Wikipedia

Ligji i Omit: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Etiketa: Reverted
Rreshti 3:
'''Ligji i Omit''' thotë se [[Rryma elektrike|rryma]] nepër një [[Materialet Përcjellëse|përçues]] në mes të dy pikave është proporcional me [[Tensioni|tensionin]] në mes të këtyre dy pikave. Duke e paraqitur konstanten e proporcionalitetit si [[Rezistenca elektrike|rezistencë]]<ref>{{cite book | title = Automotive ignition systems | author = Consoliver, Earl L., and Mitchell, Grover I. | publisher = McGraw-Hill | year = 1920 | page = 4 | url = http://books.google.com/?id=_dYNAAAAYAAJ&pg=PA4&dq=ohm%27s+law+current+proportional+voltage+resistance }}</ref> arrihet ekuacioni matematikor që përshkruan këtë lidhje:<ref name=Millikan>{{cite book | title = Elements of Electricity | author = [[Robert A. Millikan]] and E. S. Bishop | publisher = American Technical Society | year = 1917 | page = 54 | url = http://books.google.com/?id=dZM3AAAAMAAJ&pg=PA54&dq=%22Ohm%27s+law%22++current+directly+proportional }}</ref> Om eshte njesia per matjen e rezistences elektrike (R)
 
:<math>I = \frac{V}{R}frac__L_CURLY__V__R_CURLY____L_CURLY__R__R_CURLY__,</math>
 
ku ''I'' është rryma nepër përçues në njësi të [[Amperi|amperit]], ''V'' është tensioni i matur në [[Volti|volt]], dhe ''R'' është [[rezistenca elektrike]] e përçuesit në njësi të [[Omi (njësi)|omit]]. Më specifikisht, ligji i Omit thotë se ''R'' në këtë relacion është konstantë, varur nga rryma.<ref>
Rreshti 12:
Në fizikë, termi ''Ligj i Omit'' përdoret si referim ndaj shumë përgjithësimeve të formuluara nga forma origjinale e ligjit. Shembulli më i thjeshtë është ky:
 
:<math>\mathbf{Jmathbf__L_CURLY__J} = \sigma \mathbf{E}mathbf__L_CURLY__E__R_CURLY__,</math>
 
ku '''''J''''' është [[densiteti i rrymës]] në një lokacion të dhënë në një material rezistues, '''''E''''' është fusha elektrike në atë lokacion, dhe , ''σ'' ([[Sigma]]) është një parameter i varur nga materiali që quhet [[përçueshmëria elektrike]]. Ky riformulim i Ligjit të Omit është si shkak i [[Gustav Kirchhoff|Kirkovit]].<ref>Olivier Darrigol, [http://books.google.com/books?id=ZzeYSbqITWkC&pg=PA70&dq=%22alternative+formulation+of+Ohm%27s+law%22+isbn:0198505949&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy _is=&as_brr=0#v=onepage&q=%22alternative%20formulation%20of%20Ohm%27s%20law%22%20isbn%3A0198505949&f=false ''Electrodynamics from Ampère to Einstein''], p.70, Oxford University Press, 2000 ISBN 0-19-850594-9.</ref>
Rreshti 21:
 
:<math>
\mathbf__L_CURLY__E}= \rho \mathbf__L_CURLY__J__R_CURLY__
\mathbf{E} = \rho \mathbf{J}
</math>
 
Rreshti 29:
Tensioni ndërmjet dy pikave definohet si:<ref>Lerner L, ''Physics for scientists and engineers'', Jones & Bartlett, 1997, [http://books.google.com/books?id=Nv5GAyAdijoC&pg=PA685 pp. 685–686]</ref>
 
:<math>{__L_CURLY__\Delta V} = -\int {__L_CURLY__\mathbf E \cdot d \mathbf l} </math>
 
ku <math>d \mathbf l</math> është element rrugor përgjatë integrimit të vektorit të fushës elektrike '''E'''. Nëse fusha e aplikuar '''E''' është uniforme dhe e orientuar përgjatë gjatësisë së përçuesit siç tregohet në figurë, atëherë përkufizimi i tensionit V në bazë të marrëveshjes së zakonshme është:
:<math>V = {E__L_CURLY__E__R_CURLY____L_CURLY__l}{l} \ \ \text{ortext__L_CURLY__or} \ \ E = \frac{V}{l}frac__L_CURLY__V__R_CURLY____L_CURLY__l__R_CURLY__. </math>
 
Pasi fusha '''E''' është uniforme në drejtim të gjatësisë së kabllos, për një përçues që ka ρ konstante, edhe '''J''' do të jetë i pandryshueshëm në çfarëdo sipërfaqe tërthorazi, kështu që mund të shkruajmë:<ref name=lerner732>Lerner L, ''Physics for scientists and engineers'', Jones & Bartlett, 1997, [http://books.google.com/books?id=Nv5GAyAdijoC&pg=PA732 pp. 732–733]</ref>
 
:<math> J = \frac{I}{a}frac__L_CURLY__I__R_CURLY____L_CURLY__a__R_CURLY__.</math>
 
Nga 2 rezultatet e mësipërme fitojmë:
 
:<math>\frac{Vfrac__L_CURLY__V__R_CURLY____L_CURLY__l}{l} = \frac{I}{a}frac__L_CURLY__I__R_CURLY____L_CURLY__a__R_CURLY__\rho \qquad \text{ortext__L_CURLY__or} \qquad V = I \rho \frac{l}{a}frac__L_CURLY__l__R_CURLY____L_CURLY__a__R_CURLY__.</math>
 
[[Rezistenca elektrike]] është një përçues uniform i dhënë në terma të rezistencës specifike:<ref name=lerner732/>
:<math>{R__L_CURLY__R} = \rho \frac{lfrac__L_CURLY__l__R_CURLY____L_CURLY__a}{a} </math>
ku ''l'' është gjatësia e përçuesit në njësi të metrave nga [[Sistemi SI|SI]], ''a'' është prerja tërthore (për një kabllo qarkore ''a'' = ''πr''<sup>2</sup> ku ''r'' është rrezja) në njësi të metrit kator, dhe ρ është rezistenca specifike në njësi ohm·meter.
 
Pas zëvendësimit të ''R'' nga ekuacioni i mësipërm kemi:
 
:<math>{V}__L_CURLY__V__R_CURLY__={I}{R}__L_CURLY__I__R_CURLY____L_CURLY__R__R_CURLY__. \ </math>
 
===Efektet magnetike===
Nëse fusha e jashtme '''B''' është prezente dhe përçuesi nuk është në qetësi por lëviz me shpejtësi '''v''', atëherënjë term ekstra duhet të shtohet në llogari të rrymës së induktuar nga [[Forca e Lorencit]] në ngarkesa.
 
:<math>\mathbf{Jmathbf__L_CURLY__J} = \sigma (\mathbf{Emathbf__L_CURLY__E} + \mathbf{v}mathbf__L_CURLY__v__R_CURLY__\times\mathbf{B}mathbf__L_CURLY__B__R_CURLY__)</math>
 
Në pjesët e tjera të përçuesit lëvizës ky term bie sepse '''v'''= 0. Kjo nuk është një kontradikt sepse fusha elektrike në pjesët e tjera ndryshon nga fusha '''E''' në pjesën studiuese:'''E''' ' = '''E''' + '''v'''×'''B'''.
 
===Fluidet përçuese===
Në një fluid përçues, si [[Plazma (fizikë)|plazma]], ekziston efekt i ngjashëm. Marrim një fluid që lëviz me shpejtësi <math>\vec{v}vec__L_CURLY__v__R_CURLY__</math> në një fushë magnetike <math>\vec{B}vec__L_CURLY__B__R_CURLY__</math>. Lëvizja relative indukton një fushë elektrike <math>\vec{E}vec__L_CURLY__E__R_CURLY__</math> e cila ushtron [[Fusha elektrike|fushën elektrike]] në ngarkesat provuese duke i dhënë rritje [[Rryma elektrike|rrymës elektrike]] <math>\vec{J}vec__L_CURLY__J__R_CURLY__</math>. Ekuacioni i lëvizjes për elektronin gaz, me një numër të densitetit<math>n_e</math>, shkruhet:
 
:<math> m_en_e{dm_en_e__L_CURLY__d\vec{v}_evec__L_CURLY__v__R_CURLY___e\over dt}dt__R_CURLY__=-n_e e \vec{E}vec__L_CURLY__E__R_CURLY__+ n_e m_e \nu (v_i-v_e)-en_e\vec{v}_evec__L_CURLY__v__R_CURLY___e\times \vec{B}vec__L_CURLY__B__R_CURLY__, </math>
 
ku <math>e</math>, <math>m_e</math> dhe <math>\vec{v}_evec__L_CURLY__v__R_CURLY___e</math> janë ngarkesa, masa dhe shpejtësia e elektronit, respektivisht. Po ashtu,<math>\nu</math> është frekuenca e goditjeve të elektronee me hekura që kanë një shpejtësi <math>\vec{v}_ivec__L_CURLY__v__R_CURLY___i</math>. Pasi elektroni ka masë shumë të vogël krahasuar me jonet, mund ta injorojmë anën e majtë të ekuacionit të mësipërm:
 
:<math> \sigma(\vec{E}vec__L_CURLY__E__R_CURLY__+\vec{v}vec__L_CURLY__v__R_CURLY__\times \vec{B}vec__L_CURLY__B__R_CURLY__)=\vec{J}vec__L_CURLY__J__R_CURLY__, </math>
 
ku duhet të përdorimin përkufizimin e denistetit të rrymës, dhe po ashtu ta shtojmë <math>\sigma={n_e__L_CURLY__n_e e^2\over \nu m_e}m_e__R_CURLY__</math> që paraqet përçueshmërinë elektrike. Ky ekuacion është ekuivalent me:
 
: <math> \vec{E}vec__L_CURLY__E__R_CURLY__+\vec{v}vec__L_CURLY__v__R_CURLY__\times \vec{B}vec__L_CURLY__B__R_CURLY__=\rho\vec{J}vec__L_CURLY__J__R_CURLY__, </math>
 
ku <math>\rho=\sigma^{__L_CURLY__-1}1__R_CURLY__</math> është përçueshmëria specifike.
 
== Lidhje te jashtme ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Ligji_i_Omit"