dibrës së Poshtme gjatë shek. XVI. Vendosja e të parëve të këtij fisi në fshatin Prodan ka ndodhur në shek. XVI. Më 1583, në fshatin Prodan përmendet kryefamiljari i krishterë Kola Duma. <ref>Z. Gjoni, H. Përnezha, Dibra në defterët .., vep. e cit., f. 182.</ref> Gjatë shek. XVI, familje të tjera të këtij fisi, u larguan nga fshati Prodan duke u vendosur në fshatrat fqinj Kukatin dhe Shën Gjergj të bashkësisë administrative të Tamadhes në rrethin e Tiranës. <ref>Z. Gjoni, H. Përnezha, Dibra në defterët .., vep. e cit., 183-184.</ref>

Në shek. XVIII, familje të fisit Dumani që ishin larguar nga fshati Prodani, u vendosën nëpër fshatrat e qytetit të Kavallës dhe prej aty në fshatin Psahna të ish. Eube dhe në qytetin e Athinës. <ref>Миленко С. Филиповиђ, Голо Брдо, Белешке о .., vep. e cit., стр. 34: "Православни Думановци вечином су се иселили давно у Атину, где су се прозвали Дусманис. Један од њих је био пре неколико година грчки министар морнарице."</ref> Familjet e fisit Dumani në qytetin e Athinës u përfshinë në jetën politike të vendit.

Qeveria e parë grekë e dalë nga kryengritjet e viteve 1821-1828, kishte kryeministër të saj Joani Kapodistria, me prejardhjen nga familja arbërore (Gjonema) <ref>Βαγγέλης Δρακόπουλος, Γεωργία Ευθυμίου, Επιτομο Λεξικο Τησ Ελληνικησ Ιστοριασ, Compound Dictionary of Greek History from the National and Kapodistrian University of Athens Website Quote, Έκδοση “Το Βημα”, 2004: “1776 Γεννιέται στην Κέρκυρα ο Ιωάννης Καποδίστριας, γιος του Αντωνίου και της Αδαμαντίνης -το γένος Γονέμη, μία από τις μεγαλύτερες μορφές της Ευρώπης, διπλωμάτης και πολιτικός, πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας και θεμελιωτής του νεότερου Ελληνικού Κράτους.”</ref> dhe të njëjtën prejardhje etnike kishin edhe dy anëtarë të qeverisë, Leonard Gjika dhe Anagnost Dumani. <ref>Εφημερις της Ελλαδος, 27, αριθμοσ 1699, ετους Γ', Αιγινη, Τεταρτη, 18 Απριλλιου, σελ. 112: Ελληνικη Πολιτεια. Ο κυvερνητις τησ Ελλαδος.</ref> Në qeverinë e Joani Kapodistrias ishte edhe ministry Anagnosti Dumani, i cili rridhte nga fisi i  vjetër Dumani në fshatin Sebisht në bashkësinë administrative të Dibrës së Sipërme në rrethin e Dibrës, në ejaletin e Rumelisë. Të parët e tij ishin larguar nga fshati Sebisht në gjysmën e dytë të shek. XVIII, duke u vendosur në qytetin e Athinës. Në qeverinë Kapodistria, Anagnost Dumani mbante postin e ministrit të Jashtëm (Ντουμάνης Βάσεως καί Ύπουργός των Έξωτερικών), <ref>Εφημερις της Ελλαδος, 27, αριθμοσ 1699, ετους Γ', Αιγινη, Τεταρτη, 18 Απριλλιου, σελ. 112: Ελληνικη Πολιτεια. Ο κυvερνητις τησ Ελλαδος.</ref> kurse pasardhësit e tij në Athinë do të shquheshin në jetën politiko – ushtarake të shtetit grek. <ref>Νικολαος ᾽Αθ. Κολομβας, Μεσολόγγι .., vep. e cit., 297: “96. Ντουμάνη Λάμπρω; 97. Ντουμάνη Ιωαν. Λάμπρω.”</ref>

Në mesin e shek. XIX, familje të krishtera ortodokse nga fshati Sebisht u vendosën në qytetin e Selanikut si mërgimtarë, ku edhe themeluan bashkësinë e tyre. Të gjendur nën propagandën e fortë për zgjimin e ndjenjës kombëtare (e cila udhëhiqej nga Sofja zyrtare), mërgimtarët lejuan që fëmijët e tyre që të mësojnë gjuhën bullgare. Familje të krishtera ortodokse ishin të ardhura edhe nga fshati Sebisht i Gollobordës në rrethin e Dibrës së Sipërme, një ndër të cilat edhe familja e Stamat Dumanit.

Pas vdekjes së tij gjatë punës në ndërtimtari, e bija Elena (Елена Стаматова Думанова 1862 – 1925) u birësua nga ushtaraku rus në pension Pjotër Shtipshtanov (Пьотр Щипщанов). Ai e dërgoi Elena Dumanin me studime në Perandorinë Ruse dhe më 1879 ajo u diplomua në Seminarin e Mësueseve Gra të Moskës. Elena Dumani do të caktohej drejtore e Liceut të Vajzave në Selanik duke u njohur si një ndër mësueset më të famshme të çështjes kombëtare bullgare.<ref>Солун и българите: история, памет, съвремие .., vep. e cit.,с. 59.</ref>

Në këtë periudhë, anëtarë të tjerë të fisit Dumani që ishin larguar nga fshati Sebisht i rrethit të Dibrës së Sipërme dhe ishin vendosura në Athinë, shërbenin si ushtarakë në flotën detare të Mbretërisë Greke. Anëtarë të tjerë të fisit Dumani që ishin larguar nga fshati Sebisht dhe ishin vendosur në fshatin Borovec të rrethit të Strugës, i ishin nënshtruar propagandës serbe që vepronte në Tre Vilajetet. Familjet e islamizuara të fisit Dumani që kishin qëndruar në fshatin Sebisht të rrethit të Dibrës së Sipërme, ishin shqiptarë.

Fisi Dumani i Sebishtit është nga i njëjti trung fisnor me fisin Dumani në fshatin Stushaj të Grykës së Vogël në rrethin e Dibrës së Sipërme, me fisin Dumani në fshatin Zajas të rrethit të  Kërçovës, me fisin Dumani në fshatin Llakavica të rrethit të Gostivarit, me fisin Dumani në fshatin Skutin të rrethit të Kurbinit, me fisin Dumani në fshatin Dardhë të rrethit të Çermenikës.

Në fund të shek. XIX, fshati Sebisht ndahej në lagjet Ndreje, Trampe dhe Çele.

Më 1900, fshati (Себища) me 360 banorë të krishterë dhe 400 të islamizuara, përfshihej në bashkësinë administrative të Gollobërdës (Голо Бърдо). <ref>В. Кѫнчовъ, Македония .., vep. e cit., cтр. 262.</ref>    

Më 1911, fshati Sebisht (Себища) kishte 35 familje të krishtera dhe 59 të islamizuara. <ref>Дебърски глас, година 2, брой 38, 3 април 1911, стр. 2</ref>

Më 1913, fshati (Sebište) kishte 800 banorë, prej të cilëve 2 / 3 të islamizuar. <ref>Ј. Х. Васиљевић, Муслимани наше .., vep. e cit., cтр. 6: “Себиште. Мешовито. Има око 800 становника и то 1/3 хришћана, а 2/3 потурчењака.”</ref>

Gjatë Kryengritjes së Shtatorit 1913 për çlirimi nga zgjedha serbe, nga fshati (Себища) u larguan 50 familje të krishtera ortodokse. Disa familje u vendosën nëpër fshatrat Bomovë, Kojnarë dhe Sollokiç. Me shtypjen e kryengritjes në tetor – nëntor 1913, forcat ushtarake serbe hynë në fshat ku dogjën 13 shtëpi dhe vranë 12 banorë. Ndër të vrarët ishte Jusufi, vëllai i Ali Hoxhës, i cili ishte mudiri i bashkësisë administrative të Klenjës. <ref>ЦДА, ф. 176 к, оп. З, а. е. 31, л. 14-15. Препис. Машинопис: “[…] в с. Себища изгорени са 13 къщи и 12 души убити от себишките качаци братята Юсуф и Али, понастоящем мюдюри в с. Кленье. в с. Себища изгорени са 13 къщи и 12 души убити от себишките качаци братята Юсуф и Али, понастоящем мюдюри в с. Кленье.” - Рапорт на Търпо Поповски и Павел Христов до Тодор Павлов от 28 януари 1914 г.</ref> 12 familje të tjera të krishtera ortodokse nga fshati Sebisht u vendosën në qytetin e Shkupit. <ref>М. С. Филиповиђ, Голо Брдо, Белешке о насељима .., vep. e cit., cтр. 34.</ref>

Më 1916, fshati (Селище) përfshihej në rrethin Dibër dhe kishte 231 banorë shqiptarë, 257 banorë të islamizuar të vetëshpallur bullgarë dhe 136 banorë të krishterë të vetëshpallur bullgare. <ref>Петър Хр. Петров, Научна експедиция в .., vep. e cit., cтр. 261.</ref> Shumë familje shqiptare të fshatit u përndoqën nga regjimi bullgar, për shkak se ishin organizuar në çeta të armatosura. Këto familje u larguan përgjithmonë në qytetet e Gostivarit dhe Shkupit. <ref>М. С. Филиповиђ, Голо Брдо, Белешке о насељима .., vep. e cit., cтр. 34.</ref>

Më 1925, përveç banorëve të islamizuar, në fshat (Себища) kishte edhe 45 shtëpi të krishtera me 180 frymë. <ref>Веселка Тончева, Българите от Голо Бърдо .., vep. e cit., cтр. 10.</ref>

Më 1927, fshati përfshihej në krahinarinë Trebisht me 120 shtëpi me 520 banorë të islamizuar dhe 60 të krishterë ortodokse. <ref>Teki Selenica, Shqipëria më 1927, Tiranë 1928.</ref>

Më 1930, fshati (Себища) kishte 50 shtëpi të krishtera, përveç atyre të islamizuar. <ref>Поверителен рапорт №54 на Сребрен Поппетров главен инспектор-организатор на църковно-училищното дело на българите в Албания.</ref>

Më 1937, me vendim të qeverisë zogiste, emërtimi i fshatit u bë Trimaj.

Mikrotoponimia e fshatit është e gurrës sllave si Staro selo (fshat i vjetër), Crvena plloça (Rrasa e zezë), Përvol (arë), Drsije, Matica, Mamica, Magulica, Cuculj, etj.. <ref>Ј. Х. Васиљевић, Муслимани наше .., vep. e cit., cтр. 6.</ref>

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shqipërisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.