Zvarranikët
Zvarranikët (ose rrëshqanorët) janë kafshë embrioni i të cilëve është i mbështjellur me membranë amnionike. Zvarranikët klasifikohen në 4 grupe të mëdha:
- Crocodilia (krokodili dhe aligatori): 23 lloje
- Rhynchocephalia : 2 lloje
- Squamata (Hardhucat dhe Gjarpërinjtë etj): rreth 7,600 lloje
- Testudines (Breshkat): rreth 300 lloje
Zvarranik është emri i përbashkët për një nga grupet kryesore të kurrizorëve të tokës . Nuk është përdorur aq shumë nga biologët , të cilët përdorin terma më të saktë.
Emri " zvarranik " vjen nga latinishtja dhe do të thotë " një që zvarritet " . Të gjitha llojet e zvarranikëvë që jetojnë janë me gjak të ftohtë dhe kanë lëkurë me luspa. Zvarranikët kanë kloakë. Një kloakë është një hapje e përbashkët për të anusit, traktit urinar dhe kanaleve riprodhuese .Zvarranikët gjithashtu ndajnë një marrëveshje të zemrës dhe enëve të mëdha të gjakut që është i ndryshëm nga ai i gjitarëve .
Shumë grupe të rëndësishme të zvarranikëve tani janë zhdukur .Të zvarraniket e mëdha detare të epokës Mesozoike:ichthyosaurus,plesiosaurs dhe mosasaurs janë zhdukur.Ne kemi menduar se dinosaurët ishin shuar,por mbijetojnë në formën e pasardhësve të tyre zogj. Zvarranikët e lashtë që kanë mbijetuar, përfshijnë turtuj e krokodilat dhe Tuatara , i mbijetuari i vetëm i grupit të tij . Pjesa më e madhe e zvarranikëve sotme janë gjarpërinjtë dhe hardhuca.
Kurrizorët janë një klasë e kurrizorëve tetrapod dhe ectotherms,dmth nuk kanë temperaturën konstante të trupit.Janë të gjitha amniotes ( kafshëve embrione të cilëve janë të rrethuar nga një membranë amniotik ),ky tipar lejon zvarranikët të qëndrojnë në ujë të pavarur për kultivimin . Zvarraniket aktual përfaqësohen nga katër urdhra : Crocodilia , Rhynchocephalia , Squamata dhe Testudinea.
Lëkura e zvarranikëve është e tharë pa gjëndra mucous,dhe të mbuluar me luspa të origjinës epidemike ose pllaka kockëmadh,lëkura e zvarranikëve është shumë rezistente. Sistemi i tyre i frymëmarrjes është më i ndërlikuar në krahasim me atë të amfibëve. Në zvarranikët gjinitë janë të ndryshme ( meshkuj dhe femra ).
Zvarranikët janë gjetur në të gjitha kontinentet , përveç Antarktidës , megjithëse shpërndarja e tyre kryesore përbëhet nga tropikët dhe subtropikët . Nuk e kanë një temperaturë konstante të trupit , janë të ectothermic dhe kanë nevojë për të nxehtin të jashtëm për të rregulluar temperaturën e trupit , kështu që banojnë në mjedise të ngrohta tropikale . Shumica specie zvarranikësh janë mishngrënës dhe oviparous. Disa lloje janë ovoviviparous , dhe disa lloje janë me të vërtetë gjallëpjellës .
Iktiosaurët
Redakto
Iktiosaurët, apo zvarranikët-peshq janë një urdhër i shuar i zvarranikëve detare nga epokës Mesozoike.
Ata janë të ngjashme në formë me delfinët dhe të agjërojë peshk grabitqar si ton (evolucionit konvergjent).
Ata janë gjetur në shtresat detare nga Triasiku i hershëm i Kretakut , me të njëjtën formë të trupit.
Megjithëse rruaza e izoluar te ichthyosaur janë mjaft të zakonshme, fosil i parë i cili ka treguar formën
ichthyosaur u gjet nga Mary anning (1799-1847) dhe Joseph vëllait të saj.
Anatomia
Redakto
Ata e kanë qafën e gjatë, formën e kanë të zhdërvjellët dhe kanë bisht të ngjashëm me formën e peshkut. Ichthyosaurs mesatarisht rreth 2-4 metra në gjatësi, disa ishin më të vegjël,dhe disa specie u rritën shumë më të mëdhenjë. Ata kishin një kokë si të delfinit dhe një feçkë të gjatë të dhëmbëzuar. E ndërtuar për shpejtësi.Disa ichthyosaurs duken gjithashtu se kan qenë zhytës të thellësive , si disa balena moderne.Është vlerësuar se ichthyosaurs mund të notuar me shpejtësi deri në 40 kilometra në ore
Plesiosaurët
Redakto
Plesiosaurët ishin zvarranikë mishngrënës detarë. Ata lulëzuan 245 milionë vjet më parë.
Maria Anning ishte e para që eksploroj një plesiosaur. Ajo e gjeti atë në 'Bregun Jurassic' të Dorset, Angli, në dimrin e vitit 1820-1821.Fosilit i mungonte kafka e tij, por në 1823 ajo gjeti një tjetër, këtë herë plotë me kafkën e tij. Emri Plesiosaurus iu dha atij nga Rev William Conybeare.
Pliosaurs ishin një grup i grabitqarëve kryesisht të mëdha nëndetare me qafë të gjatë dhe kokat e mëdha. Madhësive të tyre varionte nga dy në 15 metra, dhe ata ishin grabitqarët e peshkut të madh dhe zvarraniket të tjera. Forma e tyre dhe trupi i efektshëm sugjeron që ata notuan dhe hëngrën nën ujë.
Ka pasur tri familjet e plesiosaurs me qafë të gjatë.Është sugjeruar nga D.M.S. Watson se metoda e tyre ishte si notonin ne sipërfaqe me kokën e tyre lart ujit,i më pas vrullshëm e zhytin kokën poshtë që të rrëmbejë peshk më të vogël të cilët janë të ushqyer me plankton.Është e vështirë për të parë të mirën e një qafe të gjatë nën ujë; gjitarët ujorë që veprojnë nën ujë të gjithë kanë një të strukturuar.