Varanasi: Dallime mes rishikimesh

|Emri native_name = Varanasi (Kashi, Banaras)वाराणसी

|Gjuha vendase native_name_lang = hindihi

| settlement_type = Qytet metropolitan

| nicknames image_skyline = Kryeqyteti shpirtëror i IndisëVaranasi_collage.png

| mottoes image_size = 296px

| image_seal map_caption =

| seal_sizemap_caption1 = Hartë Interaktive =e Varanasit

|Qarku subdivision_name2 = Varanasi

|Bashkia subdivision_name3 = Varanasi Nagar Nigam

|Provinca leader_title = Kryetari i = bashkisë

|Sipërfaqja urbane area_metro_km2 = 82163.108

|Sipërfaqja Tokëarea_rank =

| population_demonym = Banarasi

|Asambleja rajonaleutc_offset1 = Narendra Modi= (PBJ)+5:30

| websitepostal_code = 221 001 to** (** kodi i = varanasi.nic.inzonës)

|E-Posta area_code = =0542

| image_mapblank3_name = Aeroporti = Ndërkombëtar

| gjer_g=blank4_info 25 | gjer_m= 16 | gjer_s= 48 |= gjer_drMetroja =e NVaranasit

Te [[Rigveda]], një koleksion tekstesh të shenjta hymnesh në sanskritishten vedike, qyteti përmendet si Kashi nga rrenja foljore sanskrite ''kaś-'' "të shkëlqesh", duke e bërë Varanasin të njohur si "Qyteti i Dritës",<ref name=Eck10,58>Diana L. Eck: [https://books.google.com/books?id=J57C4d8Bv6UC Banaras, City of Light]; 1982, fq. 10, 58</ref> "qyteti ndriçues si një vend i shquar mësimi".<ref>{{cite web|title=The Geography of the Rigveda|url=http://voi.org/books/rig/ch4.htm|last=Talageri|first=Shrikant G.|language=en|accessdate=4 shkurt 2007|archive-date=10 gusht 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/60pvfNrKV?url=http://voi.org/books/rig/ch4.htm|url-status=dead}}</ref> Emri ishte i përdorur gjithashtu nga pelegrinët që datojnë që nga koha e [[Buda|Budës]].

Tekstet fetare hindu përdorin shumë epitete për t’iu referuar Varanasit, si Kāśikā ({{lang-sa|"shkëlqyesi"}}), Avimukta (në sanskritisht: "kurr i braktisur" nga [[Shiva]]), Ānandavana (sanskritisht: pylli i lumturisë) dhe Rudravāsa (sanskritisht: vendi ku qëndron Rudra/Shiva).<ref>{{cite web|url=http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/about.htm|title=Varanasi: About the city|accessdate=23 maj 2013|publisher=Official website of Uttar Pradesh Tourism|language=en|archive-date=8 korrik 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130708043803/http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/about.htm|url-status=dead}}</ref>

Sipas legjendave, Varanasi u themelua nga hyjnia [[Shiva]].<ref name=Melton29>J. Gordon Melton: [https://books.google.com/books?id=n2LTTK5B_OMC&pg=PA29 The Encyclopedia of Religious Phenomena]; 2007, fq. 29</ref> Pandavat, heronjtë mitikë të eposit hindu ''[[Mahabharata]]'', thuhet se e vizituan qytetin në kërkim të Shivës për të larë mëkatin e vëlla-vrasjes dhe Brāhmanahatyas që ata e kishin kryer gjaë Luftës Kurukshetra.<ref>Sunita P. Bansal: [https://books.google.com/?id=F303Zb7EC0kC&pg=PT48 Hindu Pilgrimage]; 2008, fq. 48–9</ref> Konsiderohet gjithashtu si një nga shtatë qytetet e shenjta ([[Sapta Puri]]) që mund të japin [[moksha]]n (çlirimin shpëtimtar); shtatë qytetet e njohur si mundësues të çlirimit shpëtimtar janë [[Ayodhya]], [[Mathura]], [[Gaya]], Kāśi, [[KanchipuramiKançipurami|Kanchi]], [[Avantika]] dhe Dvāravatī.<ref>{{cite web|url=http://www.sacred-texts.com/hin/gpu/gpu18.htm|title=''Garuḍa Purāṇa'' XVI 114|language=en|accessdate=9 nëntor 2012}}</ref>

Dëshmitë arkeologjike e vendbanimeve më të hershme të njohura përreth Varanasit në luginën e Gangut sugjerojnë se banimi i zonës ka filluar në shekullin e XX p.e.s.,[[stupa{{cite web (arkitekturë)|<ref>[url= http://www.timesofindia.com/city/kolkata/Varanasi-is-as-old-as-Indus-valley-civilization-finds-IIT-KGP-study/articleshow/51146196.cms |url-access= |title= Varanasi is as old as Indus Valley Civilization finds]</ref>]][[Varanasi#cite note|last= Mukherjee Pandey |first= Jhimli |date= 26 shkurt 2016|year= 2016|website= The Times of India |publisher= |location= India |language= en| trans-12title= |<spanaccess-date= class27 dhjetor 2016|url-status="mw |archive-reflinkurl= |archive-text">[12]</span>]]date= }} duke e vendosur atë mes qyteteve më të vjetër të banuar në mënyrë të vazhdueshme në botë sipas Kenneth Fletcher.<ref name="159Pletcher160">Kenneth Pletcher: [https://books.google.com/books?id=Mjr0X-8jrLAC&pg=PA159 The Geography of India: Sacred and Historic Places]; 2010, fq. 159–60</ref> Këto mbetje arkeologjike sugjerojnë se zona e Varanasit ishe e populluar nga populli vedik. Megjithatë, teksti më i vjetër i njohur që e përmend qytetin, ''Atharvaveda'', që daton afërsisht nga e njëjta periudhë, sugjeron se zona ishte e populluar nga tribu vendase. Është e mundur që dëshmitë arkeologjike të këtyre banorëve të mëparshëm të jenë akoma të pa zbuluara.<ref name="Jayaswal206">Vidula Jayaswal: Ancient Varanasi: An Archaeological Perspective (excavations at Aktha); 2009, fq. 206</ref> Gërmimet e fundit në Aktha dhe Ramnagar, dy site shumë afër Varanasit, tregojnë se ata i përkasin afësisht vitit 1800 p.e.s., duke sugjeruar se Varanasi ishte i banuar edhe në këtë kohë.<ref>{{cite web|url=http https://www.archeologbusiness-homestandard.com/pagesarticle/contentspecials/banarashow-indeold-newis-archaeologicalbanaras-excavations-are-going-on-to-determine-the-age-of-varanasi114051501029_1.html |titledate=Banaras (Inde):17 newmaj archaeological2014| excavationstitle=How areold goingis onBanaras|first=Aabhas| tolast=Sharma determine|website=Business theStandard|language=en age of Varanasi|accessdate=22 maj 2014}}</ref>

Gjatë kohës së Gautama Budës, Varanasi ishte kryeqyteti i Mbretërisë së Kashit.<ref name="159Pletcher160" /> Buda besohet se e ka themeluar Budizmin këtu rreth vitit 528 p.e.s., kur ai bëri predikimin e tij të parë, "Dhammacakkappavattana Suttan" (Kuadri në Lëvizje i Rrotës së Dharmas, në Sarnathin e afërt.<ref name="Herman153">A. L. Herman: [https://books.google.com/books?id=3Kp333dcCpAC&pg=PA153 Community, Violence, and Peace: Aldo Leopold, Mohandas K. Gandhi, Martin Luther King, Jr., and Gautama the Buddha in the TëentyTwenty-First Century]; 1999, fq. 153</ref><ref name="Melton-Baumann2536">J. G. Melton & M. Baumann: [https://books.google.com/books?id=v2yiyLLOj88C&pg=PA2536 Religions of the ËorldWorld, Second Edition: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices]<nowiki>; 2010, fq. 2536}}</nowiki></ref> Gjatë Periudhës Mauryane, Varanasi ishte i lidhur me një rrugë që fillonte nga Taxila dhe përfundonte në Pataliputra.<ref>Indian History; 2010, isbn 978-81-8424-568-4, fq. A-304</ref>

Udhëtari i famshëm kinez Xuan Zang, i njohur edhe si Hiuen Tsiang, që vizitoi qytetin rreth vitit 635 të e.s., dëshmonte se qyteti ishte një qendër e aktiviteteve fetare dhe artistike dhe se shtrihej për rreth 5 km gjatë bregut perëndimor të Gangut.<ref name="159Pletcher160" /><ref name="Berwick121">Dennison BerëickBerwick: [https://books.google.com/books?id=JTJszmJc2oUC&pg=PA121 A Walk Along The Ganges]; 1986, fq. 121</ref> Kur Xuan Zangu, e vizitoi Varanasin në shekullin e VII, ai e emërtoi atë "Polonisse" dhe shkroi se qyteti kishte rreth 30 tempuj me rreth 30 murgj.<ref name="Eck57">Diana L. Eck: [https://books.google.com/books?id=J57C4d8Bv6UC&pg=PA57 Banaras, City of Light]; 1982, fq. 57</ref> Rëndësia fetare e qytetit vijoi të rritej në shekullin e VIII, kur Adi Shankara përcaktoi adhurimin e Shivës si një sekt zyrtar i Varanasit.<ref name="Bindloss-Brown-Elliott278">J. Bindloss, L. Brown & M. Elliott: [https://books.google.com/books?id=QmR5p1tb5mcC&pg=PA278 Northeast India]; 2007, fq. 278</ref>

Varanasi mbeti qendër e veprimtarisë së intelektualët dhe teologët gjatë mesjetës, që kontribuoi më tej në reputacionin e tij si një qendër intelektuale e fesë dhe arsimimit. Mjaft figura të rëndësishme të Lëvizjes Bhakti kanë lindur në Varanasi, duke përfshirë Kabirin, që lindi këtu në vitin 1389,<ref name=Das17>G. N. Das: [https://books.google.com/books?id=bNc2VfJiQË4CbNc2VfJiQW4C&pg=PR17 Couplets from Kabīr]{{Lidhje e vdekur}}; 1991, fq. 17</ref> dhe Ravidas-in, një reformator shoqëroro-fetar, mistik, poet, udhëtar dhe figurë shpirtërore e shekullit të XV, që kishte lindur dhe jetonte në qytet dhe i punësuar në industrinë e punimit të lëkurëve.<ref name=Merriam-Webster910>[https://books.google.com/books?id=ZP_f9icf2roC&pg=PA910 Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions]; 1999, fq. 910</ref>

[[nullFile:Benares A Brahmin placing a garland on the holiest spot in the sacred city by James Prinsep 1832.jpg |thumb|Një litograiLitografi e James Prinsep (1832) që paraqet një brahmin duke vendosur një kurorë në vendin më të shenjtë nëtë qytet.|lidhje=qytetit]]

[[File:Varanasi locator.png|thumb|327px319px|Vendodhja e Varanasit në Indi]]

Varanasi është i vendosur në një lartësi prej 80.71 metrash mbi nivelin e detit<ref>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/default.htm|title=DEO Varanasi|work=Tourist Information: General Information|publisher=Varanasi District Administration by National Informatics center|language=en}}</ref> në qendër të luginës së Gangut në Indinë Veriore, në pjesën Lindore të shtetit të Uttar Pradeshit, përgjatë bregut në formë gjysëm-hëne të Gangut, me një lartë mesatare mbi lum prej 15 dhe 21 metrash.<ref name=Mohanty316>Bidyut Mohanty: [https://books.google.com/books?id=88_4KESo8d0C&pg=PA316 Urbanisation in Developing Countries: Basic Services and Community Participation]; 1993, fq. 316</ref> Qyteti është qendra administrative e distriktit të Varanasi. Me rrugë, Varanasi është i vendosur 797 km në jug-lindje të [[New Delhi]]t, 320 km në jug-lindje të [[Lucknow]]t, 121 km në lindje të Allahabadit dhe 63 km në jug të Jaunpurit. "Varanasi Urban Agglomeration" – një aglomerat prej shtatë njësishë urbane – mbulon një sipërfaqe prej 112.26&nbsp;km² (afërsisht 43&nbsp;milje²).<ref name=heritageUNESCO>{{cite web|url=http://www.sasnet.lu.se/EASASpapers/46RanaSingh.pdf|title=Varanasi as Heritage City (India) on the scale the UNESCO World Heritage List: From Contestation to Conservation|language=en|accessdate=18 gusht 2006|last=Singh|first=Rana P. B.|format=PDF|work=EASAS papers|publisher=Swedish South Asian Studies Network|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115110/https://www.sasnet.lu.se/EASASpapers/46RanaSingh.pdf%20|url-status=dead}}</ref> Zonat e qytetit përfshijnë Adampuran, Anandbaghun, Bachchhaonin, Bangali Tolan, Bhelpuran, Bulanalan, Chaitganjin, Chaukaghatin, Chowkun, Dhupchandin, Dumraonin, Gandhinagarin, Gautam Nagarin, Giri Nagarin, Gopal Viharin, Guru Nanak Nagarin, Jaitpuran, Kail Garhun, Khannan, Kotwalin, Lanka Manduadihun, Luxan, Maheshpurin, Mahmoorganjin, Maulvibaghun, Nagwarin, Naipokharin, Shivalan, Siddhagiribaghun dhe Sigran.

Në vitet e fundit, niveli i ujit të Gangut është ulur në mënyrë domethënëse; digat, marrja e pa rregulluar e ujit dhe pakësimi i burimeve akullnajore për shkak të ngrohjes globale mund të jenë shkaqet e mundshme.<ref>{{cite web|url=http://www.aninews.in/newsdetail2/story39530/is-river-ganges-drying-in-varanasi.html|title=Is River Ganges drying in Varanasi|publisher=Aninews.in|lenguage=en|accessdate=3 nëntor 2012|archive-date=12 maj 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120512213923/http://aninews.in/newsdetail2/story39530/is-river-ganges-drying-in-varanasi.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theaustralian.com.au/news/world/ganges-receding-despite-rainfall/story-e6frg6so-1226066738979|work=The Australian|title=Ganges receding despite rainfall|date=1 qershor 2011|language=en}}</ref>

| BURIMI = India Meteorological Department (regjistrimet deri në 2010)<ref name=IMD>{{cite web| url=http://www.imd.gov.in/section/climate/extreme/varanasi2.htm|title=Varanasi Climatological Table Period: 1971–2000|publisher=India Meteorological Department|language=en| accessdate=15 prill 2015}}</ref><ref name=IMD2>{{cite web| url=http://www.imdpune.gov.in/Temp_Extremes/histext2010.pdf|format=PDF|title=Ever recorded Maximum and minimum temperatures up to 2010|publisher=India Meteorological Department|language=en|url-status=dead|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=21 maj 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6GmnoaB0m?url=http://www.imdpune.gov.in/Temp_Extremes/histext2010.pdf}}</ref>

Varanasi qeveristet nga një numër trupash administrative, ku më i rëndësishmi është Varanasi Nagar Nigam (Korporata Bashkiake) dhe Autoriteti i Zhvillimit të Varanasit, që është përgjegjës për realizimin e master planeve të qytetit. Furnizimi me uj dhe sistemi i kanalizimeve drejtohet nga Jal Nigami.<ref name=Academy21>Students' Academy: [https://books.google.com/books?id=sHc3AgAAQBAJ&pg=PA21 Banaras (Varanasi) – The City of Gods]; fq. 21</ref> Varanasi është i përfaqësuar në Parlamentin e Indisë nga kryministri i tanishëm i Indisë, Narendra Modi, që fitoi zgjedhjet e Lok Sabhas në vitin 2014 me një diferencë të madhe.<ref>{{Cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-05-16/news/49898450_1_narendra-modi-varanasi-lok-sabha-kailash-chaurasia|title=Elections 2014: Narendra Modi wins Varanasi by a massive margin of 3.37 lakh votes|date=16 mars 2014|newspaper=The Economic Times|language=en}}</ref>

Varanasi është binjakëzuar me {{flagicon|JPN}}[[Kyoto]]n në [[Japonia|Japoni]]<ref name=Som>{{cite web|last=Som|first=Vishnu|url=http://www.ndtv.com/article/india/to-rejuvenate-indian-cities-pm-modi-takes-first-step-with-japan-584209?ndtv_alsoread|title=To Rejuvenate Indian Cities, PM Modi Takes First Step With Japan|date=30 gusht 2014|publisher=NDTV.com|language=en}}</ref>

Sushruta, kirurgu dhe autori i madh i ''Sushruta Samhitas'', teksti sanskrit i kirurgjisë, jetoi në Varanasi dhe e praktikoi mjeksinë dhe kirurgjinë disa kohë gjatë shekullit të V p.e.s.. Që nga viti 1922, Ayurveda ka qenë subjekt i trajnimit në Banaras Hindu University dhe në vitin 1927 u krijua një kolegj i veçant ayurvedik.<ref>{{cite journal|url=http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V02_605.gif|title=Susruta|journal=The Imperial Gazetteer of India|year=1909|volume=2|page=570|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bhu.ac.in/ims/ayurveda/ayurveda_about.htm|title=Faculty of Ayurveda|publisher=Banaras Hindu University|language=en}}</ref> Në Varanasi ka shumë qendra ayurvedike si Sparsa Ayurvedic Centre që mundëson trajtime ayurvedike si Panchakarma dhe metoda të tjera.<ref>{{cite web|url=http://www.ayurveda.in/centers/sparsa-ayurvedic-centre-399.html|title=Sparsa Ayurvedic Centre|publisher=ayurveda.in|language=en}}</ref> S. S. Ayurveda Hospital menaxhon një qendër të trajtimit Panchakarma, në lidhje me Kerala Ayurveda Ltd.<ref>{{cite web|url=http://www.keralaayurveda.biz/sites/default/files/pdf/KAL%20Press%20release%201%20July%202012.pdf|format=PDF|title=Kerala Ayurveda Panchakarma Centre at Banaras Hindu University (BHU) under PPP|date=5 korrik 2012|publisher=Kerala Ayurveda Ltd.|language=en|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=10 korrik 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150710222619/http://www.keralaayurveda.biz/sites/default/files/pdf/KAL%20Press%20release%201%20July%202012.pdf|url-status=dead}}</ref>

Varansi ka mjaft spitale, duke përfshirë Heritage Hospital, Marwari Hospital, Pitambari Hopspital, Mata Anand Mai Hospital, Rajkiya Hospital, Ram Krishna Mission Hospital, Shiv Prasad Gupta Hospital, Pandit Deen Dayal Upadhyay hospital (i menaxhuar nga qeveria shtetërore), më i madhi është Sir Sundar Lal Hospital (spital universitar) që ka më shumë se 1150 shtrate dhe një qendër të veçantë për traumën që ka 340 shtrate dhe Varanasi Hospital and Medical Research Centre. Gjithashtu në Varanasi vepron një institut i veçant për kancerin.<ref>{{cite web|url=http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/restaurants.htm|title=Restaurants & Hospitals|publisher=Uttar Pradesh Tourism|language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=30 tetor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121030074029/http://up-tourism.com/destination/varanasi/restaurants.htm|url-status=dead}}</ref> Spitali i Varanasit u krijuar në vitin 1964 nga Dr. Baijnath Prasad.<ref name="VH">{{cite web|url=http://varanasihospital.com/|title=Welcome to Varanasi Hospital|publisher=Varanasi Hospital and Medical Research Centre|language=en|accessdate=30 tetor 2012}}</ref> Spitali, që në vitin 2012 kishte 66 shtrate, i ofron kurim Varanasit si dhe distrikteve dhe shteteve përreth, shumë prej të cilëve mbështeten te ai për kirurgjinë.<ref name="VH"/> Megjithëse spitali vuan nga mungesa e fondeve, ai ka shërbime si rrezet-x, ultrasonografinë, ekokardiografinë dhe një laborator patologjie.<ref name="VH"/> Pjesa urbane e distriktit të Varanasit kishte një vdekshmëri foshnjore prej 70 për 1,000 në periudhën 2010–2011.<ref>[http://censusindia.gov.in/vital_statistics/AHSBulletins/files/01-Uttar%20Pradesh%20AHS%20Bulletin.pdf "Annual Health Survey 2010–2011"] (11 mb PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India (2011).</ref>

Sistemi i furnizimit me ujë dhe sistemi i kanalizimeve të Varanasit mirëmbahet nga Jal Nigami, një degë e Varanasi Nagar Nigamit. Furnizimi me energji elektrike kryhet nga Uttar Pradesh Power Corporation Limited. Qyteti prodhon rreth 350.000.000 litra<ref name=schemevaranasi>{{Cite news|first=Gopal|last=Bhargava|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20001025/mailbag.htm|title=Scheme for Varanasi|date=25 tetor 2000|work=The Tribune|location=[[India|Indi]]|language=en}}</ref> ujëra të zeza në ditë dhe 425 tonë mbetje të ngurta në ditë.<ref name=cpcbsolidwaste>{{cite web|url=http://www.cpcb.nic.in/pcpdiv_plan4.htm|title=Waste Generation and Composition|accessdate=18 gusht 2006|work=Management of municipal solid wastes|publisher=Planning Division, Central Pollution Control Board|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060717141102/http://www.cpcb.nic.in/pcpdiv_plan4.htm|archivedate=17 korrik 2006}}</ref> Mbetjet e ngurta grumbullohen në një landfill.<ref name=cpcbsolidwaste2>{{cite web|url=http://www.cpcb.nic.in/pcpdiv_plan4.htm|title=Status of landfill sites in 59 cities|accessdate=18 gusht 2006|work=Management of municipal solid wastes|publisher=Planning Division, Central Pollution Control Board|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060717141102/http://www.cpcb.nic.in/pcpdiv_plan4.htm|archivedate=17 korrik 2006}}</ref>

Varanasi është pjesë e zonës së gjuhës hindi, pasi shumica e popullsisë, afërsisht 80%, flet gjuhën hindi. Gjuha e dytë e më e folur është ajo urdu, është flitet nga 19% e popullsisë. Sipas të dhënave të përkohshme nga censusi i vitit 2011, aglomerati urban i Varanasit kishte një popullsi prej 1.435.113 banorësh, me 761,060 meshkuj dhe 674,053 femra.<ref name=uastats>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|language=en|accessdate=7 korrik 2012}}</ref>

Popullsia e aglomeratit urban të Varanasit në vitin 2001 ishte 1.371.749 banorë me një raport prej 879 femrash për 1.000 meshkuj.<ref name=censusmillioncities>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/|title=Urban Agglomerations/Cities having population of more than one million in 2001|language=en|accessdate=18 gusht 2006|date=25 korrik 2001|work=Census of India 2001 (Provisional)|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> Megjithatë, zona nën Varanasi Nagar Nigam ka një popullsi prej 1.100.748 banorësh<ref name=uptownscensus1>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/|title=Population, Population in the age group 0–6 and literates by sex – Urban Agglomeration/Town: 2001|language=en|accessdate=17 gusht 2006|format=PDF|work=Census of India 2001 (Provisional)|publisher=Office of the Registrar General, India|pages=53-4}}</ref> me një raport prej 883 femrash për 1.000 meshkuj.<ref name=uptownscensus1/> Përqindja e alfabetizmit (ata që dinë të shkruajnë e të lexojnë) në aglomeratin urban është 77%, ndërsa ai në zonën e korporotës bashkiake është 78%.<ref name=uptownscensus1/> Afërsisht 138.000 banorë në zonën bashkiake jetojnë në baraka.<ref name=censusmillionslums>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/|title=Slum Population in Million Plus Cities (Municipal Corporations): Part A|accessdate=18 gusht 2006|date=22 janar 2002|work=Census of India 2001 (Provisional)|publisher=Office of the Registrar General, India|language=en}}</ref>

| burimi = {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|language=en|accessdate=7 korrik 2012}}

| burimi = {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|language=en|accessdate=7 korrik 2012}}

| burimi = {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|language=en|accessdate=7 korrik 2012}}

| burimi = {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011| language=en|accessdate=7 korrik 2012}}

|+ Caption: Popullsia e kastës së paprekshme dhe tribuve të planifikuara<ref>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011| language=en|accessdate=7 korrik 2012}}</ref>

Në sektorin e manifakturës metalike, një nga punësuesit kryesor është Diesel Locomotive Works.<ref name=28JNNURM31/> Bharat Heavy Electricals Limited, një fabrikë pajisjesh energjitike të mëdha, vepron gjithashtu një impiant për mirëmbajtjen e pajisjeve të rënda.<ref>{{cite web|url=http://www.bhelherp.com/about.jsp|title=About Bharat|publisher=Bharat Heavy Electricals Limited| language=en|accessdate=3 nëntor 2012|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115302/https://www.bhelherp.com/about.jsp|url-status=dead}}</ref> Mallra të tjerë të rëndësishëm të prodhuar dhe tregtuar në Varanasi përfshijnë tapetet Mirzapur, qilimat dhe dhurrit e punuara me dorë, pajisje tunxhi, bakri, druri dhe lodra balte, punime artizanale, argjendari dhe instrumente muzikore. Prodhime të rëndësishme bujqësore përfshijnë gjethe beteli (për të bërë paanë), mango langra dhe khoa (qumësht i ngurtësuar).<ref name=28JNNURM31/><ref name=Mitra117,169>Swati Mitra: [https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC&pg=PA117 Good Earth Varanasi City Guide]; 2002, fq. 117, 169</ref>

Turizmi është sektori i dytë më i rëndësishëm i Varanasit.<ref name=56JNNURM57>[http://gangapedia.iitk.ac.in/sites/default/files/CDP_Varanasi.pdf City Development Plan for Varanasi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140223090737/http://gangapedia.iitk.ac.in/sites/default/files/CDP_Varanasi.pdf |date=23 shkurt 2014 }}; 2006, fq. 56-7</ref> Mbi 3 milion turistë indianë dhe 200,000 turistë të huaj e vizitojnë çdo vit, më zakonisht për arsye fetare.<ref name=56JNNURM57/><ref name="Times of India">{{cite news|title=Foreign tourists' arrival breach 2L mark|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-02-02/varanasi/28363436_1_foreign-tourists-tourism-officials-arrival|language=en|accessdate=22 tetor 2012|work=The Times of India|archive-date=16 janar 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140116121558/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-02-02/varanasi/28363436_1_foreign-tourists-tourism-officials-arrival|url-status=dead}}</ref> Shumia e turistëve indianë janë nga [[Bihari]], [[Bengali Perëndimor]], [[Madia Pradeshi]] dhe Uttar Pradeshi, ndërsa shumica e turistëve të huaj janë nga [[Sri Lanka]] dhe [[Japonia]]. Periudha kulmore e turizmit është ajo midis tetorit dhe marsit.<ref name=56JNNURM57/> Në tërësi, në qytet ndodhen rreth 12,000 shtretër të disponueshëm, nga të cilët rreth gjysma janë në hotele të shtrenjtë dhe një e treta te [[Dharamshala|dharamsalat]] (bujtina fetare). Në përgjithëse, infrastruktura turistike e Varanasit nuk është shumë e zhvilluar.<ref name=56JNNURM57/>

Në Varanasi qendrat tregtare dhe multiplekset e famshme janë JHV Mall në zonën e kazermave të Varanasit, IP Mall në Sigra, IP Vijaya Mall në Bhelupur dhe PDR në Luxa. Qyteti ka mjaft banka, duke përfshirë Allahabad Bank, Andhra Bank, Bank of Baroda, Canara Bank, Central Bank of India, Corporation Bank, Indian Overseas Bank dhe State Bank of India.<ref>{{cite web|url=http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/bank_post_telegraph.htm|title=Bank, Post & Telegraph|publisher=Uttar Pradesh Tourism|accessdate=30 tetor 2012| language=en |archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115113/http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/bank_post_telegraph.htm|url-status=dead}}</ref>

Shkrimtarët e shquar indianë që kanë qëndruar në qytet ishin Kabiri, Ravidasi dhe Tulsidasi, që këtu shkroi një pjesë të madhe të ''Ram Charit Manasit'' të tij. Kulluka Bhatti në Varanasi shkroi shkroi përshkrimin e mirënjohur të ''Manusmṛtit'' në shekullin e XV,<ref>{{cite journal|url=http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V02_297.gif|title=The Indian Empire|journal=The Imperial Gazetteer of India| language=en|year=1909|volume=2|page=262}}</ref> Më vonë shkrimtarë të qytetit përfshinin Acharya Shuklan, Baldev Upadhyayan, Bharatendu Harishchandran, Devaki Nandan Khatrin, Hazari Prasad Dwivedin, Jaishankar Prasadin, Kshetresa Chandra Chattopadhyayan, Sudama Pandey-n (Dhoomil), Vagish Shastrin dhe Vidya Niwas Mishran.<ref>[https://books.google.com/books?id=ViwqAQAAIAAJ Sruti]; 1999, P. N. Sundaresan</ref>

Varanasi është një qendër e rëndësishme e arteve dhe dizajneve. Ai është një prodhues i mëndafsheve dhe brokadave me punime me fije ari dhe argjendi, endjes së tapeteve, lodrave prej druri, byzylykëve të bërë prej qelqi, punimeve prej fildishi, parfumeve, enëve artistike prej tunxhi dhe bakri dhe të një larmie punimesh artizanale.<ref name=topic>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topiç623248/Varanasi|title=Varanasi|date=1 nëntor 2012| language=en|work=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref name=bhu>{{cite web|url=http://www.bhu.ac.in/varanasi.htm|title=Benares, the Eternal City|accessdate=2 nëntor 2012|publisher=Banaras Hindu University| language=en|archive-date=20 qershor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120620142336/http://www.bhu.ac.in/varanasi.htm|url-status=dead}}</ref> Varreza e kazermës së Sundimit Britanik tani është vendi i Varanasi's Arts and Crafts.<ref name=Tiwari9>Reena Tiwari: [https://books.google.com/books?id=P7W1I4j75E8C&pg=PA9 Space-Body-Ritual: Performativity in the City]; 2010, fq. 9</ref>

Artistë të shquar (muzikantë dhe kërcimtarë) dhe histoianë që janë të lidhur me qytetin përfshijnë Anand Krishnan, Bismillah Khanin, muzikantët Omkarnath Thakur, Ravi Shankar, Girija Devi, Gopal Shankar Misra, Gopi Krishna, Kishan Maharaj, Lalmani Misra, N. Rajam, Rai Krishnadasa, Siddheshwari Devi, Samta Prasad, Sitara Devi dhe Pandit Vikash Maharaj.<ref>{{cite web|last=Uttar Pradesh|first=Govt.|url=http://varanasi.nic.in/|title=DEO Portal Varanasi| language=en|publisher=District Varanasi}}</ref>

Tradita muzikore e Varanasit mund të datohet që nga tekstet puranike. Sipas legjendave të lashta, evoluimi i formave të kërcimit dhe muzikës i atribuohet Shivës, perëndisë padrone të Varanasit. Gjatë periudhës mesjetare, lëvizja Bhakti e sektit Vaishnava, u bë popullore dhe Varanasi u bë një qendër e lulëzuar për muzikantë si Surdas, Kabir, Raidas, Mira dhe Tulsidas. Gjatë sundimit monarkik të Govind Chandras në shekullin e XVI, Stili i Këndimit Dhrupad ishte nën patronazhin mbretëror dhe çoi në forma të tjera të lidhura të muzikës si Dhamar, Hori dhe Chaturang. Aktualisht maestroja dhrupad Pandit Ritwik Sanyal nga Varanasi është duke punuar për ripërtëritjen e këtij stili muzikor.<ref name=Music>{{cite web|url=http://www.varanasicity.com/varanasi-music.html|title=Varanasi Music|language=en |accessdate=27 maj 2013|publisher=Varanasi City.com}}</ref>

Prania e 7 universiteteve të vlerësuar, 150 shkollave [[MuslimaniMuslimanët|muslimane]], rreth 100 Sanskrit pathashalave (shkolla tradicionale) dhe 50 kolegjeve e bëjnë atë një ‘Qytet të Kulturës dhe Arsimit’. Historikisht, Varanasi ka qenë një qendër e arsimit të Indisë, që tërheq studentë dhe studiues nga i gjithë vendi.<ref name=Sharma191>Virendra N. Sharma: [https://books.google.com/books?id=QRA2mgZnXXMC&pg=PA191 Sawai Jai Singh And His Astronomy]; 1995, fq. 191</ref><ref name=Gupta41>Amita Gupta: [https://books.google.com/books?id=qi2EAXesijkC&pg=PA41 Early Childhood Education, Postcolonial Theory, and Teaching Practices in India]; 2006, fq. 41</ref> Varanasi ka një nivel të përgjithshëm alfabetizmi prej 80% (alfabetizmi mashkullor 85%, ndërsa ai femëror 75%).<ref name=uastats/> Ai përmban shumë kolegje dhe universitete. Më i shquari është Banaras Hindu University (BHU), që është një nga universitetet më të mëdhenj rezidencial në Azi me mbi 20,000 studentë.<ref>{{cite web|author=Kumar Yadav, Mithilesh|url=http://www.hindustantimes.com/HTEducation/Chunk-HT-UI-HTEducationSectionPage-OtherStories/From-ancient-to-modern/SP-Article1-709224.aspx|title=From ancient to modern|work=Hindustan Times|date=14 qershor 2011| language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115138/https://www.hindustantimes.com/archive-news/|url-status=dead}}</ref> Indian Institute of Technology, BHU është përcaktuar si një institut me rëndësi kombëtare dhe është një nga 16 Institutet indiane të teknologjisë. Kolegje dhe universitete të tjera në Varanasi përfshijnë Imania Arabic College, Institute of Integrated Management and Technology (IIMT), Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith, Nav Sadhana Kala Kendra, Sampurnanand Sanskrit University, Sri Agrasen Kanya P.G. College dhe Udai Pratap Autonomous College. Në rrethinat e qytetit janë vendosur kolegje të ndryshme inxhinierike.

Shkolla e Konventit të Shën Jozefit në Shivpur, Varanasi, u krijua nga Motrat e Zonjës Sonë të Providencës së Francës si një institucion i pakicës katolike me aprovimin e Qeverisë së Uttar Pradeshit. Është një organizatë autonome nën dioqezën e Peshkopit të Varanasit. Ai mundëson arsimimin jo vetëm për fëmijët katolikë, por edhe për të tjerët në pajtim me rregullat e tij.<ref>{{Cite web|url=http://www.sjcsvns.org/index_files/AboutUs.htm|title=About US|accessdate=3 gusht 2015| language=en|publisher=St. Joseph's Convent School organization}}</ref>

Një tjetër institucion i rëndësishëm është Shkolla Qendrore Hindu në Kamachha. Kjo u krijua nga Annie Besant në korrik të vitit 1898 me objektivin e dhënies së mësimit shekullar. Është i hapur për studentë nga të gjitha kulturat.<ref>[https://books.google.com/books?id=uBSEJznCfJkC&pg=PA1 Dr. Rajendra Prasad, Correspondence and Select Documents: Volume Seventeen. Presidency Period January 1954 to December 1955]; 1984, fq. 1–</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.varanasi.org.in/central-hindu-school|title=CHS Varanasi| language=en|accessdate=3 gusht 2015|publisher=varanasi.org.in}}</ref>

'''Central University for Tibetan Studies''' (CUTS; në gjuhën tibetiane: ཝ་ཎ་མཐོ་སློབ, në transliterimin ëyaliewyalie: ëawa Na mtho slob), fillimisht i quajtur '''Central Institute of Higher Tibetan Studies''' (CIHTS), është një institut universitar i themeluar në Sarnath, në vitin 1967, si një organizim autonom nën Ministrinë e Kulturës së Indisë.<ref name=UGC>{{cite web|title=Deemed Universities|url=http://www.ugc.ac.in/inside/deemed%20universities/highertibetanstudies.html|work=Deemed Universities|publisher=UGC| language=en|accessdate=13 mars 2012}}</ref> Universiteti i vetëm i këtij lloji në botë, që mëson në gjuhën tibetiane. U vlerësua nga Dalai Lama në vitin 1971. I vendosur në Sarnath, universiteti zotëron një koleksion të gjerë tekstesh budiste, dorëshkrimesh tibetiane etj.

Fillimisht funksiononte si një degë e veçantë e Sampurnanand Sanskrit University. Në fillim të viteve 1970 Qeveria e Indisë e rishikoi përparimin e institutit dhe vendosi ti jepte statusin e një institucioni autonom në varësi të departmentit të kulturës në ministrinë e Arsimit të Indisë në 1977 me financimin e plotë nga qeveria indiane. Instituti përparoi në mënyrë të qëndrueshme kështu që qeveria e shpalli një universitet më 5 prill 1988. Instituti drejtohet nga prof. Lobsang Norbu Shastri.<ref name="VC's Message">{{cite web|language=en |url=http://www.cuts.ac.in/GuestSection/vc_desk.html|title=VC's Message|publisher=CUTS|date=2016|accessdate=14 shkurt 2016|archive-date=14 mars 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314043142/http://www.cuts.ac.in/GuestSection/vc_desk.html|url-status=dead}}</ref> Me qëllimin për të shkëlqyer në fushat e Tibetologjisë dhe Budologjisë, universiteti tërheq mjaft studentë nga shumë familje himalajane, që vijnë nga Kinnauri, Lahauli, Spiti, Ladakh-u dhe Monpas-i nga shteti i Arunaçalit. Studentët nga Nepali konsistojnë në studentë nga Sherpas, Lamas dhe shumë më tepër nga rajonet kufitare të Mustang-ut dhe Dolpos. Përveç këtyre, ai frekuentohet edhe nga studentë nga [[Butani]] dhe [[Mongolia]].

Basketbolli, kriketi dhe hokei janë sportet më popullore në Varanasi.<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2005/11/09/stories/2005110912892000.htm|title=Varanasi team scores big win|work=The Hindu|date=9 nëntor 2005| language=en|accessdate=30 tetor 2012|location=Chennai, India|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115153/https://www.thehindu.com/2005/11/09/stories/2005110912892000.htm|url-status=dead}}</ref> Stadiumi kryesor në qytet është Stadiumi Sigra, i njohur edhe si Stadiumi Dr. Sampurnanda, ku luhen ndeshjet e kategorisë së parë të kriketit.<ref>{{cite web|url=http://stats.thecricketer.com/Grounds/1268.html|title=Dr Sampurnanda Stadium, Varanasi|publisher=The Cricketer| language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115105/http://stats.thecricketer.com/Grounds/1268.html|url-status=dead}}</ref> Ndeshjet vendore të kriketit luhen edhe në terrenin e Banaras Hindu University, në kompleksin sportiv Dr. Bheeem Rao.<ref name=Ray3>Satyajit Ray: [https://books.google.com/books?id=RKjNXSvBrz8C&pg=PA3 Adventures of Feluda: Mystery of the El]; 2003, fq. 3</ref>

Fakulteti i Edukimit Fizik të Banaras Hindu University ofron kurse diplomimi në menaxhimin e sporteve, fizioterapinë sportive, psikologjinë sportive dhe gazetarinë sportive.<ref>{{cite web|url=http://bhu.ac.in/physicaledu/index.html|title=Department of Physical Education|publisher=Banaras Hindu University| language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=7 qershor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120607180710/http://www.bhu.ac.in/physicaledu/index.html|url-status=dead}}</ref>

Gjimnastika është gjithashtu popullore në Varanasi dhe shumë vajza indiane praktikohen në mjedis të hapur te [[ghatet]] në mëngjes, që bujt akhada, ku "ushtrimet e mëngjesit, një zhytje në Gang dhe një vizit te tempulli i Hanumanit" përbën një ritual të përditshëm.<ref name=Tiwari47>Reena Tiwari: [https://books.google.com/books?id=P7W1I4j75E8C&pg=PA9 Space-Body-Ritual: Performativity in the City]; 2010, fq. 47</ref> Megjithë ankesat rreth cilësisë së ujit, dy klube noti ofrojnë mësime noti në Gang.<ref>{{cite web|last=Naskar|first=Sudhiti|title=The river where swimming lessons can be a health hazard|publisher=BBC News| language=en|accessdate=4 korrik 2014|date=4 korrik 2014|url=http://www.bbc.com/news/magazine-28112403}}</ref>

Shoqata e Sportit të Shahut në Distriktin e Varanasit me qendër në Varanasi, është e lidhur me Shoqatën e Sportit të Shahut të Uttar Pradeshit.<ref>{{cite web|language=en |url=http://vdcsa.webs.com/|title=Varanasi District Chess Sports Association|publisher=Varanasi District Chess Sports Association|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=3 prill 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130403141958/http://vdcsa.webs.com/|url-status=dead}}</ref>

[[File:Varanasi Trikes.jpg|thumb|left|rikshouPedalues pedaluesrikshou në një rrugë të ngarkuar në Varanasi]]

Vanarasi është i lidhur mirë me rrugë tokësore, hekurudhore dhe ajrore. Ai është i vendosur përgjatë bregut lindor të lumit Gang, në mes të Luginë së Gangut. Ai është i lidhur mirë me rrugë hekurudhore nga [[New Delhi]] (764&nbsp;km), [[Kalkuta]] (677&nbsp;km) dhe [[Bombeji]] (1476&nbsp;km); ai është gjithashtu i lidhur me rrugë dhe fluturime ajrore me pjesë të ndryshme të [[India|Indisë]]. Brenda qytetit transporti mundësohet nga taksitë, rikshout, rikthout pedalues dhe tri rrotëshit, por me disa kufizime në zonën e vjetër të qytetit.<ref name=reach>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/default.htm|title=DEO Varanasi|work=Tourist Information How to Reach page|language=en|publisher=Varanasi District Administration by National Informatics center}}</ref>

Varanasi shërbehet nga Aeroporti Ndërkombëtar Lal Bahadur Shastri, që është afërsisht 26&nbsp;km nga qendra e qytetit në Babatpur.<ref name=Mitra195>Swati Mitra: [https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC&pg=PA195 Good Earth Varanasi City Guide]; 2002, fq. 195</ref> Aeroporti inauguroi një terminal të ri në vitin 2010 dhe iu dha statusi i aeroportit ndërkombëtar më 4 tetor 2012.<ref name=fe/><ref>{{cite web|language=en |url=http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=777269|title=Cabinet Grants International Status to Five Airports|publisher=Outlook India|date=4 tetor 2012|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=9 maj 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509140104/http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=777269|url-status=dead}}</ref> Air India, Buddha Air, Jet Airways, Jet Konnect, IndiGo dhe SpiceJet kryejnë fluturime nga Varanasi në [[Delhi]], [[Gaya]], [[Katmandu]], [[Khajuraho]], Sharjah, [[Laknau]], Bombeji, Hyderabad, [[Bangalore]], dhe Kalkuta.<ref>{{cite web |url=http://www.flightstats.com/go/FlightStatus/flightStatusByAirport.do?airportCode=VNS&airportQueryType=0|title=Varanasi Airport|publisher=Flight Stats| language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=3 qershor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130603161542/http://www.flightstats.com/go/FlightStatus/flightStatusByAirport.do?airportCode=VNS&airportQueryType=0|url-status=dead}}</ref> Mbi 330,000 pasagjerë e përdorin aeroportin çdo vit.<ref name=fe>{{cite web|language=en |url=http://www.financialexpress.com/news/varanasi-airport-to-get-remotecontrol-opening/653541/1|title=Varanasi airport to get remote-control opening|work=The Financial Express|date=30 korrik 2010|accessdate=30 tetor 2012}}</ref>

[[File:Varanasi Railway Station.JPG|thumb|left|Nyja hekurudhore e Varanasit]]

Nyja e Varanasit, zakonisht e njohur si Stacioni Hekurudhor i Kazermës së Varanasi, është stacioni më i madh hekurudhor në qytet. Te ai kalojnë më shumë se 360,000 pasagjerë dhe 240 trena çdo ditë.<ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-11/varanasi/29531482_1_summer-special-trains-railway-station-passenger-trains|title=With mercury soaring, Kashi is still 'hot' destination|work=The Times of India|date=11 maj 2011| language=en|accessdate=30 tetor 2012|archive-date=10 maj 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510113525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-11/varanasi/29531482_1_summer-special-trains-railway-station-passenger-trains|url-status=dead}}</ref> Disa nga trenat më të rëndësishëm ekspres që operojnë në stacionin hekurudhor të nyjes së Varanasit janë: Udhna Varanasi Express që udhëton midis nyjës Udhna (Surat) dhe Varanasit, në një distancë prej 1398&nbsp;km;<ref>{{Cite web|language=en |url=http://indiarailinfo.com/train/udhna-varanasi-weekly-express-19057-udn-to-bsb/20050/215/334|title=19057/Udhna(Surat) – Varanasi Bholenagari Express|accessdate=3 gusht 2015|publisher=Indian Railways}}</ref> Kashi Vishwanath Express, që udhëton midis Varanasit dhe Stacionit Hekurudhor të New Delhi;<ref>{{Cite web|language=en |url=http://runningstatus.in/status/14258-today|title=Kashi V Express (14258) Running Train Status|accessdate=3 gusht 2015|publisher=Indian Railways}}</ref> Kanpur Varanasi InterCity Express, i quajtur edhe Varuna Express, që udhëton në një distancë prej 355&nbsp;km dhe lidhet me [[Laknau]]n (kryeqyteti i Uttar Pradeshit) dhe Kanpurin;<ref>{{Cite web|language=en |url=http://indiarailinfo.com/train/varuna-express-24228-cnb-to-bsb/8062|title=24228/Varuna Express|accessdate=3 gusht 2015|publisher=Indian Railways}}</ref> dhe Sabarmati Express, udhëton midis Varanasit dhe Ahmedabadit.

'''Varanasi''' është më i shenjti nga shtatë qytetet e shenjta (''[[Sapta Puri]]'') të [[Hinduizmi]]t dhe [[Xhainizmi]]t, dhe luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e [[Budizmi]]t. Qyteti është një mozaik i grupeve të ndryshme fetare dhe traditave të tyre. Vetëm brenda qytetit, ndodhen mbi 3300 faltore dhe tempuj hindu, rreth 1388 faltore apo [[XhamijaXhamia|xhami]] myslimane, 12 kisha, 4 faltore xhainiste, 11 vende budiste ndër të cilët 9 tempuj budistë, 45 vende sikiste ndër të cilat 3 tempuj sikistë ([[gurdvara]]) dhe mjaft shënuese të tjera të një shumësie hyjnish folklorike. Këtu [[Hinduizmi]], [[Budizmi]], [[Xhainizmi]], [[Sikizmi]], [[Krishtërimi]] dhe [[Islami]] kanë traditat e tyre të veçanta dhe nga ana tjetër ata së bashku krijojnë jetën harmonike dhe kulturën e qytetit të quajtur ‘Banarasian’.

Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 84 % hindu dhe 14.88 % myslimanë; ndërsa besimet e tjera bashkë me ateistët përbënin rreth 1.12 %, ku bënin pjesë 7696 të krishterë, 3309 sikistë, 1146 budistë, 1898 xhainistë; 298 persona të besimeve të tjera dhe 7826 ateistë. Ndërsa qyteti i Varanasit përbëhej nga 70 % hindu dhe 28.8 % myslimanë, ndërsa besimet e tjera bashkë me ateistët ishin 1.2 % të përbërë nga 4034 të krishterë, 2610 sikistë, 461 budistë, 1417 xhainistë, 233 persona të besimeve të tjera dhe 3995 ateistë.<ref name=censusi-fetar>{{cito web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW09C-01%20MDDS.XLS|title=C-1 Population By Religious Community, Uttar Pradesh|work=censusindia.gov.in|language=en |accessdate=2 shkurt 2017}}</ref>

Në censusin e vitit 2001, hindutë përbënin rreth 81 %, myslimanët rreth 18 %, ndërsa personat e besimeve të tjera ose pa besim përbënin 0.4% të popullsisë së Distriktit të Varanasit.<ref name=censusreligion>{{cite web| language=en |url=http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Social_and_cultural/Religion.aspx|title=Census of India – Socio-cultural aspects|publisher=Censusindia.gov.in |accessdate=3 nëntor 2012}}</ref>

Varanasi, popullor për pelegrinët hindu me emrin Kashi,<ref>[https://web.archive.org/web/20101225054817/http://up-tourism.com/destination/varanasi/intro.htm Uttar Pradesh Tourism – Varanasi], Department of Tourism – Government of UP.], kontrolluar më 20 gusht 2015</ref> është një nga qytetet dhe qendrat më të shenjta të pelegrinazhit për hindutëhindut e të gjitha rrymave.<ref name=Vera179>Zak Vera: [https://books.google.com/books?id=8HhVcspIBU4C&pg=PA179 Invisible River: Sir Richard's Last Mission]; 2010, fq. 179</ref> Është më i shenjti i shtatë qyteteve më të shenjtë në hindu ([[Sapta Puri]]) dhe konsiderohet si dhënësi i shpëtimit (''[[moksha]]s'').<ref name=Shackley121>Myra Shackley: [https://books.google.com/books?id=F18-QxgyHIEC&pg=PA121 Managing Sacred Sites: Service Provision and Visitor Experience]; 2001, fq. 121</ref><ref name=Kramrisch3>Stella Kramrisch: [https://books.google.com/books?id=NNcXrBlI9S0C&pg=PA3 The Hindu Temple]; 1946, fq. 3</ref> Hindutë besojnë se vdekja në Varanasi sjell moksha (çlirimi shpëtimtar).<ref name=6-9Bansal34-5>Sunita Pant Bansal: Hindu Pilgrimage. Teertha; 2008, fq. 6–9, 34–35</ref> Është një nga qytet më të vjetra të banuara në mënyrë të vazhdueshme në botë. Varanasi është gjithashtu i njohur si qyteti i parapëlqyer i perëndisë hindu [[Shiva]].<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9074835/Varanasi Varanasi]</ref><ref>[http://www.academia.edu/8968635/Varanasi_Varanasi_Banaras_Kashi Varanasi]</ref>

Si vendi i [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Tempullit Kashi Vishvanatha]], ''[[Jyotirlinga]]'', qyteti është veçanërisht i shenjtë për ndjekësit e Shaivizmit. Kashi është gjithashtu një [[Shakti Pitha]], ku qëndron tempulli i hyjneshës [[Tempulli Vishalakshi|Vishalakshi]], që besohet se është vendi ku ranë vathët ose krahu i majt i hyjneshës Sati.<ref name=leaflet2>{{cite press release|title=Varanasi – Explore India Millennium Year|publisher=Ministry of Tourism, Government of India|date=mars 2007| language=en|accessdate=5 mars 2007}}</ref> HindutëHindut e sektit Shakti bëjnë pelegrinazh në qytet për shkak se e konsiderojnë vetë Gangun (simbolizuar nga hyjnesha Ganga) si mishërim të hyjneshës Shakti.<ref>{{cito web| language=en |url=http://www.ghumakkar.com/2012/02/11/ganga-and-ghats-in-varanasi-place-of-purification-of-sins-and-salvation/|title=Ganga and Ghats in Varanasi: Place of Purification of Sins and Salvation|author=Vishal Rathod|work=Ghumakkar.com|accessdate=23 maj 2013|archive-date=22 shtator 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130922191913/http://www.ghumakkar.com/2012/02/11/ganga-and-ghats-in-varanasi-place-of-purification-of-sins-and-salvation/|url-status=dead}}</ref> Adi Shankara këtu shkroi komentarët e tij mbi [[Hinduizmi]]n<ref>{{cito web| language=en |url=http://www.greenmesg.org/saints_devotees/adi_shankaracharya.php|title=Adi Shankaracharya (788 CE – 820 CE)|publisher=Green Message|accessdate=23 maj 2013|archive-date=6 tetor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131006104427/http://greenmesg.org/saints_devotees/adi_shankaracharya.php|url-status=dead}}</ref> dhe përpjekjet e tij çuan në ripërtëritjen e madhe hindu pasi në atë kohë praktikohej gjerësisht [[Budizmi]].<ref>[https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&pg=PA202 Students' Britannica India]; 2000, fq. 202–</ref>

Varanasi është i famshëm për bujtjen e tempujve të shumtë. Mjaft tempuj në Varanasi kanë rëndësi të madhe fetare dhe historike në Hinduizëm. Këta tempuj janë ngritur në kohë të ndryshme përgjatë historisë së Varanasi. Duke qenë destinacioni më i vlerësuar i pelegrinazhit hindu, Varanasi thuhet se është një muzeum tempujsh. I quajtur gjithashtu edhe qyteti i tempujve, Varanasi vlerësohet se bujt rreth 23,000 tempuj,<ref name=48Bansal49>Sunita Pant Bansal: Hindu Pilgrimage. Teertha; 2008, fq. 48–9</ref> ku më popullorët janë [[Tempulli Kashi Vishvanatha]] i Shivës; Tempulli Sankat Mochan Hanuman; dhe [[Mandiri i Durgës në Varanasi|Tempulli i Durgës]], i njohur për majmunët që qëndrojnë në pemët e mëdha në afërsi.<ref name=Varun>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9074835/Varanasi|title=Varanasi|work=Encyclopædia Britannica| language=en|accessdate=11 gusht 2009}}</ref><ref name=temple>{{cite web| language=en |url=http://varanasi.nic.in/temple/various_temples.html|title=Important temples of Varanasi|accessdate=2 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre|archive-date=5 nëntor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121105032502/http://varanasi.nic.in/temple/various_temples.html|url-status=dead}}</ref><ref name=131Cunningham-Sastri140>Cunningham & Sastri; 2002; Ancient Geography of India; fq. 131–140</ref> Për të vizituar këta tempuj në Varanasi vijnë njerëz nga e gjithë [[India]] ashtu si dhe nga vende të tjera, duke i bërë këta tempuj ndër më të vizituarit në [[India|Indi]].

Për shekuj Varanasi ka qenë shtëpia e filozofisë, misticizmit, spiritizmit dhe fesë indiane. Për këtë arsye Varanasi mjaft ka manastire ([[ashrami|ashramë]] dhe [[matha]]) të ndryshme, ku besime apo sekte të ndryshme kanë manastiret e tyre. Shumë nga këta manastire kanë mbijetuar prej shekujsh dhe janë qendra spiritualizmi dhe veprimtarish fetare. Në këtë kontekst një rol të rëndësishëm ka luajtur guru Shishya Parampara i Kashit. Këta manastire janë organizata jo-politike dhe pothuajse të gjithë bazohen në bamirësinë e anëtarëve. Njerëzit vijnë dhe qëndrojnë në këta manistire për të rizbuluar vetë-veten dhe për të njohur të vërtetat e përjetshme. Këta manastire mundësojnë një dritare për të eksploruar qytetin e shenjtë nëpërmjet personaliteteve intelektuale, traditave gojore dhe bashkëjetesës së përbashkët. Disa ashramë janë pa pagesë, me shërbime minimale, ndërkohë disa të tjerë janë ashramë profesionalë që ofrojnë mësime dhe shërbime të lidhura me besimin, yogën, terapitë etj. Këta ashramë kanë skema anëtarësimi që janë të disponueshme sipas zgjedhjes së vizitorëve. Ndërsa manastiret falas janë kryesisht për të moshuarit, njerëzit e braktisur, njerëzit që kanë hequr dorë nga të gjitha llojet e jetës materiale në kërkim të spiritualitetit, karmas, dharmas etj.; ashramët me pagesa të veçanta janë për profesinonistët, vizitorët ndërkombëtarë, familjet e klasës së mesme dhe të mesme të lartë etj. Të dy llojet e ashramëve ja vlen të vizitohen, për të mësuar tipin e jetës kulturore të Varanasit.<ref>{{cito web|url=http://www.varanasisearch.com/muthsandashrams.htm |title=Muths & Ashrams Varanasi|work=varanasisearch.com|language=en|accessdate=29 janar 2017|archive-date=25 tetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025062650/http://varanasisearch.com/muthsandashrams.htm|url-status=dead}}</ref>

Kabir Matha është një manastir dhe qendër pelegrinazhi në Varanasi e lidhur me shenjtin hindu Kabir, që ishte dhe poet dhe filozof i shquar mistik. [[Matha]] është pak a shumë një manastir hindu por Kabir Matha nuk është thjeshtë një manastir, është më shumë si një qendër pelegrinazhi, një tempull dhe samadhisthal. Çdo vit Kabir Matha vizitohet nga një numër i madh besimtarësh që vijnë për të festuar Kabir Jayantin, ditëlindjen e Shën Kabirit.<ref name=holyvoyages-kabir>{{cito web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/kabir-math-kabirchaura-lehartara-varanasi-india-kabir-birth-place.aspx|title=Kabir Muth in Varanasi|publisher=holyvoyages.com|language=en|accessdate=27 janar 2017|archive-date=30 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170330154911/http://holyvoyages.com/varanasi/kabir-math-kabirchaura-lehartara-varanasi-india-kabir-birth-place.aspx|url-status=dead}}</ref>

Shumë afër Kabir Mathës mund të dallohet një [[dharamshala]], e vendosur në vendin ku qëndronte shtëpia e shenjtit të madh. Në këtë [[dharamshala]], gjenden samadhët ose varret e prindërve të tij. Gjatë një gërmimi në këtë vend u zbuluan disa statuja misterioze. Statuja e parë është ajo e Vishnut shoqëruar nga Lakshmi Devi. Statuja e dytë është hamendësuar se i përket Gurusë së 9-të sikist, Guru Tegh Bahadur. Kësaj statuje i mungon koka dhe është e prangosur, që të kujton mënyrën se si Guru Tegh Bahadur-i u vra nga perandori fanatik mogul Aurangzeb. Aty ndodhen edhe statuja që ilustrojnë ngjarje të ndryshme dhe mënyrën e jetesës së Kabirit.<ref name=indiantravels-kabir>{{cito web|url=http://www.indiantravels.com/Uttar-Pradesh/Varanasi/Places/Kabir-mutt|title=Kabir mutt|website=indiantravels.com|language=en |accessdate=27 janar 2017|archive-date=3 shkurt 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150203233558/http://www.indiantravels.com/Uttar-Pradesh/Varanasi/Places/Kabir-mutt|url-status=dead}}</ref>

Më vonë në vitin 1933 Mandirit Samadhi iu dha një formë madhështore dhe elegante nga acharya i 21-të i mathës, Acharya Ram Vilas Sahab. Ai është ndërtuar me gurë ‘baluva’në një sipaërfaqe katrore prej 148.65 m² në raportin 12.2 X 12.2 metra. Chauki (pjesa e tempullit pak jashtë hyrjes kryesore dhe që shtrihet përgjatë periferisë së tempullit) është bërë me mermer të zi dhe të bardhë dhe ghanta-ghari i tempullit është bërë me gurë të skalitur mjeshtërisht. Çatia e tempullit konsiderohet si një kryevepër arkitekturore. Kupola dhe kullat e tempullit janë gjithashtu dëshmi të punimit të rrallë arkitekturor. Oborri i Mandirit Samadhi tani përdoret për të zhvilluar ceremoni të veçanta.<ref name=kabirchaura>{{cite web|language=en |url=www.kabirchaura.com|title=Official website of Kabir Chaura Varanasi|website=kabirchaura.com|accessdate=28 janar 2017}}</ref>

Satua Baba është një nga shenjtët më të shquar të Varanasit. Ashram Satua Baba është shumë i famshëm si qendër mësimi. Ai është vendi ku të rinjtë mësojnë sanskritisht, gjuha klasike indiane. Ashrami Satua Baba bazohet në një sitem të vjetër mësimi manastiror në Indi. Të rinjtë futen në të për të marrë njohuri të plota të Vedave dhe shkrimeve të lashta sanskrite. Ky [[ashrami|ashram]] është gjithashtu shembulli më i vjetër i gjallë i Guru Shishya Paramparas.<ref>{{cito web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/about-satua-baba-ashram-varanasi-india.aspx|title=Satua Baba Ashram in Varanasi|work=holyvoyages.com|language=en |accessdate=29 janar 2017|archive-date=28 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328032822/http://holyvoyages.com/varanasi/about-satua-baba-ashram-varanasi-india.aspx|url-status=dead}}</ref>

India është një vend mjaft patriarkal, që i ka mbajtur gratë të nënshtruara, ku një nga shfaqje e tillë është dhe përjashtimi nga shoqëria i vejushave. Në Indi mendohet se të qenit e ve është një mallkim që sjell vuajtje për familjen. Falë përpjekjeve të lord William Bentinck që shfuqizoi Sati Prathan (zakoni i djegjes së grave, shpesh vajza të reja me djegien e kufomës së bashkëshortit. Shumë mizori kundër të vejave janë ndaluar me përpjekjet e qeverisë megjithatë akoma gratë konsiderohen një barrë për burrat. Megjithëse Rigveda dhe Manusmriti bashkë me shumë shkrime të tjera fetare mbrojnë statusin e barabartë për burrat dhe gratë, ka shembuj të dhunimit të të drejtave të grave. Disa nga këta shembuj janë mohimi i arsimimit dhe humbja e punësimit pas martesës që i bënë femrat të varen financiarisht te burrat. Kështu, vdekja e bashkëshortit shkakton humbjen tërësore të të ardhurave dhe gratë shpesh konsiderohen barra. Gratë që mbeten të veja vendosen në Shtëpi Vejushash të menaxhuara nga OJQ dhe qeveria. Ndonjëherë këto gra të mbetura ‘jetime’ pas vdekjes së bashkëshortit mbeten rrugëve duke lypur deri sa vdesin. Shtëpitë e të vejave ose ashramët e vejushave janë përpjekje për ti strehuar këto gra pa njeri dhe të përjashtuara. Në ashramët e vejushave këto të veja gjejnë strehim, veshje, ushqim dhe ndonjëherë punësim me përpjekjet e bamirësve.<ref name=holyvoyages-widow>{{cito web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/list-of-widow-ashram-varanasi-up-india.aspx |title=Widow Ashram in Varanasi|work=holyvoyages.com|language=en|accessdate=29 janar 2017|archive-date=2 janar 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170102224857/http://holyvoyages.com/varanasi/list-of-widow-ashram-varanasi-up-india.aspx|url-status=dead}}</ref>

''Dhrupad Mela'' është një festival muzikor pesë-ditor kushtuar stilit dhrupad të zhvilluar në Ghatin Tulsi në shkurt–mars.<ref name="festival1">{{cite web|last=Uttar Pradesh Tourism |title=Fair and Festivals of Varanasi|url=http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/fair_festival.htm|publisher=Uttar Pradesh Tourism| language=en|accessdate=22 tetor 2012|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115117/http://www.up-tourism.com/destination/varanasi/fair_festival.htm|url-status=dead}}</ref> Në të marrin pjesë artistë të shquar dhe është mjaft popullor mes turistëve të huaj.

''Hanuman Jayantin'' (mars–prill), ditëlindja e Hanumanit celebrohet nga Tempulli Sankat Mochan Hanuman. Gjatë kësaj feste organizohet një ritual i veçant puxha dhe aarti si dhe një procesion publik.<ref name=sm>{{cite news| language=en |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-04-08/varanasi/28040380_1_music-concert-birju-maharaj-mishra-brothers|title=Sankat Mochan Sangeet Samaroh from April 13|date=8 prill 2009|work=The Times of India|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=4 nëntor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104051021/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-04-08/varanasi/28040380_1_music-concert-birju-maharaj-mishra-brothers|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-04-14/varanasi/28001802_1_music-festival-first-night-pandit-jasraj|title=Jasraj, Birju Maharaj enthral on first night|date=14 prill 2009|work=The Times of India| language=en|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=4 nëntor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104051028/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-04-14/varanasi/28001802_1_music-festival-first-night-pandit-jasraj|url-status=dead}}</ref> Duke filluar nga viti 1923, tempulli organizohn një festival pesë ditor të myzikës dhe kërcimit klasik të titulluar ''Sankat Mochan Sangeet Samaroh'' në këtë periudhë, ku ftohen për të marrë pjesë artistët më të shquar nga e gjithë India.<ref name=Varun/><ref>{{cite news|language=en |url=http://www.hindu.com/fr/2006/04/07/stories/2006040701270300.htm|title=Glimpses of eternity|work=The Hindu|location=Chennai, Indi|date=7 prill 2006|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=30 prill 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131308/http://www.hindu.com/fr/2006/04/07/stories/2006040701270300.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|language=en |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-04-04/varanasi/28132549_1_music-concert-music-festival-musicians|title=Sankat Mochan music concert begins|date=4 prill 2010|work=The Times of India|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=4 nëntor 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104051034/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-04-04/varanasi/28132549_1_music-concert-music-festival-musicians|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-12/varanasi/31330678_1_padma-awardees-music-festival-flute|title=Sankat Mochan Sangeet Samaroh begins|language=en|accessdate=2 nëntor 2012|work=The Times of India|date=12 prill 2012|archive-date=10 maj 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510125240/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-12/varanasi/31330678_1_padma-awardees-music-festival-flute|url-status=dead}}</ref>

[[File:Nag Nathaiya festival in Varanasi.jpg|thumb|upright|Krishna duke qëndruar mbi gjarprin Kaliya gjatë festës Nag Nathaiya në Varanasi]]

''Bharat Milap'' celebron takimin e Ramas dhe vëllait të tij më të vogël Bharata pas kthimit të të parit nga mërgimi 14 vjeçar në [[AyodhyaAjodhja]].<ref name=Varun/> Festohet gjatë tetor-nëntorit, një ditë pas festës së Vijayadashamit ose Dussehras. Kashi Nareshi e ndjek këtë festë në veshjen e tij mbretërore. Festa tërheq një numër të madh besimtarësh.<ref name=festival>{{cite web |url=http://varanasi.nic.in/culture/fair.html|title=Fairs and festivals|language=en|accessdate=2 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref>

[[File:Smaller mosque of Aurangzeb, with the north minaret covered with scaffolding (Varanasi) by James Prinsep.jpg|thumb|264px258px|Ndërtimi i ''Xhamisë së Aurangzebit'' pranë bregut të Gangut në Varanasi]]

Megjithëse ngulimi i myslimanëve filloi në shekullin e XI, pas pushtimit të Mohamad Ghaznavit (1021–1030) dhe konvertimit të një pjese të hinduve, formimi i një grupi kulturor të qëndrueshëm filloi në shekullin e XVIII.<ref>K.G.V., Schwerin, ‘Saint Worship in Indian Islam: the legend of the Martyr Salar Masud Ghazi’, te "Amtiaz Imtiaz (red.), 'Ritual and Religion among Muslims in India'"; 1981, p.146.</ref> Nipi i Mohamad Ghaznavit, Salar Masud ishte vetëm 19 vjeç kur iu bashkua një prej ekspeditave ushtarake dhe vdekja e tij në luftë përkujtohet në formën e festës Ghazi Miyan Ka Mela. Ghazi Miyan Ka Mela zhvillohet nga shumica e të varfërve të klasave të ulëta të myslimanëve dhe një pjesë e hinduve.<ref name="127Rana-conference159">Rana P.B. Singh, referimi: ''Muslim Shrines and Multi-Religious visitations in Hindus' city of Banaras, India: Co-existential Scenario''; 2013, konferenca 'Compostela International Studies in Pilgrimage History and Culture'; Antón M. Pazos (redaktorred.), volumi 4, publikuar në librin: 'Pilgrims and Pilgrimages as Peacemakers in Christianity, Judaism and Islam'; fq. 127-59</ref>

[[File:Dargah-e-Fatman in 2013 2014-05-30 22-45.jpg|left|thumb|358px347px|Dargah-e-Fatman në vitin 2013]]

Duke qenë i njohur si vendi më i shquar, i shenjt hindu, Varanasi nuk ka qenë lidhur me [[islamIslami]]inn, pavarësisht se në periudhën e perandorit [[Akbar]] quhej Muhamadabad. Megjithatë, në qytet gjenden disa xhami të ndërtuara nën perandorin e 6-të mogul, Aurangzeb dhe një xhami nga sundimi i hershëm mysliman. Gjithashtu në qytet kanë mbetur disa mauzoleume, megjithëse ata janë më së shumti të lënë pas dore.

Vendet e shenjta myslimane në Varanasi mund të ndahen në shtatë tipe: 1) 415 xhami. 2) 299 mazarë (varre dëshmorësh) 3) 197 imamchaukëimamçaukë (vende kalimi për taziat) 4) 88 takiyatakija (vende varrimi) 5) 11 idgahë (vende për lutje të veçanta) 6) 3 imambara (vende varrimi për taziat); dhe 375 vende të tjera myslimane.

Xhami më pak të njohura në Varanasi janë Jamia Masjid, e vendosur në Maulvibagh në Sigra, një destinacion i rëndësishëm i myslimanëve të Varanasit; Badi Masjid në Kashibagh; Masjid Hafiz Zahoor në rrugën Durgakund; Masjid Fatman në Ramakanth Nagar; Masjid Al Quraishi në Mauilbibagh, Jaddumandi; Habibshah Masjid në Shivpur dhe Masjid në Jaitpura.<ref name=varanasionline-mosques/><ref name=holyvoyages-mosques>{{cito web|language=en |url=http://holyvoyages.com/varanasi/famous-islamic-mosques-varanasi-up-india.aspx|title=Mosques in Varanasi|work=holyvoyages.com|accessdate=31 janar 2017|archive-date=16 qershor 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170616084811/http://holyvoyages.com/varanasi/famous-islamic-mosques-varanasi-up-india.aspx|url-status=dead}}</ref>

[[File:Varanasi 2010 ghats2.JPG|thumb|381px384px|Xhamia Alamgir pranë Ghatit PanchagangaPançaganga]]

[[File:Saint Mary's Cathedral in Varanasi-1.jpg|thumb|381px373px|Katedralja e Shën Mërisë, Varanasi]]

Në vitin 1830, u themelua seminari i parë anglez, i quajtur Seminari Anglo-Indian dhe erdhën misionarë të krishterë për të predikuar. Ata patën ndikim në klasën e ulët të shoqërisë hindu, veçanërisht te të paprekshmit.<ref name=35Singh36>Rana P.B. Singh: Banaras: [https://books.google.com/books?id=JwMaBwAAQBAJ&pg=PA35 Making of India’s Heritage City]; 2009, fq. 35-6</ref> Megjithatë, me përfundimin e sundimit britanik, krishtërimi nuk u përhap më tej në Varanasi, që numëron 22 kisha.<ref name=35Singh36/> Koha më e mirë për ti vizituar insititucionet e krishtera në Varanasi është gjatë Krishtlindjeve, të Premteve të Mira dhe të dielave.<ref name=varansionline-churches>{{cito web|url=http://www.varanasionline.in/city-guide/churches-in-varanasi|title=Churches in Varanasi|publisher=varanasionline.in|language=en |accessdate=2 shkurt 2017}}</ref>

Të krishterët protestantë të Varanasit janë të organizuar nën autoritetin e Dioqezës së Laknaut, me qendër në Allahabad, pjesë e Kishës Anglikane dhe Protestante të Indisë Veriore,<ref>{{Cite web|url=http://www.cnisynod.org/tehdisc.aspx#|title=The Dioceses|language=en |publisher=cnisynod.org|url-status=dead|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=19 qershor 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100619064902/http://www.cnisynod.org/tehdisc.aspx}}</ref> Ndërsa ata katolikë janë të organizuar nga Dioqeza Katolike Romane e Varanasit (latinisht Varanasiensis) që është pjesë e Provincës Kishtare të Agras me seli Katedralen e Shën Mërisë.<ref>{{cite web|url=http://www.gcatholic.org/dioceses/diocese/vara0.htm|title=Diocese of Varanasi| language=en|publisher=gcatholic.org}}</ref>

Këto kisha kanë një histori të përbashkët koloniale, që mbahen nëpërmjet shtimit të të konvertuarve. Megjithatë, kohët e fundit janë krijuar edhe disa kisha të reja me emra në hindi dhe tërësisht indiane në organizmin fetar, përveç parimeve bazë të krishtërimit.<ref name=holyvoyages-churches>{{cito web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/about-christian-churches-varanasi-up-india.aspx|title=Churches of Varanasi| language=en |publisher=holyvoyages.com|accessdate=2 shkurt 2017|archive-date=28 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328091138/http://holyvoyages.com/varanasi/about-christian-churches-varanasi-up-india.aspx|url-status=dead}}</ref>

Kisha ka një lartësi prej 18.3 metrash. Ajo është ringjyrosur së fundmi me ngjyrë të verdhë të hapur dhe të bardhë, tipike të kishave protestante, pasi po e humbiste teksturën e saj.<ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/This-church-of-unknown-years-stands-tall-in-Godowlia/articleshow/11223317.cms|title=This church of unknown years stands tall in Godowlia|language=en|accessdate=3 gusht 2015|date=23 dhjetor 2011|work=The Times of India}}</ref>

[[File:Jain Ghat, Varanasi, UP, India.jpg|thumb|358px348px|Ghati Xhainist]]

Besimi xhainist ka një lidhje para-historike me Varanasin, që përmendet në shumë shkrime të lashta xhainiste. Ato i referohen Varanasit (Kashi) si një Tirtha Xhaine (vend i shenjtë), pasi aty kanë lindur 4 nga 24 tirthankara (profetë të hyjnizuar) të rëndësishëm, Suparshvanatha (i 7-ti), Chandraprabha (i 8-ti), Shreyansnatha (i 11-ti) dhe Parshvanatha (i 23-ti).<ref name=varanasitour-shreyanshnath>{{cite web|url=http://varanasi-tourism.net/sarnath-tourism/shreyanshnath-temple-varanasi.html|2=Shreyanshanth Temple|publisher=varanasi-tourism.net|language=en|accessdate=4 shkurt 2017|title=Kopje e arkivuar|archive-date=29 dhjetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161229153933/http://varanasi-tourism.net/sarnath-tourism/shreyanshnath-temple-varanasi.html|url-status=dead}}</ref>

Parshvanatha, tirthankara i 23-të, lindi në shekullin e VIII p.e.s. pranë Bhelupurit në Varanasi, tani i identifikueshëm me Tempullin Xhainist Parshvanatha; ai parashtroi parimin e triadës së Mahavratave (zotime të mëdha) –ahimsa ("mos-dhuna"), asteya ("mos-vjedhja") dhe aparigraha ("mos-zotwrimizotërimi"), që Mahavira u shtoi edhe një tjetër. Parshvanatha ishte një princ i Varanasit që e braktisi fronin dhe zhvilloi një jetë eremite. Ai vdiq në Sammet Shikar në Parshvanatha të Xharkandit. Sipas të dhënave historike vetëm këta dy tirthankarë, Parshvanatha dhe Mahavira, provohet qartësisht se kanë ekzistuar. Gjatë gërmimeve arkeologjike në këtë sit, u zbuluan shumë statuja e imazhe xhainiste që datojnë nga shekujt e IX-XI p.e.s., ndërsa pak prej tyre i përkisnin shekullit të V. Pas Parshvanathas, këtu në shekullin e VI p.e.s. erdhi Mahavira. Thuhet se është vendi i lindjes së Suparshvanatha, megjithëse vendi i saktë i lindjes së tij nuk dihet. Besohet se Tempulli i tanishëm Xhainist në [[Sarnathi|Sarnath]], pranë Stupës Dhamekh, përkujton vendlindjen e Shryyamshanathas, tirthankara i 11-të, që lindi në fshatin e Simhapurit. Në Simhapur, ndodhen dy tempuj xhainistë, një i sektit Svetamabara, ndërsa tjetri i sektit Digambara.<ref name=33Singh35>Rana P.B. Singh: Banaras: [https://books.google.com/books?id=JwMaBwAAQBAJ&pg=PA33 Making of India’s Heritage City]; 2009, fq. 33-35</ref>

Varanasi ka tempuj të shumtë xhainistë, ku dy më të rëndësishmit janë Tempulli Shri Parshvanath Digambara dhe Svetambara në Bhelupur dhe Tempulli Xhainist Digambara në Sarnath.<ref name=holyvoyages-jain>{{cite web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/about-famous-jain-temples-varanasi-up-india.aspx|title=Jain Temples in Varanasi|language=en |publisher=holyvoyages.com|accessdate=3 shkurt 2017|archive-date=28 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328161135/http://holyvoyages.com/varanasi/about-famous-jain-temples-varanasi-up-india.aspx|url-status=dead}}</ref>

[[Tempulli xhainist]] në Sarnath u ndërtua në vitin 1824 dhe thuhet se gjendet në vendin ku ka lindur Shreyanshnatha, tirthankara i 11-të. Ai është një shembull i shkëlqyer i arkitekturës moderne me elemente të traditës së lashtë. Tempulli ka një strukturë të bukur të skalitur, që paraqet artin, arkitekturën dhe skulpturat e bukura xhainiste, që shfaqin skulptura të lidhura me jetën e Mahaviras dhe shumë legjenda të Literaturës Xhainiste.<ref name=holyvoyages-digambara>{{cite web|url=http://holyvoyages.com/varanasi/about-digambara-jain-temple-sarnath-varanasi-india.aspx|title=Digambara Jain Temple, Sarnath Varanasi|language=en |publisher=holyvoyages.com|accessdate=3 shkurt 2017|archive-date=15 janar 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115131003/https://holyvoyages.com/varanasi/about-digambara-jain-temple-sarnath-varanasi-india.aspx|url-status=dead}}</ref> Tempulli i Shreyanshnathës mban një vend shumë domethënës në arkitekturën fetare xhainiste. Tempulli i tij në Varanasi u ndërtua nga ndjekësit xhainistë të asaj kohe. Struktura e tempullit është tërësisht e ndryshme nga arkitektura e zakonshme e tempujve xhainistë në Indi. Struktura me majë të hollë e varrit të artë i jep atij një pamje të bukur nga jashtë dhe spiritualitet nga brenda.<ref name=varanasitour-shreyanshnath/>

[[File:Digamber Jain Temple, Sarnath.jpg|thumb|left|345px339px|[[Tempulli xhainist|tempull xhainist]] Digambar, Singhpuri, Sarnath, Varanasi]]

Tempulli Xhainist u ndërtua në vendin e lindjes së Suparshvanathas, tirthankarës së 7-të, i vendosur në bregun e Gangut në Ghatin Bochchraj (pranë Ghatit Xhainist) në Varanasi. Tempulli u ndërtuar në vitin 1885 në pjesën e sipërme të Ghatit Xhain. Në këtë vend Parshvnatha jo vetëm lindi por arriti edhe ndriçimin. Ai është gjithashtu vendi i katër Kalyanakëve të Suparshvanthas. Në afërsi të tempullit gjenden dy [[dharamshala]].<ref name=easternup-bhadaini>{{cito web |url=http://www.easternuptourism.com/varanasi-jain-digamber-temple-bhadaini.php|title=Jain Digamber Temple, Bhadaini|language=en|accessdate=5 shkurt 2017|archive-date=21 nëntor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161121111751/http://easternuptourism.com/varanasi-jain-digamber-temple-bhadaini.php|url-status=dead}}</ref>

Ahichchhatra Parshvanath Atishaya Kshetra Digambara është një qendër e vetëdijes fetare xhainiste, pranë Qendrës Shëndetësore Parësore në Ramnagar, Varanasi. Ky vend i shenjtë Kshetra është i vendosur në fshatin Ramnagar i rrethuar nga një mjedis i bukur dhe i qetë. Rreth 2800 vjet më parë Parshvanatha Bhagvan këtu arriti ‘keval gyan’ nëpërmjet ‘tapashcharan-it’ të thellë. Është vendi i shenjtë i vetëm ku ‘Samvar Deva’, kundërshtari i Parshvanathës u përpoq të krijonte pengesa për meditimin e tij dhe kur ‘Dharnendra’ pa se ‘Samvar Deva’ po shpërqëndronte Parshvanatha Bhagvanin, për të treguar përkushtimin e tij ndaj tij, gjarpëri Dharnendra e ngriti atë mbi 'kapuçin' e tij dhe Padmavati e shtriu kapuçin e saj sipër Parshvanathës dhe kështu pengesa e Samvar Devës dështoi. Pikërisht në atë moment Parshvanatha u ndriçua nga ‘Keval Gyan-i’ dhe ‘Gyan Kalyanka’ u festua me përkushtim nga zota dhe njerëz të ndryshëm. Më vonë në Samavsharanin e parë të Parshvanatha Bhagvanit u zhvillua këtu nga Kuber-i me urdhër të Indra Devës dhe ‘divya dhvanit’ të tij.<ref name=templeadvisor-parshvanath>{{cito web|url=http://www.templeadvisor.com/temples-in-india/jain-temples/ahichchhatra-parshvanath-atishaya-kshetra|title=Ahichchhatra Parshvanath Atishaya Kshetra|publisher=templeadvisor.com|language=en|accessdate=5 shkurt 2017|archive-date=1 prill 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401135509/http://www.templeadvisor.com/temples-in-india/jain-temples/ahichchhatra-parshvanath-atishaya-kshetra|url-status=dead}}</ref>

[[File:Gautama Buddha first sermon in Sarnath.jpg|296px284px|thumb|Gautama Buda duke bërë predikimin e parë në parkun e drerit në Sarnath. Ai është i; ulur në pozicionin e zambakut me dorën e djathtë te Dharmachakra, i rrethuar nga pesë murgj kokë-rruarDharmaçakra. Prince of Wales Museum]]

[[File:Sarnath tibetan temple 1.jpg|thumb|358pxleft|357px|Tempulli i bashkësisë tibetiane në Sarnath]]

[[File:A Buddhist temple at Sarnath.jpg|thumb|leftright|345px339px|Mulagandhakuti Vihara, Tempulli i budistëve sri-lankas në Sarnath]]

Dalitët përbëjnë 13% të popullsisë së Varanasit.<ref>{{cite news|title=city's demographics consists of 14% Muslims, 25% OBCs, 13% Dalits, and 46% upper castes|language=en |url=http://www.india.com/election-2014/this-is-how-narendra-modi-will-win-varanasi-27780/}}</ref> Shumica e dalitëve janë ndjekës të Guru Ravidassit. [[Shri Guru Ravidass Janam Asthani]] është një vend i rëndësishëm pelegrinazhi për ravidasit nga e gjithë [[India]]. Me popullaritetin në rritje të këtij tempulli si dhe numrit në rritje të pelegrinëve, Qeveria e Uttar Pradeshit ka menduar të ngrejë përmendore të përshtatshme për Guru Ravidass Ji-në në Varanasi.<ref>{{cite web|title=Ultimate Place of Pilgrimage, Shri Guru Ravidass Janam Asthan Mandir, Varanasi |url=http://sachkhandballan.net/main.php?page=Ultimate_Place_of_Pilgrimage_Shri_Guru_Ravidass_Janam_Asthan_Mandir_Varanasi|publisher=Sachkhandballan.net|language=en |accessdate=29 korrik 2015|archive-date=20 mars 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150320040951/http://sachkhandballan.net/main.php?page=Ultimate_Place_of_Pilgrimage_Shri_Guru_Ravidass_Janam_Asthan_Mandir_Varanasi|url-status=dead}}</ref>

Gurdvara Gurubagh i është kushtuar Guru Nanak Devit, që e vizitoi Varanasi në shekullin e XVI, gjatë festës së Shivaratrit. Ai mendohet se kishte një ndërveprim të madh me shumë studiues brahminë dhe sadhusë. [[Gurdvara]] ka një sallë të gjerë drejtkëndore me një shenjtërore që ofron ndenjëse për vizitorët. Ndërtesa e tanishme u përurua më 23 nëntor 1969, me rastin e përvjetorit të 500-të të lindjes së Guru Nanak-ut. Gjatë festave të guruve sikë orgnaizohen sabad-kirtanë.<ref>{{cito web|url=http://www.easternuptourism.com/varanasi-gurudwara-gurubagh.php|title=Varanasi Gurudwara Gurubagh|publisher=easternuptourism.com |language=en|accessdate=5 shkurt 2017|archive-date=21 nëntor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161121111816/http://easternuptourism.com/varanasi-gurudwara-gurubagh.php|url-status=dead}}</ref>

Gurdvara Tapasthal e njohur edhe si Gurdvara Badi Sangat Sri Guru Teg Bahadur është gurdvara më e vjetër dhe më e rëndësishme në Varanasi. Ajo është ndërtuar për të përkujtuar qëndrimin e Guru Teg Bahadur-it. Guru Govind Singh-u gjithashtu e vizitoi këtë vend në vitin 1670, gjatë rrugës së tij nga [[Patna]] për në Punxhab. Ndërtesa e saj e parë u ndërtua nga maharaxha Narinder Singh i Patialas në vitin 1854 dhe u rikonstruktua duke u shndërruar në një ndërtesë tre katëshe në vitin 1950. Shenjtërorja ndodhet në fund të sallës së gjerë në katin e parë. Brenda sallës së mbledhjes, ndodhen dy faltore të shtesë – një dhomë e vogël e quajtur ‘Tap Asthan’ dhe një pus i ngusht i quajtur ‘Baoli Charan Ganga’. Këtu mbahen 17 Hukumnama (letra të Gurusë), një palë këpucë dhe dy Chola që i përkasin Guru Teg Bahadur-it, një palë këpucë që i përkasin Guru Govind Sahib-it. Besohet se Guru Nanak Sahib-i gjithashtu e ka vizituar këtë vend.<ref>{{cito web|url=http://www.easternuptourism.com/varanasi-gurudwara-tapasthal.php|title=Varanasi Gurudwara Tapasthal|publisher=easternuptourism.com|language=en |accessdate=5 shkurt 2017|archive-date=21 nëntor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161121172432/http://easternuptourism.com/varanasi-gurudwara-tapasthal.php|url-status=dead}}</ref>

[[File:RavidasiVaranasi.JPG|thumb|345px321px|Përmendore e Sant Ravidasit në Ghatin Sant Ravidas]]

'''Tempulli [[Shri Guru Ravidass Janam Asthani]]''' (श्री गुरु रविदास जनम स्थान dhe ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ) në Seer Goverdhanpur të Varanasit, është vendi vendi kryesor i pelegrinazhit për ndjekësit e besimit Ravidasi.<ref name="outlookindia.com 2015">{{cite web|title=Mayawati fails to pay visit to Ravidas' birth place|website=outlookindia.com|date=21 shkurt 2008|url=http://www.outlookindia.com/news/article/mayawati-fails-to-pay-visit-to-ravidas-birth-place/547086|language=en|accessdate=20 tetor 2015}}</ref><ref name="The Times of India 2015">{{cite web|title=Huge congregation expected for Ravidas Jayanti celebrations|website=The Times of India|date=2 shkurt 2015|language=en |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Huge-congregation-expected-for-Ravidas-Jayanti-celebrations/articleshow/46094766.cms|accessdate=20 tetor 2015}}</ref>

Tempulli është qendra kryesore e pelegrinazhit për ndjekësit e besimit Ravidasi nga bashkësi si Ad-Dharmët,<ref>{{Cite web |url=http://adidharammission.com/ |title=Ultimate Place of Pilgrimage |language=en|url-status=dead |access-date=11 shkurt 2017 |archive-date=6 mars 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306100101/http://adidharammission.com/ }}</ref> Sikët Ramdasia,<ref name="Sports 2016">{{cite news|title=According to party leaders, more than one lakh dalit Sikhs (also called Ramdasia Sikhs) from Punjab reach Ravidas Temple in Seer Govardhan area of Varanasi every year|newspaper=The Indian Express|date=13 shkurt 2016|url=http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/narendra-modi-arvind-kejriwal-varanasi/|language=en|accessdate=27 shkurt 2016}}</ref><ref name="Zee News 2016">{{cite web|title=In view of Punjab Assembly polls, Ravidas Jayanti is significant as lakhs of Sikh followers (Ramdasia Sikhs) from across the country are likely to come to the city on this occasion|website=Zee News|date=13 shkurt 2016|language=en |url=http://zeenews.india.com/news/india/varanasi-to-witness-pm-modi-kejriwal-faceoff-again-this-month-on-ravidas-jayanti_1855308.html|language=la|accessdate=27 shkurt 2016}}</ref> Chamarët, Jatavët,<ref>{{cite news|title=while Sant Ravidas was a revered guru of Jatav (Chamar) caste| language=en |url=http://news.webindia123.com/news/Articles/India/20160211/2791711.html|website=news.webindia123.com|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=27 tetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161027161036/http://news.webindia123.com/news/Articles/India/20160211/2791711.html|url-status=dead}}</ref> dhe Sikët Mochi.

[[File:Sant Samaj at 635th Birth Anniversary of Guru Ravidass ji at Varanasi.JPG|thumb|left|345px318px|Festimet e ditëlindjes së 635-të të Guru Ravidassit]]

Tempulli Janam Asthan i Guru Ji-së në Seer Goverdhanpur të Varanasit tani ka fituar statusin e Begampuras (prehjes) për ndjekësit e Guru Ji-së duke u bërë vendi kryesor i pelegrinazhit për ta. Çdo vit, gjatë ditëlindjes së Guru Ravidass-it, tempulli mbledh miliona besimtarë nga India dhe më gjerë. ''[[Shri Guru Ravidass Janam Asthani]]'' është afërsisht 13 minuta me makinë nga Ghati i Sant Ravidas-it.<ref name="Ravidas Ghat to Shri Guru Ravidass Janam Asthan Mandir 2015">{{cite web|title=Ravidas Ghat to Shri Guru Ravidass Janam Asthan Mandir |website=Ravidas Ghat to Shri Guru Ravidass Janam Asthan Mandir|date=5 tetor 2015|url=https://www.google.co.in/maps/dir/Ravidas+Ghat,+Dumraon+Colony,+Varanasi,+Uttar+Pradesh/Shri+Guru+Ravidass+Janam+Asthan+Mandir,+Seer+Goverdhanpur,+Varanasi,+Uttar+Pradesh+221005/@25.2611345,82.9862396,5755m/am=t/data=!3m1!1e3!4m13!4m12!1m5!1m1!1s0x398e319356fa1cbf:0xbd341065b0cead04!2m2!1d83.0091181!2d25.2836247!1m5!1m1!1s0x398e31792cffa1d1:0x44c331ffd6cc6b8b!2m2!1d82.998758!2d25.256477?hl=en|language=en |accessdate=20 tetor 2015}}</ref>

Arkitektura e Varanasit pasqyron një larmi stilesh ndërtimi, modelimi dhe detajesht të shkrirë nga stilet indiane dhe më tej. Në qytetin shpirtëror të Varanasit shihen ndërtesa të lashta në rrëjona, kolona të forta, ballkone tradicionale, mure me tulla të kuqe, rrugica të ngushta të mbingarkuara, ndërtesa moderne të papërshtashme, tempuj të mbuluar me blozë dhe zona të mbuluara nga hiri. Rrjedha e lumit Gang është e shoqëruar me ndërtime në formën e shkallëve të ghateve. Shumica e ghateve kanë qenë ndërtuar gjatë sundimit të Perandorisë Maratha. Secili nga 84 ghatet ka historinë, mitet, eposet dhe stilin e tij të arkitekturës. Ballkonet me kolona kanë xhali të punuara në mënyrë të rafinuar, nike të vogla dritaresh ose dyqanesh, të skalitura në mënyrë të përpiktë në gurë të ndërtesave me kacavjerrëse nëpër veranda. Kjo lloj arkitekture ndihmon në ndërveprimin mes njerëzve.<ref>{{cito web|language=en |url=http://www.dsource.in/resource/architecture-varanasi/architecture-kashi|title=Architecture of Varanasi|author=Nina Sabnani, Sumant Rao, Ruchi Shahand, Piyush Verma|accessdate=22 dhjetor 2016}}</ref>

Në master planin e vitit 2011, rreth 0.95% e sipërfaqes (82.50 ha) nga 8,645 ha ishte përcaktuar si zonë historike, monumentale dhe arkeologjike, që në master planin e vitit 2031 është pakësuar në vetëm 0.38% (92.40 ha) nga sipërfaqja e përgjithshme e propozuar prej 24,646 ha.<ref>{{cite journal|author=Rana P.B. Singh|date=shkurt 2015|title=Banaras: Visioning Cultural Heritage & Planning|journal=SANDHI, A Journal of Interfacing Science-Heritage and Technology-Tradition of India| language=en|volume=1|issue=1|pages=100-22|ISBN=978-93-80813-32-5}}</ref>

Prania e 84 ghateve formon një zinxhir simbolik të vendeve të shenjta. Në terma kozmologjikë numri 84 i referohet 84 lakëve (njëqind mijë) të specieve organike që përshkruhen në [[mitologjia hindu|mitologjinë hindu]], ku çdo ghat përfaqëson 100,000 specie organike (yoni). Kështu duke bërë banja të shenjta në Gang në të gjitha ghatet shpirti vetiak pastrohet nga të 8,400,000 speciet. Ky numër i referohet gjithashtu udhëtimit kozmik, dmth. 12 zodiakëve ose ndarjes së kohës Xnë 7 çakraveçakra (sfera). Midis pesë prej 84 ghateve përshkruhen si më të dobi-prurëse dhe të shenjta, të quajtura Panchatirtha, ku përshfihet Ghati Asi, Dashashvamedha, Manikarnika, Panchaganga dhe Adi Keshava. Këto pesë ghate simbolizojnë trupin mikrokozmik të Vishnut, përkatësisht kokën, kraharorin, kërthizën, kofshët dhe këmbët.<ref name="Rana2004-Contestation"/> Te ghatet arrihet momentumi dhe energjia e qytetit, në këtë mënyrë skaji i qytetit kthehet në një masë të përthyer, të trashë, të rrëmujshme dhe inkoherente muresh, façatash, kullash, pallatesh dhe platformash.<ref name="Senagala-Circuits"/>

Kozmograma është një dizajn magjiko-hapsinor, që kombinon kozmosin makro-, mezo- dhe mikro- në një rend dhe nivel bashkimi. Kjo mënyrë shërben për të shpjeguar dhe përjetuar marrdhënien tërësore midis Njeriut dhe Kozmosit, dhe ku pika qendrore përfaqëson frymën-jetësore të tokës. Numri 108, një kozmogramë numerike në vetëvete, ka një kuptim kozmogonik të lidhur me 27 yjësitë dhe ritmin e jetës njerëzore ose 8 drejtimet kardinale. Ajo në këtë mënyrë përcakton kardinalitetin, qendrorizmin dhe qarkullimin rrethor.<ref>R.P.B. Singh: "Cosmic layout of Hindus’ Sacred City, Varanasi (Benares)"; 1993, 9 (2), fq. 245</ref> Struktura bazë e kozmogramit përbëhet nga tre pjesë: një rreth (drita), një katror (uji) dhe një trekëndësh (era). Në këntekstin numerik, katrori përcakton 9 pika (planetet), rrethi 4 pika (drejtimet) dhe trekëndëshi 3 akset (botët mitike). Bashkëveprimi i tyre (9 x 4 x 3) jep 108; ky plan strukturor në tërësi simbolizon një kozmogram.<ref>{{cite journal|author=Rana P.B. Singh|title=Sacred Geometry of India’s Holy City, Varanasi: Kashi as Cosmogram|year=1994|journal=National Geographical Journal of India|location=Varanasi|language=en|ISSN=0027-9374/ 0944|volume=40|page=190}}</ref>

Plani i themeleve të vetë tempullit është një mandala, që përfaqëson një imazh të ligjeve që drejtojnë kozmosin.<ref name=volwahsen44/> Ecja rituale ose cirkumambuacioni simbolizon udhëtimin kozmik dhe njohjen e tij. Sipas [[Vastu shastra]]ve (manuale mbi arkitekturën), kozmograma bazë (Vastu-Purusha Mandala) për një plan sipërfaqeje mund të kryhet në 32 mënyra; më e thjeshta përbëhet nga një katror, që mund të ndahet në 4, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81, 100 dhe kështu deri në 1,024 katrorë.<ref>{{cite journal|author=Rana P.B. Singh|title=Sacred Geometry of India’s Holy City, Varanasi: Kashi as Cosmogram|year=1994|journal=National Geographical Journal of India|location=Varanasi| language=en|ISSN=0027-9374/ 0944|volume=40|page=198}}</ref>

Sipas Matsya Puranas, një tekst i shekullit të IX, plani i qytetit ka nevojë të zhvillohet në formën e tij me përcaktimit e hapsirës për hyjnitë e ndryshme. Brahma (Krijuesit) thuhet se qëndron në nëntë katrorët në qendër, duke formuar një katërkëndësh të hapur.<ref>Vinay: [https://books.google.al/books?id=KUIYFxbng1YC Matsya Purana]; ISBN 81-288-0678-5, 253.21</ref> Vendosja e hyjnive bëhet sipas statusit dhe rëndësisë së tyre në praktikat e ritualeve hindu. Tetë drejtimet kardinale kontrollohen nga hyjnitë gardiane që i ruajnë. Ky plan paraqet bashkimin simbolik të trupit, hapsirës dhe kozmosit. Qyteti i [[Madurai]]t në Indinë Jugore përbën një shembull të tillë. Sipas Malville “në çdo qytet hindu, paraqitja më e kuptueshme e bashkimit të makrokozmosit dhe mikrokozmosit është tempulli”.<ref>{{cite journal|author=John M. Malville|title=Astronomy at Vijayanagara: Sacred Geography confronts the cosmos |year=1994|journal=National Geographical Journal of India|language=en|issue=40|pages=171-88}}</ref> Në fakt, “si në kozmologji ashtu dhe kozmogoni, tempulli mundëson një hartë të universit siç ai ekziston sot dhe një përfaqësim të proceseve krijuese kozmogonike që e kanë drejtuar dhe vijojnë ta drejtojnë prodhimin e tij”.<ref>John M. Malville: "Cosmogonic Motifs in Indian Temples"; in, "Sacred Architecture and Traditions of India, China, Judaism and Islam"; red. Emily Lyle, 1992, fq. 25</ref>

Gjatë shekujve XII-XVII të sundimit mysliman, shumica e tempujve të Varanasit u shkatërruan. Në këtë mënyrë plani bazë strukturor e humbi identitetin e tij. Më vonë, kur situata u qetësua, tempujt u rindërtuan në vende të ndryshme.<ref>{{cite journal|author=Rana P.B. Singh|title=Sacred Geometry of India’s Holy City, Varanasi: Kashi as Cosmogram|year=1994 |journal=National Geographical Journal of India|location=Varanasi|language=en|ISSN=0027-9374/ 0944|volume=40|page=199}}</ref> Në këtë mënyrë struktura dhe rrjeti i gjeometrive të shenjta u bë kompleks, ku ndërlidhjet e pavarura dhe ndërvarura dhe orientimet në mënyrë të vazhdueshme takohen dhe kthehen në rrjetin kozmik. Ruajtja dhe vazhdimësia e traditave fetare ndihmon të shpjegohet rrjeti i komplikuar i Varanasit si kozmogramë, rreshtimin gjeometrik dhe mjediset e gjalla të ritualeve.<ref>Rana P.B. Singh: "Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India"; 2009, kapitulli 5, fq. 151</ref>

Duke ndjekur traditën gojore, qyteti simbolizon edhe trupin e Vishnut. Panchatirthat (pesë ghatet më të shenjta mes numri të përgjithshëm të 84 ghateve përgjatë Gangut) simbolizojnë trupin mikro-kozmik të Vishnut. Asi është koka, Dashashwamedha është kraharori, Manikarnika është kërthiza, Panchaganga përfaqëson kofshët ndërsa Adi Keshava këmbët.<ref>{{cite journal |author=Rana P.B. Singh|title=Sacred Geometry of India’s Holy City, Varanasi: Kashi as Cosmogram|year=1994|journal=National Geographical Journal of India|language=en |location=Varanasi|ISSN=0027-9374/ 0944|volume=40|pages=189-216}}</ref> Kjo përkujton vendosjen e këmbës hyjnore të Vishnut në Varanasi; në këtë mënyrë zona përgjatë lumit Gang është trupi i Vishnut. Te Kashi Khanda thuhet se “Duke u larë në pesë tirtha, një person nuk merr kurr përsëri një trup me pesë elemente. Në vend të kësaj ai bëhet Shiva pesë-fytyrësh në Kashi”.<ref>Kashi Khanda; Gurumandala Granthamalaya No.XX vol.IV, 1961, 84.114</ref> Këta mite i referohen ndërvarësisë së ngushtë midis traditave vaishnavite dhe shaivite; sipas mitit, Shiva dhe Vishnu janë një identitet integral në Varanasi.<ref>Rana P.B. Singh: Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India; 2009, kapitulli 5, fq. 151-85.</ref>

Në Varanasi ekzistojnë 56 cirkuite ose itinerare pelegrinazhi, nga të cilët pesë janë më popullorët dhe që kanë rëndësi në bërjen e rrjetit të kozmogramës kozmologjike. Sinteza përfundimtare e mjedisit të qytetit përfaqëson ndërveprimin e makro-, mezo- dhe mikro- kozmosit në nivele të ndryshme, ku, në nivelin mikro, tempulli përfaqëson kozmosin, megjithatë, për shkak të shkatërrimit të madh të tempujve gjatë sundimit dhe pushtimeve myslimane, struktura bazike ka humbur. Përgjatë kohës këto struktura janë rindërtuar dhe janë krijuar mite për të rigjallëruar lavdinë e lashtë dhe fuqinë mistike. Prandaj struktura dhe rrjeti i gjeometrive të shenjta është bërë kaq kompleks dhe nuk është i lehtë për tu kuptuar.<ref>{{cite journal|author=Rana P.B. Singh|title=Sacred Geometry of India’s Holy City, Varanasi: Kashi as Cosmogram|year=1994 |journal=National Geographical Journal of India|location=Varanasi|language=en|ISSN=0027-9374/ 0944|volume=40|page=189}}</ref>

Përveç 19 siteve arkeologjike të identifikuara nga Archaeological Survey of India (ASI),<ref name="Archaeological Survey of India">{{cite web|title=Alphabetical List of Monuments – Uttar Pradesh|url=http://asi.nic.in/asi_monu_alphalist_uttarpradesh_patna.asp|language=en |publisher=Archaeological Survey of India|accessdate=22 tetor 2012|archive-date=11 janar 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190111101312/http://asi.nic.in/|url-status=dead}}</ref> disa nga vendet më famshme të interesit janë Aghor Peethi, [[Xhamia Alamgir në Varanasi|Xhamia Alamgir]], [[Kolonat e Ashokas|Kolona e Ashokas]], Bharat Kala Bhawani (muzeu i artit), Tempulli Bharat Mata, Central University for Tibetan Studies, Tempulli Dhanvantari, Mandiri i Durgës, [[Jantar Mantari i Varanasit|Jantar Mantari]], [[Tempulli Kashi Vishvanatha]], Tempulli Sankat Mochan Hanuman, Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith, [[Tempulli i Ri Vishwanath]] në kampusin e Banares Hindu University, [[Fortesa e Ramnagarit]], [[Ghatet në Varanasi|Ghatet breg-lumore]], Tempulli Tulsi Manas.<ref name=Tourist>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/default.htm|title=DEO Varanasi |work=Tourist Information: Places of Interest|language=en|publisher=Varanasi District Administration by National Informatics center}}</ref>

Rrënojat e '''Mulagandhakuti Viharas''' shënojnë vendin ku Buda kaloi stinën e tij të parë të shirave, ndërsa Mulagandhakuti Vihara moderne është manastir i ndërtuar në vitet 1930 nga shoqëria sri-lankase Mahabodhi, me piktura murore të bukura.<ref>{{cite book|last=Nakamura|first=Hajime|title=Gotama Buddha|publisher=Kosei|pages=267|year=2000 |language=en|ISBN=4-333-01893-5}}</ref> Mbrapa saj është Parku i Drerit (ku gjenden akoma drerë).

[[File:Sarnath Stupa 13.JPG|thumb|left|381px388px|Stupa Chaukhandi në Sarnath]]

'''[[Stupa Chaukhandi]]''' përkujton vendin ku Buda takoi dishepujt e tij të parë, që daton nga shekulli i pestë ose më herët. Ajo është një [[stupa (arkitekturë)|stupë]] e rëndësishme budiste e gjendur në [[Sarnathi|Sarnath]] në koordinatat {{coord|25.374102|N|83.023658|E|display=inline}}, 13 kilometra nga Varanasi.<ref>{{cite web|url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1526&HistoryID=ab27|title=History of Architecture - Shrines and temples|publisher=historyworld.net |language=en|accessdate=18 dhjetor 2006|archive-date=6 qershor 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606172712/http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1526&HistoryID=ab27|url-status=dead}}</ref> Sot stupa është një pirg i lartë i mbuluar me një ndërtesë tullash e kryesuar nga një kullë tetëkëndore. Ajo është një monument i ruajtur dhe mirëmbajtur nga Archaeological Survey of India.

Stupa Chaukhandi mendohet se fillimisht ka qenë ndërtuar si një tempull i tarracuar gjatë Periudhës Gupta midis shekullit të IV dhe të VI për të shënuar vendin ku Buda dhe dishepujt e tij të parë u takuan duke udhëtuar nga [[Bodh GayaGaja]] për në [[Sarnathi|Sarnath]]. Më vonë Govardhani, djali i një raxhai, e modifikoi stupën në formën e saj të tanishme duke ndërtuar kullën tetëkëndore për të përkujtuar vizitën e Humayunit, sunduesit të fuqishëm [[Perandoria Mogule|Mogul]].<ref>{{cite web|url=http://www.varanasicity.com/sarnath/chaukhandi-stupa.html|title=Chaukhandi Stupa|publisher=Varanasicity.com|language=en|accessdate=16 tetor 2006}}</ref><ref name=Singh453>R. P.B. Singh: [https://books.google.com/books?id=JwMaBwAAQBAJ&pg=PA453 Banaras: Making of India’s Heritage City]; 2009, fq. 453</ref> Në vitet e fundit po i bëhet një restaurim.

[[File:Tomb of Lal Khan withTomb Malyiva Bridge in the background1.jpg|thumb|381px347px|Varri i Lal Khanit me Urën Malyiva në sfond]]

Varri i Lal Khanit gjendet i vendosur në një distancë prej rreth 6&nbsp;km nga stacioni hekurudhor i Varanasit, pranë Urës Rajghat, në koordinatat {{coord|25|19|30|N|83|2|25|E|display=inline}}. Ai është një mauzoleum i klasifikuar nën kategorinë e monumenteve myslimane në Varanasi, i ndërtuar sipas [[Arkitektura Mogule|Arkitekturës Mogule]]. Varri i Lal Khanit gjendet brenda fortesës së lashtë të Rajghatit (tani e shpërbërë) i ndërtuar në vitin 1773. Lal Khan do të thotë "Khani i Kuq". Ai ndjek qendrën e një oborri të madh drejtkëndor me një kullë në çdo kënd dhe është një strukturë masive me kube e zbukuruar me pllaka me ngjyra. Ndikimi i Periudhës Mogule është shihet qartësisht në arkitekturën e këtij varri. Prania e strukturave si kioska në këndet e çatisë si dhe trajtimi i kolonave dhe mureve është reminishencë e një shkëlqimi të të shkuarës.<ref>{{cito web |url=http https://www.asisarnathcircle.org/tomb-lalkhan.php|title=Lal Khan Tomb|publisher=Asi, Sarnath Circle| language=en|date= 2 shtator 2013|access-date=26 dhjetor 2016}}</ref>

Në formën e saj të tanishme, stupa është një cilindër solid prej tullash dhe gurësh që arrin një lartësi prej 43.6 metrash dhe që ka një diametër prej 28 metrash. Është struktura më masive në Sarnath.<ref>{{cite web|url=http://www.varanasicity.com/sarnath/dhamek-stupa.html |title=Dhamekh Stupa|publisher=Varanasicity.com|accessdate=16 tetor 2006|language=Enen}}</ref> Bazamenti duket se ka mbijetuar nga struktura e Ashokës: faqet e gurëve janë skalitur dhe paraqesin motive delikate floreale me origjinë nga Perandoria Gupta. Muri është i veshur me figura të rafinuara njerëzore dhe shpendësh të skalitura, ashtu si dhe mbishkrime në shkrimin Brāhmī.<ref>{{cite web|url=http://www.culturalindia.net/monuments/dhamekh-stupa.html|title=Dhamekh Stupa|accessdate=19 shtator 2006|language=Enen}}</ref>

[[File:Courtyard at Observatory of Man Singh.jpg|thumb|381px373px|Pjesa ballore e observatorit Jantar Mantar]]

'''[[JantarXhantar Mantari i Varansit]]''' {{lang-hi|जंतर मंतर}}, i ndërtuar në vitin 1737, është një nga pesë observatorët e ndërtuar nga mbreti i Amberit, Jai Singh-u II në Indi.<ref name="Altitude Jantar">{{cite news|title=Altitude|publisher=daftlogic.com|language=en|accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.daftlogic.com/}}</ref><ref name="History Jantar">{{cite news|title=History|publisher=Varanasi.org|accessdate=1 gusht 2015|language=en |url=http://www.varanasi.org.in/jantar-mantar-varanasi}}</ref><ref name="Jantar Mantar">{{cite news|title=Jantar Mantar|language=en|publisher=Varanasi city website |accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.varanasicity.com/jantar-mantar.html}}</ref><ref name="About Jantar Mantar">{{cite web|title=About Jantar Mantar|language=en |publisher=holidayiq.com|accessdate=7 shtator 2015|url=http://www.holidayiq.com/Jantar-Mantar-Varanasi-Sightseeing-588-2740.html|archive-date=9 janar 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109172438/http://www.holidayiq.com/Jantar-Mantar-Varanasi-Sightseeing-588-2740.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Jantar Mantar in Varanasi">{{cite news|title=Jantar Mantar in Varanasi|publisher=hoteltravel.com|accessdate=1 gusht 2015|language=en|url=http://www.hoteltravel.com/india/varanasi/jantar-mantar-in-varanasi.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924031405/http://www.hoteltravel.com/india/varanasi/jantar-mantar-in-varanasi.htm|archive-date=24 shtator 2015|url-status=dead}}</ref><ref name="Jantar Mantar information">{{cite news|title=Jantar Mantar information|language=en |publisher=visitinvaranasi.com|accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.visitinvaranasi.com/jantar-mantar-varanasi.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915155657/http://visitinvaranasi.com/jantar-mantar-varanasi.aspx|archive-date=15 shtator 2015|url-status=dead}}</ref> Observatori Hindu Jantar Mantar është një monument mjaft popullor në Varanasi, që illustron nivelin e astronomisë si dhe ndërtimit dhe arkitekturë në Indinë e kohës.<ref name=holyvoyages.jantar>{{cito web |url=http://holyvoyages.com/varanasi/about-jantar-mantar-observatory-museum-varanasi-india.aspx|title=Jantar Mantar of Varanasi|website=holyvoyages.com|language=en|accessdate=7 shkurt 2017|archive-date=14 nëntor 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114035934/http://holyvoyages.com/varanasi/about-jantar-mantar-observatory-museum-varanasi-india.aspx|url-status=dead}}</ref><ref name="Places Of Interest">{{cite news|title=Places Of Interest|publisher=Varanasi.nic|language=en|accessdate=1 gusht 2015|url=http://varanasi.nic.in/tourist/tourist4.html|archive-date=13 mars 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160313154352/http://varanasi.nic.in/tourist/tourist4.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cito web|url=http://www.varanasi.org.in/jantar-mantar-varanasi|title=Jantar Mantar of Varanasi|website=varanasi.org.in|language=en|accessdate=7 shkurt 2017}}</ref> Observatori, i vendosur në koordinatat {{coord|25|18.467|N|83|00.658|E|display=inline}} (Qendra e Observatorit Jantar Mantar), zotërohet nga Archaeological Survey of India.<ref name="Coordinates Jantar">{{cite news|title=Coordinates|publisher=latlong.net|language=en|accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.latlong.net/|archive-date=7 gusht 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807151635/http://www.latlong.net/|url-status=dead}}</ref>

[[File:Samrat Yantram at Observatory of Man Singh.jpg|thumb|left|369px358px|Samrata Yantra e Jantar Mantarit]]

[[JantarXhantar Mantari i Varanasit]] u ndërtua në vitin 1737 nga mbreti i Amberit (Jaipurit), Sawai Jai Singh II (1686-1745), themelues i qytetit të Jaipurit dhe pasardhës i raxha Man Singh-ut. Maharaxha Jai Singh-u II ishte aq i dhënë pas astronomisë, shkencës dhe teknologjisë sa, midis viteve 1727 dhe 1737, ndërtoi jo një por pesë Jantar Mantarë në qytete të ndryshme.<ref name="About Jantar Mantar"/> Në fillim të shekullit të XVIII, ai i dërgoi studiuesit e tij për të studiuar dizajnin, ndërtimin dhe teknologjinë e observatorëve, në mënyrë që të ndërtonin observatorët më të mirë në rajon. Studiuesit u kthyen me shqyrtimet dhe doracaktët e tyre të astronomisë dhe pas kësaj, Jai Singh-u II ndërtoi observatorë në [[Jaipuri|Jaipur]], [[Mathura]], [[NewNju Delhi]], [[UjjainiUxhaini|Ujjain]] dhe në Varanasi.<ref name="History Jantar"/><ref name="Jantar Mantar"/><ref name="About Jantar Mantar"/><ref name=holyvoyages.jantar/> Këto monumente tani menaxhohen nga Qeveria Indiane si monumente historike.<ref name=varanasionline.jantar/>

Sipas librit të Sir Robert Barker-it, Collected Writing of Dharmpal, të shkruar në vitin 1772, observatori ishte ndërtuar rreth 200 vjet më parë nga Raja Mawnsing, djali i Jaysing-ut. Ai pohon se "Kurioziteti kryesor këtu është observatori ...ka një hark mural të tepër të mirë të vendosur mbi një suva chunam-i, aq të hollë dhe të lëmuar, sa duket si mermer; dhe megjithëse është me siguri shumë e vjetër, është akoma e përsosur, por treguesi është i mangët; humbje që mund të rregullohet nga një person që ka një shije për këto studime..."<ref>[http://voiceofdharma.org/books/tbt/ Collected Writing of Dharampal]{{Lidhje e thyer}}; volumi I, kapitulli I, fq. 39</ref> Si Barker edhe Pearse pohon specifikisht se ai ka qenë aty për rreth dy shekuj, megjithatë kjo është më shumë një histori përrallore.

[[File:Wall of the hall at Observatory of Man Singh.jpg|thumb|left|381px372px|Muri i hollit të Observatorit]]

Jantar Mantari është i vendosur në çatinë e Pallatit Man Mahal, i njohur në mënyrë popullore si Man Mandir, në Ghatin Man Mandir pranë Ghatit Dashashvamedha dhe Tempullit Kashi Vishvanatha në Godaulia, në bregun perëndimor të Gangut. Ai është i vendosur në një vend të lartë që ujërat e Gangut nuk mund ta arrijnë. Ai gjendet 7&nbsp;km nga Banaras Hindu University dhe 6&nbsp;km nga Stacioni Hekurudhor i Varanasit. Ai është një monument mjaft tërheqës për arkitektët, astronomët dhe inxhinierët.<ref name=varanasionline.jantar>{{cito web|url=http://www.varanasionline.in/city-guide/jantar-mantar-varanasi|title=Jantar Mantar Varanasi|website=varanasionline.in|language=en|accessdate=7 shkurt 2017}}</ref> Pranë këtij monumenti gjenden shumë majmunë që grumbullohen në ghatet e Varansit si rezultat i urbanizimit dhe shkatërrimit të habitatit të tyre.<ref name=holyvoyages.jantar/> Tavanet e ngjyrosura në mënyrë elegante dhe dritaret e pallatit, që shërbejnë edhe si ballkone, janë tërheqje shtesë për vizitorët që nga tarraca e tij mund të shijojnë panoramat e gjera të brigjeve lindore dhe perëndimore të Gangut.<ref name=varanasitourismtravels.jantar/> Duke qenë se makinat nuk lejohen përtej Godaulias, për të arritur në Observatorin Man Mandir duhet të ecësh në këmbë për 5 minuta.

Një shembull i stileve komplekse arkitekturore, struktura tërheq shumë astronomë, inxhinierë, arkitektë dhe shkencëtarë bashkë me udhëtarë për kombinimin e tij të përsosur të formave gjeometrike.<ref name="About Jantar Mantar"/> Monumenti është i hapur të gjitha ditët nga ora 10:00 e mëngjesit deri në orën 5:00 mbasdite.<ref name="About Jantar Mantar"/> Indianët dhe qytetarët e organizatave SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation) dhe BIMSTEC (Bay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation) për të hyrë paguajnë 5 rupi secili, ndërsa të tjerët 100 rupi. Hyrja e fëmijve deri në 15 vjeç është falas.<ref name=varanasitourismtravels.jantar>{{cito web|language=en |url=http://www.varanasitourismtravels.com/things-to-do/places-interest/man-mandir-observatory/|title=Man Mandir Observatory|website=varanasitourismtravels.com|accessdate=7 shkurt 2017|archive-date=30 prill 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170430075925/http://www.varanasitourismtravels.com/things-to-do/places-interest/man-mandir-observatory/|url-status=dead}}</ref>

[[File:Main Entrance of Ramnagar Fort, Varanasi.jpg| thumb|358px369px|Hyrja kryesore e Fortesës së Ramnagarit]]

'''[[Fortesa e Ramnagarit]]''' ({{lang-hi|रामनगर किला}} është një kështjellë në Ramnagar të Varanasit. Ajo është e vendosur në bregun lindor të lumit Gang, përballë Ghatit Tulsi. Struktura prej guri ranor u ndërtua në [[Arkitektura Mogule|Stilin Mogul]] në vitin 1750 nga Kashi Nareshi, Balwant Singh. Aktualisht, fortesa nuk është në gjendje të mirë. Ajo ka qenë selia e Kashi Nareshit (mbretit të Kashit) që nga shekulli i XVIII. Edhe maharaxhai i tanishëm i Varanasit, Anant Narayan Singh e ka rezidencën në këtë fortesë, megjithëse titulli mbretëror është shfuqizuar që nga viti 1971.<ref name="Mitra 2002">Swati Mitra: [https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC&pg=PA124 Good Earth Varanasi City Guide]; 2002, fq. 124–7</ref><ref name=Ram>{{cite web| language=en |url=http://www.lonelyplanet.com/india/uttar-pradesh/varanasi/sights/museum/ramnagar-fort-museum|title=Lonely Planet review for Ramnagar Fort & Museum|accessdate=6 nëntor 2012|publisher=Lonely Planet}}</ref>

[[File:Varanasi 20130619-1075.jpg|thumb|432px422px|Fortesa e Ramnagarit]]

Fortesa është një vend panoramik në bregun lindor, djathtas të Lumit Gang, përballë [[Ghatet në Varanasi|Ghateve të Varanasit]]. Është 14&nbsp;km nga Varanasi dhe 2&nbsp;km nga Benares Hindu University nëpërmjet Gangut.<ref name="Mitra 2002"/><ref name=Ram/><ref name=Fort>{{Cite web|url=http://easternuptourism.com/Ramnagar-Fort.jsp|title=Ramnagar Fort & Museum|publisher=Official Website of Eastern UP Tourism|language=en|url-status=dead|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=30 nëntor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131130011021/http://www.easternuptourism.com/Ramnagar-Fort.jsp}}</ref> Ura ponton, që mundëson hyrjen në fortesë, i ka dërrasat të rrënuara. Gjatë stinës së musoneve, fortesa arrihet vetëm me varkë përgjatë lumit. Ecja me varkë për te fortesa nga [[Ghatet në Varanasi#Ghati Dashashwamedha|Ghati Dashashwamedha]] në Varanasi merr rreth një orë. Një varkë shtetërore e ngjyrosur me emblema të dyfishta në formën e kuajve mund të shihet e ankoruar në platformën lundruese.<ref name=moor>{{Cite web| language=en |url=http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apaçphotocollapaccphotocoll/f/019pho0000017s3u00001000.html|title=Fort, Ramnagar [Benares]|accessdate=7 nëntor 2012|publisher=Online Gallery of British Library}}{{Lidhje e vdekur}}</ref> Brenda fortesës gjendet një kopsht i mirë-projektuar duke formuar hyrjen për në pallat.<ref>{{Cite web| language=en |url=http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apaçphotocollapaccphotocoll/r/019pho0000017s3u00031000.html|title=Rambag (Ramnagar) [Benares]|accessdate=7 nëntor 2012|publisher=Online Gallery of British Library}}{{Lidhje e vdekur}}</ref>

Ndërtesa është ndërtuar me gurë ranorë ''chunar-i'' ngjyrë kremi në stilin tipik të [[Arkitektura Mogule|Arkitekturës Mogule]].<ref name="Mitra 2002"/> Ajo bujt Tempullin e Veda Vyasas, një muze dhe kompleksin rezidencial të mbretit.<ref name=Fort/> Në të gjendet edhe një tempull ''Dakshin Mukhi'' i Hanumanit, që është i drejtuar nga jugu.<ref name=NIC>{{Cite web |url=http://varanasi.nic.in/history/ramnagar.html|title=Ramnagar|language=en|accessdate=7 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref>

Rezidenca private e maharaxhait ndodhet në njërën anë të kullës, ndërsa Salla Durbar dhe dhomat e recepsionit në anën tjetër. Një mbishkrim në muret e fortesës pohon: "Shtëpia e fortifikuar e raxhait të Benares-it, me varkën e tij shtetërore".<ref>{{Cite web|language=en |url=http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apac/addorimss/t/019addor0004728u00000000.html|title=The Raja of Benares's palace at Ramnagar from the river, with the Raja's state boat|accessdate=7 nëntor 2012|publisher=Online Gallery of British Library|archive-date=28 nëntor 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128113823/https://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apac/addorimss/t/019addor0004728u00000000.html|url-status=dead}}</ref>

[[File:Ramnagar Fort, Varanasi, UP.JPG|thumb|432px418px|Fortesa e Ramnagarit, Varanasi]]

[[File:Ram Leela Mela As Performed before at Ram Nugur before the Raja of Benares by James Prinsep 1834.jpg|left|333px|thumb|Rama Lila Mela, e performuar në Ramnagar përpara Raxhait të Benaresit, 1834]]

Pallati fortesë duket shumë vibrant dhe i zbukurar plotë ngjyra gjatë festës një mujore Rama Lila, kur vihen në skenë skena të ndryshme nga eposi [[Ramajana]]. Në këtë rast, një paradë ose proçesion plotë ngjyra i eposit [[RamayanaRamajana]] paraqitet si pjesë e festimeve Dussehra, që zhvillohen në tetor nën patronazhin e maharaxhait. Këto festime përmbyllen në ditën e fundit, Dashami (dita e 10-të e muajit hënor) sipas kalendarit hindu (tetori i Kalendarit Gregorian), me diegjen e shëmbëlltyrës së Ravanas, mbretit demon dhe bashkëpunëtorëve të tij, që simbolizon fitoren e të mirës mbi të keqen. Festa përfshin gjithashtu një proçesion paraqitjes të ndryshme të vjetra mbretërore.<ref name=Fort/> Maharaxhai vijon traditën e familjes së tij të ndjekjes së festës mujore të teatrit Rama Lila të zhvilluar mbrapa rrugëve të fortesës duke kalëruar një elefant të dekoruar në krye të proçesionit.<ref name="Limited2003"/> Më parë teatri vihej në skenë nga regjimentet vendase dhe historia epike e Ramajanës lexohej përgjatë gjithë festës mujore.<ref name="Heitzman2004">[https://books.google.com/books?id=c2p0kqUqfQ4C&pg=PA54 James Heitzman: The City in South Asia]; 2008, fq. 54</ref><ref name=Dance/> Festa të tjera të zhvilluara në fortesë janë ato të muajit të Magh-ut (janar-shkurt) përballë Tempullit të Veda Vyasas, kur pelegrinët vizitojnë Ramnagarin. Në muajin e Phagunës (shkurt-mars) zhvillohet një festë e quajtur '''Raj Mangal''' me një proçesion varkash me njerëz, që kërcejnë dhe këndojnë; ajo fillon nga Ghati Asi dhe vijon përgjatë lumit deri përballë fortesës.<ref name=Dance>{{Cite web|url=http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apaçotherapaccother/019xzz000007513u00004000.html|title=Ram Leela Mela. As performed before at Ram Nugur before the Raja of Benares| language=en|accessdate=7 nëntor 2012|publisher=Online Gallery of British Library}}{{Lidhje e vdekur}}</ref>

[[File:Meditation on a Ghat on the Ganges, Varanasi.jpg|thumb|264px258px|Meditim herët në mëngjes në një ghat të Gangut në Varanasi]]

'''[[Ghatet në Varanasi]]'''<ref>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/ghat/ghat.htm|title=Ghats of Ganga at Varanasi|publisher=Department of Culture, Varanasi|language=en|accessdate=20 dhjetor 2010}}</ref> janë vende të shkallëzuara në bregun e lumit që mundësojnë afrimin deri te uji i lumit të Gangut. Qyteti i Varanasit ka 87 [[ghatet|ghate]].<ref>[http://www.theaustralian.com.au/news/world/pollution-clogs-indias-sacred-ganges-river/story-fnb64oi6-1226940442658# Pollution clogs India’s sacred Ganges river]</ref> Shumica e ghateve janë vende larjeje dhe ghate për ceremoninë Puja të [[Hinduizmi]]t, ndërsa pak prej tyre përdoren ekskulzivisht si vende kremimi (vende ku digjen trupat e të vdekurve.<ref>Rob Bowden: The Ganges; 2003, Heinemann, ISBN 978-0-7398-6070-0</ref>

[[Ghatet]] janë një përbërës i pandashëm i konceptit hindu të hyjnores të përfaqësuar nga elementet fizike, metafizike dhe të mbinatyrshme.<ref name= Ganga>{{cite web|language=en |url=http://varanasi.nic.in/ghat/ghatr.html|title=Ganga & ghats|accessdate=3 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref> Varanasi ka të paktën 84 [[ghatet|ghate]], shumica e të cilëve përdoren për banjë nga pelegrinët dhe për kryerjen e ceremonive puxha shpirtërisht domethënëse të [[Hinduizmi]]t, ndërsa pak prej tyre përdoren ekskluzivisht si vende kremimi hindu.<ref name="Ghats">{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/ghat/ghat1-20.html |title=Ghats of Benares, 1–20|language=en|accessdate=3 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref><ref name=ghats>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/ghat/ghat41-60.html|title=Ghats of Varanasi, 41 to 60|accessdate=3 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref><ref name=ghat>{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/ghat/ghat61-84.html|title=Ghats of Benares, 61 to 84|language=en|accessdate=3 nëntor 2012|publisher=National Informatics Centre}}</ref> Shkallët e ghateve të çojnë në ujin e lumit Gang, duke përfshirë dhe Ghatin Dashashwamedha, Ghatin Manikarnika, Ghatin Panchganga dhe Ghatin Harishchandra, kur hindutë kremojnë të vdekurit e tyre. Shumë ghate janë të lidhura me [[mitologjia hindu|legjendat hindu]] dhe mjaft prej tyre tani janë në pronësi.<ref name=34Bansal35>Sunita Pant Bansal: [https://books.google.com/?id=F303Zb7EC0kC&pg=PT34 Hindu Pilgrimage]; 2008, fq. 34–5</ref>

[[File:VaranasiMunshi ghatsGhat from opposite bank of GangesVaranasi.jpgjp|thumb|left|456px|Ghatet, në bregunbregut etë Ghangut në Varanasi]]

[[File:Assi Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|345px336px|Ghati Assi, në Varanasi]]

Deri në shekullin e XIX Asi Ghati Asi ishte në një formë natyrore, një tokë e hapur e rrethuar me gjelbërimin e pemëve. Megjithatë, lavdia e tij tashmë ishte përshkruar në tekstet e lashta nën emrin e “Asi Sangmeh Tirthas”. Në vitin 1988 ghati u bë pucca (me shkallë guri) nga Departamenti i Vaditjes së projektit të Drejtorisë Ganga. Ndjekësit e besimeve hindu, këtu bëjnë banjën e shenjtë, veçanërisht gjatë Chaityas (mars-prill) dhe Maghas (janar-shkurt). Raste të tjera të rëndësishme janë eklipset diellore/hënore, Ganga Dashahra, Probodhoni Ekadashi, Makar Shankranti etj.

Në korrik të vitit 2013, Gjykata e Larë e Allahabadit pezulloi një projet ndërtimor gjigand të Qeverisë shtetërore të Uttar Pradeshit për bërjen e strukturave të përhershme në zonën e trashëgimisë (brenda dhe përreth Assi Ghatit) në Varanasi që ishte në kundërshtim të hapur me ligjet dhe do ta shpërfytyronte përgjithmonë panoramën urbane të ghatet breg-lumore të Varanasit.<ref>{{cite web|url=http://www.kautilyasociety.com/blog/wp-content/uploads/2013/09/Allahabad-High-Court-Order_-29July131.pdf|title=Allahabad High Court Order|language=en|date=29 korrik 2013}}</ref>

Këto ndërtime të propozuar përfshinin bankina në lum, tualete, strehë, platforma të mëdha larjeje, parqe, kioska, zona parkimi, zona të gjelbra, një shëtitore 9 metra të gjerë dhe 635 metra të gjatë.<ref>{{cite news|url=http://navbharattimes.indiatimes.com/articleshow/22233290.cms |title=हाईकोर्ट ने सरकार से वाराणसी के घाटों के सौंदर्यीकरण का प्रस्ताव मांगा नवभारत टाइम्स|author=<!—not stated-->|language=hi|trans-title=Gjykata e Lartë kërkon propozime nga qeveria për zbukurimin e Ghateve të Varanasit|work=indiatimes|date=3 shtator 2013|work=Navbharat Times|Publisher=Times of India Group}}</ref>

[[File:Ganga Mahal Ghat Assi, Varanasi.JPG|thumb|left|264px258px|Ghati Ganga Mahala]]

[[File:Ghats in Varanasi 028.jpg|thumb|345pxleft|347px|Ghati Ganga MahalMahala pranë Ghatit Assi në Gang]]

Kjo është pjesa e zgjatur e Asi Ghatit Asi, e karakterizuar nga ndërtesat pallatore të bëra rreth vitit 1830 nën patronazhin e mbretit të Banarasit, Prabhunarayan Singh. Një palë shkallë guri midis Asit dhe pallatit i ndajnë dy ghatet. Stili arkitekturor i këtij pallati është një përzjerje e mahnitshme e stilit Raxhputian dhe stilit tradicional vendor. Që prej më shumë se një dekadë ky pallat është përdorur nga institucionet e huaja. Kati i parë është përdorur nga World Literacy Programme of Canada, ndërsa kati i sipërm është përdorur nga Indo-Swedish Study Centre e organizuar nga Universiteti Karlstad. Në këtë ghat zhvillohen rrallë veprimtari kulturore.

Pallati Ganga MahalMahala zotërohet nga Maharani Trust i i mbretit të Banarasit; ndërsa pallati Rivan MahalMahala zotërohet nga Banaras Hindu University. Përveç Maharani Trust, që kujdeset për Ganga MahalinMahalën, Banaras Hindu University, si dhe organizatat publike vendore kryen punime mirëmbajtëse pa ndonjë plan të caktuar veprimi, program apo strategji për ruajtjen e ghateve. Dy institucionet e mirëmbajnë pronën e tyre sipas këndvështrimeve të tyre. Megjithatë, Ganga MahaliMahala mirëmbahet më mirë nga organizatat e huaja.

[[File:Tulasi Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|327px318px|Ghati Tulasi, Varanasi]]

[[File:Tulsi Ghat.jpg|thumb|345px358px|Ghati Tulasi]]

Arka Vinayaka: Në bregun e lartë të Gangut, duke qëndruar në pemën e pipalit (ficus religiosa), Arka (“mbajtësi i lëndës”) është konsideruar si i pari në grupin prej 56 Vinayakave/Ganeshave që shënojnë shtatë itinerare rrotullimi spiral të pelegrinazhit. Arka Vinayaka është mbrojtësi i skajit jug-lindor të itinerarit të shenjtë. Në të njëjtin kompleks është një imazh i vogël i Bhadra Vinayakas. Duke u kthyer nga perëndimi vijon prapë rrugica. Në kthimin e vogël majtas, Amarnatha Shiva linga (Amareshvara) përfaqëson kopjen e lingës së famshme prej akulli në Kashmirin e [[Himalajet|HimalajaveHimalajeve]]. Ky është rreth 2 metra poshtë sipërfaqes dhe shihet që nga rrugica.

[[File:Ghats 437.jpg|thumb|327px339px|Ghati Chet Singh në Varanasi]]

[[File:Varanasi 2010 Chet Singh Ghat.jpg|thumb|left|327px336px|Ghati Chet Singh, Varanasi]]

[[File:Harishchandra Ghat, Varanasi.JPG|thumb|327px316px|left|Ghati Harishchandra në Varanasi]]

[[File:Harishchandra Ghat 2, Varanasi.JPG|thumb|327px318px|Ghati Harishchandra në Varanasi]]

[[File:Lal Ghat in Varanasi.jpg|thumb|left|327px339px|Ghati Lali në Varanasi]]

[[File:Lal Ghat, Varanasi.JPG|thumb|327px316px|Ghati Lali]]

Kur u hetua nga Gjykata e Allahabadit, pse nuk u zbatua urdhëri i shkatërrimit, autoriteti Autoriteti i Zhvillimit të Varanasit pohoi "se Bhuma Niketani nuk ishte zgjeruar, por vetëm ishte mbuluar me xham të ri". Gjykatësit e Gjykatës së Lartë të Allahabadit e etiketuan këtë raport si "asgjë, veçse një akt për të mbrojtur ndërtimet e paligjshme.<ref>{{Citation|title=Court order No. - Case:- PUBLIC INTEREST LITIGATION (PIL) No. - 31229 of 2005|url=http://www.kautilyasociety.com/blog/wp-content/uploads/2013/06/PIL_Allahabad-High-Court-Order_14March20131.pdf|publisher=Allahabad High Court|language=en|date=14 mars 2013}}</ref>

[[File:Le Kedar Ghat (Varanasi) (8472444740).jpg|thumb|left|264px279px|Tempulli i ShivwsShivës nwnë Ghatin Kedara]]

[[File:Kalpatri Ashram Kedar Ghat, Varanasi.JPG|thumb|264px248px|Ashrami Kalpatri në Ghatin Kedara, Varanasi]]

[[File:Ghats in Varanasi 032.jpg|thumb|left|Ghati Kedara me nwnë krye tempullin e KedareshvarwsKedareshvarës]]

[[File:Ahilya Ghat by the Ganges, Varanasi.jpg|thumb|358px375px|Ghati Ahilyabai]]

[[File:Ahilyabai Ghat, Varanasi.JPG|thumb|309pxleft|288px|Ghati Ahilyabai]]

[[File:India-5471 - Flickr - archer10 (Dennis).jpg|thumb|left|369px375px|Ghati Prayaga dhe Ahilabai]]

[[File:India - Varanasi - 009 - Praying ghat (2147057552).jpg|thumb|327pxleft|339px|Ghati Prayaga]]

[[File:Shitala Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|339px336px|Ghati Shitala në Varanasi]]

[[File:Dasaswamedh Ghat (Varanasi india) 01.jpg|thumb|327px345px|Ceremonia e Maha Aartit në Ghatin Dashashwamedha natën]]

[[File:Dashashwamedh Ghat, Varanasi zoom in.jpg|thumb|left|345px358px|Ghati Dashashwamedh në Varanasi]]

[[File:Man Mandir Ghat, Varanasi.JPG|thumb|327px318px|Ghati Man Mandir, Varanasi]]

Emri i vjetër i këtij ghati ishte Someshvara, por rreth vitit 1585, kur Raja Savai Mana Singh-u (i Amberit) ndërtoi pallatin e tij dhe ghati u emërtua sipas tij. Ky ghat është "i njohur kryesisht për ndërtesën madhështore me dritare të skalitura me zbukurime të hijshme", tregon Eck.<ref name=Eck228/> Në krye të ghatit pranë pallatit të Jai Singh-ut ndodhet një [[Jantar Mantari|observator hindu]], i ndërtuar nga Savi Ji Singh-u (1686-1743). Nën drejtimin e ministrit të tij astrolog, Jagannatha, mbreti e ndërtoi këtë observator gjatë viteve 1710-1737. Maharaxhai Jai Singh II i Jaipurit ndërtoi pallatin e tij në këtë ghat në vitin 1770 dhe e pajisi me dritare zbukuruese ashtu si ata në [[Delhi]], Jaipur, [[UjjainiUxhaini|UjjainUxhain]] dhe [[Mathura]]. Në pjesën veriore të ghatit ndodhet një ballkon i mrekullueshëm guri.

[[File:Manmandir 07.jpg|thumb|left|358px363px|Ghati Man Mandir]]

Besimtarët kryejnë homazhe pranë këtij observatori, te lingami i Someswarit, zotit të Hënës. Megjithëse më pak i pajisur se observatorët në Jaipur dhe Delhi, Jantar Mantari ka një orë diellore ekuatoriale unike që është funksionale dhe lejon monitorimin dhe regjistrimin e matjeve nga një person.<ref>{{cite web|url=http://users.hartwick.edu/hartleyçjantarhartleyccjantar.htm|title=18th Century Observatories of Maharaja Sawai Jai Singh II|language=en|accessdate=2 tetor 2012|publisher=Hardwick University}}{{Lidhje e vdekur}}</ref> [[JantarXhantar Mantari i Varanasit|Observatori]] ka katër instrumente kryesore astronomike dhe në vitet 1850 dhe në vitin 1912 iu bënë restaurime nën patronazhin e mbretit të jaipurit. Faltoret e afërtë në krye të ghatit janë Someshvara, Dalabheshvara, Remeshvara dhe Sthuladanta Vinayaka. Pranë ghatit në lum, gjendet Prabhasa Tirtha. Me rastin e festës Holi, që zhvillohet gjatë ditës së fundit të Phalgunas (shkurt-mars) në faltoren e Dalabhesvaras.

Observatori Hindu zotërohet nga Archaeological Survey of India, tempujt në afërsi të ghatit zotërohen nga trustet përkatëse ndërsa zona e ghatit zotërohet nga Korporata Bashkiake. Observatori i Man Singhut gjendet në koordinatat {{coord|25|18.467|N|83|00.658|E|display=inline}} (Qendra e [[JantarXhantar Mantari i Varanasit|Observatorit të Man Mandirit]]), ndërsa Tempulli i Someshvaras gjendet në koordinatat {{coord|25|18.498|N|83|00.636|E|display=inline}}. Ghati dhe zona e afërt shtrihet në një sipërfaqe prej 0.61 hektarësh.

[[File:ManMandir Ghat, Varanasi.jpg|thumb|327px339px|Ghati Man Mandir]]

Pallati i Man Singhut (i ndëtuar rreth vitit 1600) mund të arrihet nga një rrugicë e ngushtë që të con nga një degëzim në rrugën kryesore pranë Ghatit Dashashvamedha. Në mënyrë alternative, mund të arrihet duke kaluar nga Ghati Dashashvamedha dhe duke zbritur në ghatin pasues. Sipër çatisë, në vitin 1710 Savai Jai Singh-u i II (1686-1743) ndërtoi një observator hindu. Savai Jai Singhu, mbreti i shtetit të Amberit në Raxhastan ishte një gjeni i llojit pothuajse të pazakontë, një matematikan dhe astronom ekspert ashtu si dhe një ndërtues dhe sundues i ndriçuar. Ai u porosit nga Muhammad Shahu, perandori mogul për të reformuar kalendarin, një detyrë e ndjeshme në vendin e astrologëve dhe me një vit hënor tërësisht të strukturuar rreth Panteonit Hindu. Për të përmbushur këtë në një nivel të lartë teknik, Jai Singhu u përfshi në një skemë ambicioze për të ndërtuar pesë observatorë në shkallë monumentale të paparë për atë kohë. Mbreti astronom kishte ndërtuar observatorë të tillë (1718-1734) në Jaipur, [[Delhi]], [[Mathura]], Varanasi dhe [[Ujjaini|UjjainUxhaini]]. Ata janë kështu ndërtimet e fundit të ‘Epokës së Astronomisë prej Guri’.

Faltoret e afërta në pjesën e sipërme të ghatit janë Someshvara, Dalabheshvara ({{coord|25|18.496|N|83|00.635|E|display=inline}}), Rameshvara dhe Sthuladanta Vinayaka, që përshkruhen në itinerare të ndryshme pelegrinazhi. Dalabheshvara (“dhënësi i thjerrzës”) i lavdëruar si ‘dhënësi i ushqimit’, është në një dhomë nën 2.5 m nga zona e afërt. Në shenjtëroren e brendshme ndodhet ‘figura në pllakë guri’ (Varanasi shilapatta citra), e datuar nga shekulli i XI-XII që paraqet një seri figurash miniaturë të hyjnive brahmanike të renditura në fasha horizontale. Këto jan të dëmtuara keq, megjithatë krahasuar me Varanasi shilapattat e ngjashme të mbajtura në muzetë e [[Gwaliori]]t, Jhansit dhe [[LucknowLaknau]]t. Figurat e gdhendura aty i referohen Shiva lingave kryesore, Keshavas (Vishnu), pesë Vinayakave, Adityas dhe ndihmësve të Shivës. Është theksuar nga Joshi (1989: fq. 156) se objekti i adhurimit të këtyre shilapattave ka marr formën e një pllake guri që paraqet hyjneshën personifikuese të qytetit të Varanasit, lumit Ganga, Shivës dhe mjaft hyjnive ose grupi hyjnish të lidhur me Varanasin.

[[File:MirGhat, Varanasi.JPG|thumb|left|309px291px|Ghati Mir, Varanasi]]

[[File:Mir Ghat, Varanasi.JPG|thumb|309px316px|Ghati Mir, Varanasi]]

[[File:Lalita ghat Varanasi.JPG|thumb|left|345px358px|Ghati Lalita]]

[[File:Lalita Ghat, Varanasi.JPG|thumb|327px318px|Ghati Lalita, Varanasi]]

[[File:Varanasi, Uttar Pradesh, India (2007) 374 - Flickr - archer10 (Dennis).jpg|thumb|345px358px| image_skylinePamje e Ghatit Manikarnika, Varanasi]]

[[File:Varanasi, Uttar Pradesh, India (2007) 360 - Flickr - archer10 (Dennis).jpg |thumb|left|345px358px|Ghati Manikarnika]]

[[File:Scindia Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|327px316px|Ghati Scindia, Varanasi]]

[[File:Varanasi, India (21202535155).jpg|thumb|345px358px|Ghati Scindia]]

[[File:Sanktha Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|333px327px|Ghati Sankatha, Varanasi]]

[[File:PanchaGanga Ghat, Varanasi (3).jpg|thumb|left|345px369px|Ghati Panchaganga, Varanasi]]

[[File:Panoramic view of Raja Ghat.jpg|thumb|456pxleft| image_skyline468px|Pamje panoramike e Ghatit Raja]]

[[File:Raja Ghat, Varanasi.JPG|thumb|left|327px318px|Ghati Raja, Varanasi]]

[[File:BurningVaranasi, ghatsIndia, ofVaranasi Manikarnikaghats, VaranasiCremation ceremony in progress.jpg|left|thumb|327pxleft|358px|Kremime natënnë zhvillim në Ghatin Manikarnika]]

==== Tempujt hindu= ===

Në Varanasi ndodhen dy tempuj të "Durgës": [[Tempulli i Durgës në Ramnagar|Tempulli i DurgwsDurgës]] i ndërtuar në shekullin e XVI (data e saktë nuk dihet) dhe [[Mandiri i Durgës në Varanasi|Durga Kundi]] (në sanskritisht 'kund' do të thotë "pellg ose pishinë") i ndërtuar në shekullin e XVIII.

'''[[Mandiri i Durgës në Varanasi|Mandiri i Durgës]]''' (në [[gjuha hindi|gjuhën hindi]]: दुर्गा मंदिर), i njohur edhe si '''Mandiri Durga Kunda''', '''Tempulli i Durgës''' si dhe '''Tempulli i majmunëve''', është i vendosur pranë Durga Kundës në zonën e Bhelupurit në koordinatat {{coord|25.288622|N|82.999279|E|display=inline}}. Ky tempull i është kushtuar Maa Durgës dhe u ndërtua në shekullin e XVIII nga ''Bengali Maharani'' (mbretëresha e Bengalit).<ref name="Durga Mandir">{{cite web|title=Durga Mandir|publisher=Varanasi.org|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.varanasi.org.in/durga-temple}}</ref>

[[File:Durga Temple gate.JPG|thumb|345px339px|left|Hyrja kryesore e Mandirit të Durgës]]

[[Arkitektura]] e Mandirit të Durgës është një shtembull i rafinuar i stilit Nagara të [[arkitektura e tempujve hindu|tempujve hindu]], që është stili tipik i Indisë Veriore. Tempulli, që zakonisht quhet ‘Tempulli i majmunëve’, ka një [[ujëmbledhësit tempullor indianë|depozitë uji]] drejtkëndore të quajtur Durga Kund ("Kund" do të thotë pellg ose pishinë). Tempulli ka kulla shumë katëshe<ref name=route/> dhe është i ngjyrosur në të kuqe okre, që përfaqson ngyrën e kuqe të Durgës. Kundi fillimisht ishte i lidhur me lumin kështu që depozita mbushej automatikisht. Ky kanal më vonë u mbyll, duke e ndërprerë furnizimin me ujë, që tashmë realizohet vetëm nëpërmjet shiut ose kullimit nga tempulli. Çdo vit me rastin e Nag Panchamit, në kund kryhet akti i paraqitjes së [[Vishnu]]t të shtrirë mbi gjarprin mistik të përdredhur të quajtur "Shesha".<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Nag-Panchami-celebrated-with-religious-fervour/articleshow/15115776.cms|title=Nag Panchami celebrated with religious fervour|work=The Times of India|language=en|date=24 korrik 2012|accessdate=30 korrik 2015}}</ref>

Mandiri i Durgës është një nga [[Tempulli hindu|tempujt]] më të ngarkuar në qytet, që qëndron në sektorin jugor të tij mbi një depozitë të madhe drejtkëndore të quajtur Durga Kunda. Tempulli ndodhet në rrugën kryesore Sankat Mochan nga Stacioni Hekurudhor për te Banaras Hindu University, 250 metra në veri të Tempullit të Tulsi Manas, 700 metra në veri-lindje të Tempullit Sankat Mochan Hanuman dhe 1.3 kilometra në veri të Banaras Hindu University.<ref name="Location Durga">{{cite news|title=Location|publisher=Google Maps|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=https://www.google.co.uk/maps/place/Durgakund+Temple/@25.288622,82.999279,17z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x398e31f3e4ffffff:0xe551b4ec8d935cae}}</ref>

[[File:SumeriUntitled Temple,LACMA Ramnagar, opposite BenaresM.83.302.13.jpg|thumb|327px|FotoTempulli ei viteveDurgës 1860në eRamnagar Tempullitrreth tëvitit Durgës1865, nëfoto Ramnagar ngae Samuel Bourne]]

[[File:Front corner of old DurgaModern Temple ofat BanarasDelhi.jpg|parapamjethumb|majtasleft|358px369px|[[Shikhara]]Façata e Tempullit të Durgës në Ramnagar, foto e Samuel Bourne, 1865-66]]

Sankata Devi do të thotë "Hyjnesha e Rreziqeve", ku "Sankata" rrjedh nga fjala sanskrite "sankat" (संकट) që do të thotë '''rrezik'''. Besimtarët i luten asaj me besimin për të shmangur çdo rrezik në jetë ose për të lehtësuar problemet e pranishme. Besohet gjithashtu se gjatë mërgimit të tyre pandavët i bënë homazhe Sankata Devit.<ref name="Sankata Ghat history"/><ref name="Sankata Devi"/><ref name="Religious significance"/><ref name="Religious importance">{{cite web|title=Religious importance|publisher=Temple Travel|language=en |accessdate=1 maj 2015|url=http://www.templetravel.net/2013/04/sankatha-temple-in-varanasi-uttar.html|archive-date=5 prill 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150405202456/http://www.templetravel.net/2013/04/sankatha-temple-in-varanasi-uttar.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Pandavas paid homage">{{cite web|title=Pandavas paid homage|publisher=Eastern UP Tourism|language=en |accessdate=1 maj 2015|url=http://www.easternuptourism.com/Sankatha-Temple.jsp|archive-date=25 maj 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150525104905/http://www.easternuptourism.com/Sankatha-Temple.jsp|url-status=dead}}</ref>

===== Parvati dhe format e saj= ====

======Tempulli i Annapurna Devit======

[[File:Annapurna devi.jpg|thumb|309px291px|Annapurna duke iushqyer dhënë ushqim ShivësShivën]]

Tempulli i Annapurnas u ndërtua në shekullin e XVIII nga Maratha Peshwa Baji Rao.<ref name="Annapurna Devi Mandir">{{cite web|title=Annapurna Devi Mandir |publisher=Varanasi.org|language=en|accessdate=qershor 2015|url=http://www.varanasi.org.in/annapurna-temple-varanasi}}</ref><ref name="Bhavani Devi">{{cite web|title=Bhavani Devi|publisher=Varanasi Temples|language=en |accessdate=qershor 2015|url=http://varanasi-temples.com/category/devi-temples/annapurna-devi/}}</ref><ref name="Annapurna Temple in Varanasi">{{cite web|title=Annapurna Temple in Varanasi|publisher=Temple Travel|language=en|accessdate=14 qershor 2015|url=http://www.templetravel.net/2013/04/annapurna-temple-in-varanasi-uttar.html|archive-date=6 prill 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150406041844/http://www.templetravel.net/2013/04/annapurna-temple-in-varanasi-uttar.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Annapurna Temple, Varanasi">{{cite web|title=Annapurna Temple, Varanasi|publisher=My Temples India |language=en|accessdate=14 qershor 2015|url=http://mytemplesindia.com/hindu-temple-uttarpradesh/annapurna-temple-varanasi-kashi/}}{{Lidhje e vdekur}}</ref>

Tempulli i Annapurna Devit është i vendosur në zonën e Visheshwarganjit në Varanasi në një lartësi prej 80.985 metrash<ref name="Elevation Annapurna">{{cite web|title=Elevation|publisher=Elevation finder|accessdate=16 qershor 2015|language=en |url=http://www.freemaptools.com/elevation-finder.htm}}</ref> Ai ndodhet në Annapurna Gali, në Jnanavapi në koordinatat {{coord|25|18.634|N|83|00.576|E|display=inline}} dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.02 hektarësh. Ai është i vendosur në rrugën Dashashwamedh, Vishvanath Gali. Ai gjendet 15 metra në veri-perëndim të [[Tempulli Kashi Vishvanath|Tempullit të famshëm Kashi Vishvanath]], 350 metra në perëndim të Ghatit Manikarnika, 5 kilometra në jug-lindje të stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 4.5 kilometra në veri-lindje të Banaras Hindu University.<ref name="Location Annapurna">{{cite web|title=Location|publisher=Google Maps|language=en|accessdate=korr14 korrik 2015|url=https://www.google.co.uk/maps/}}</ref>

Hyjnesha mban veshje të bardha dhe kalëron një dem po ashtu të bardhë. Sanskritisht maha, महा = e madhe, tepër; ndërsa gauri गौरी = e bardhë.<ref name="Mahagauri">{{cite web|language=en |title=Mahagauri|publisher=Mahagauri.com|accessdate=17 korrik 2015|url=http://www.mahagauri.com/}}</ref>

====== Tempulli Lalita Gauri= =====

[[File:LALITA DEVI.jpg|thumb|345pxleft|327px|Idhulli në Tempullin Lalita Gauri]]

'''Tempulli Lalita Gauri''' (në [[gjuha hindi|gjuhën hindi]]: ललिता गौरी मंदिर), i njohur edhe si '''Mandiri Lalita Mata''', është një tempull mjaft i rëndësishëm kushtuar hyjneshës Lalita Gauri (një formë e hyjneshës Parvati).<ref name="Ghat of Goddess">{{cite news|title=Ghat of Goddess|publisher=The Times of India|language=en|accessdate=17 shtator 2015|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/This-ghat-of-Goddess-Lalita-is-in-a-shambles/articleshow/13415603.cms}}</ref><ref name="Nine forms of Goddess Gauri">{{cite web|title=Nine forms of Goddess Gauri|publisher=Shri Kashi darshan|language=en |accessdate=15 shtator 2015|url=http://www.shrikashidarshan.org/packages/kashi-darshan/nav-durga-nav-gauri-darshan-yatra.html|archive-date=22 janar 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200122174443/http://www.shrikashidarshan.org/packages/kashi-darshan/nav-durga-nav-gauri-darshan-yatra.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Lalita Mandir">{{cite web|title=Lalita Mandir|publisher=Kashiyana.com|language=en|accessdate=11 shtator 2015|url=http://www.kashiyana.com/m/pages/rghat.aspx?id1=20141203183311&id=0 |archive-date=25 shtator 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925155542/http://www.kashiyana.com/m/pages/rghat.aspx?id1=20141203183311&id=0|url-status=dead}}</ref> Tempulli u ndërtua në fillim të shekullit të XIX midis viteve 1800-1804 nga Rana Bahadur Shah-u në stilin Nagara të [[arkitektura e tempujve hindu|arkitekturës së tempujve hindu]]. Tempulli Lalita Gauri është i vendosur në Ghatin Lalita në lartësinë 73.941 m mbi nivelin e detit, 5 kilometra në jug-lindje të Stacionit të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe 300 metra në lindje të [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Tempullit Kashi Vishvanatha]], në koordinatat {{coord|25.310013|N|83.013276|E|display=inline}}. Ghati Lalita është emërtuar sipas këtij tempulli.<ref name="Ghats of Varanasi">{{cite news|title=Ghats of Varanasi|publisher=Shri Kashi darshan|language=en|accessdate=9 shtator 2015 |url=http://www.shrikashidarshan.org/about-varanasi/ghats-of-kashi/2/|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925151417/http://www.shrikashidarshan.org/about-varanasi/ghats-of-kashi/2/|archive-date=25 shtator 2015|url-status=dead}}</ref><ref name="Devi temples">{{cite web|title=Devi temples|publisher=Varanasi temples website |language=en|accessdate=8 shtator 2015|url=http://varanasi-temples.com/category/devi-temples/page/2/}}</ref><ref name="Devotees throng Lalita Gauri Temple">{{cite news|title=Devotees throng Lalita Gauri Temple|publisher=The Times of India|language=en |accessdate=7 shtator 2015|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Devotees-throng-Lalita-Gauri-Temple/articleshow/12446197.cms}}</ref>

===== Shiva dhe format e tij= ====

====== Tempulli Kashi Vishvanatha= =====

[[File:Benares- The Golden Temple, India, ca. 1915 (IMP-CSCNWW33-OS14-66).jpg|thumb|327pxleft|339px|Maja e artë e Tempullit Kashi Vishvanatha]]

'''[[Tempulli Kashi Vishvanatha]]''' në Varanasi është një nga tempujt më të adhuruar të Shivës, i njohur edhe si Tempulli i Artë.<ref name=route>{{cite news |url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow42205744.cms|title=The religious route|accessdate=4 dhjetor 2008|language=en|date=3 prill 2003|newspaper=The Times of India}}</ref> Ai është një [[tempulli hindu|tempull i famshëm hindu]], një nga 12 tempujt e shenjtë ''[[Jyotirlingat|jyotirlinga]]t'', që përmendet gjerësisht në literaturën puranike. Në gjuhën vendore quhet "Kashi Vishvanatha Mandir", ku pjesa "Kashi", i reforohet emrit tjetër të qytetit, "Vishvanatha" do të thotë "sunduesi i universit", ndërsa "mandir" është fjala për një vend adhurimi hindu.<ref name="varanasi-tourism-vishwanath">{{cito web|url=http://varanasi-tourism.net/varanasi-temples/kashi-vishwanath-temple.html|title=Kashi Vishwanath Temple |publisher=varanasi-tourism.net|language=en|accessdate=11 janar 2017|archive-date=29 dhjetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161229153845/http://varanasi-tourism.net/varanasi-temples/kashi-vishwanath-temple.html|url-status=dead}}</ref>

[[Tempulli Kashi Vishvanatha]] është tempulli më popullor dhe i rëndësishm i Varanasit, që është vendi i një numri të madh tempujsh historikë. Ai gjendet në zemër të Varanasit, shumë i frekuentuar nga besimtarët hindu dhe është njëkohësisht një nga tërheqjet kryesore turistike. [[Tempulli Kashi Vishvanatha]] ka një vendosje të bukur në bregun perëndimor të Gangut, lumit më të shenjt indian, afër ghateve më të rëndësishme të Varanasit, pranë [[Xhamia Gyanvapi|Xhamisë Gyanvapi]].<ref name="varanasitour-gyanvapimosque"/> Zona përreth xhamisë së tanishme të Aurangzebit (e quajtur [[Xhamia Gyanvapi]]) ishte hapësira e ecjes cirkumamabulatore (pradakshina) përreth Tempullit të vjetër Vishveshvara. Në muret e tempullit kishte shumë faltore dytësore që pas shndërrimit në xhami e humbën domethënien. Zona është një pikë e nxehtë e tensioneve të vazhdueshme mes hinduve dhe myslimanëve, prandaj ruhet nën masa të rrepta sigurie.<ref name="lonelyplanet-vishwanath">{{cito web|language=en |url=https://www.lonelyplanet.com/india/varanasi/attractions/vishwanath-temple/a/poi-sig/449259/356519|title=Vishwanath Temple|publisher=Lonely Planet|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Në këtë rast nuk ka patur dyshime që [[Xhamia Gyanvapi]] gjendet në sitin e një tempulli të shkatërruar, pasi ajo përfshin qartësisht pjesë të rëndësishme të mureve të tempullit origjinal, ndryshe nga [[Mosmarrveshja e Ayodhyas]], ku u kërkuan gërmime arkeologjike për të provuar se në vendin e [[Xhamia Babri|Xhamisë Babri]] në [[Ayodhya]] më parë kishte qenë një tempull.<ref>{{cito web|url=http://koenraadelst.bharatvani.org/articles/ayodhya/kashivishvanath.html|title=Why did Aurangzeb Demolish the Kashi Vishvanath?|author=Koenraad Elst|publisher=The Koenraad Elst Site|date=2002|language=en|accessdate=11 janar 2017|archive-date=21 dhjetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221205339/http://koenraadelst.bharatvani.org/articles/ayodhya/kashivishvanath.html|url-status=dead}}</ref> Masat e sigurisë janë tepër të rrepta.

Megjithëse jyotirlinga është idhulli kryesues, brenda kompleksit tempullor ka mjaft faltore të tjera më të vogla, në të cilat adhurohen edhe zota të tjerë të panteonit hindu, si Mahakala, Vishnu, Dhandapani, Avimukteshwara, Vinayaka, Sanishwara, Virupaksha dhe Virupakshi Gauri etj.<ref name="templedetails-vishwanatha"/> Në kompleks ndodhen gjithashtu imazhe të shoqëruesve apo ndihmësve të Shivës, duke përfshirë Kala Bhairavan, që mban rendin e botës sipas dëshirës së Shivës. Sipas disa studiuesve lingat e tjera si Mahakala, Nikumbheshvara, Dandapanisvara, Vaikuntheshvara, Kala Bhairava, Kapileshvara, Kubereshvara bartin emrat e yakshave.<ref name="indianmirror-vishwanath">{{cito web|language=en |url=http://www.indianmirror.com/temples/kashi-vishwanath.html|title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=indianmirror.com|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Bashkë me një grup lingash të vogla në veri, që quhet oborri i Vishvanathës, ndodhen gjithashtu idhujt e Saubhagya Gaurit, Shringar Gaurit, Savitrit, Vighneshvara Ganeshës, Vyaseshvarës etj. Tempulli Vishvanatha ndodhet brenda një oborri, në anën e majtë të të cilit, duke hyrë nga ana jugore, ndodhen në rresht, njëri pas tjetrit tempujt e Vishnut, Virupakshi Gaurit dhe Avimukta Vinayakas. Në një tempull, që quhet Tempulli Nilakantheshvar, ndodhet një grup prej pesë lingash. Nga aty në të djathtë është dhoma e Vishvanathës, ndërsa në të majtë dhoma e Dandapanishvaras. Pak mbrapa Avimukteshvara Vinayakas ndodhen tempujt e Shanishcharas dhe Virupakshas.<ref name="tirthyatraindia-vishwanatha"/> Në skaj djathtas, pranë hyrjes është Tempulli Avimukteshvara që bart një lingë të quajtur Avimukteshvara, lashtësia dhe domethënia e të cilit është më e hershme se Vishvanatha. Rreth kwsaj linge ekziston një kundërthënie sipas të cilës ajo mund të jetë jyotirlinga origjinale e vetë-krijuar.<ref name="kashivishwanath.in-vishwanath"/>

Djathtas hyrjes, në veri të tempullit kryesor, midis Xhamisë Gyanvapi dhe kompleksit tempullor gjendet Jnanavapi Mandapa me pusin Jnanavapi Kupa (i njohur edhe me emrat Gyanvapi Kupa, Jnana Vapi, Gyan Vapi, Gyan Bapi, Gyan Kupa, Gyan Kupor, ose Gyan Kapur Kuan, që do të thotë ''Pusi i Diturisë''), ku besohet se u hodh kryeprifti i tempullit bashkë me jytirlingën origjinale për ti shpëtuar sulmit mysliman.<ref name="templedetails-vishwanatha"/><ref name="templepurohit-kashi vishvanath">{{cito web|url=https://www.templepurohit.com/hindu-temple/kashi-vishwanath-temple-varanasi/|title=Kashi Vishwanath Temple, Varanasi |language=en|publisher=Temple Purohit|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Pusi Gyan Vapi është i rrethuar nga një kolonadë e lartë e mbuluar prej 40 kolonash madhështore, të ndërtuara në vitin 1828 nga Rani Baiza Bai dhe që ka një pavjon [[mandapa]] mjaft mbresëlënës me mur guri dhe tendë. Aty ndodhen statujat e Gauri Shankaras, Tarakeshvara, demit Nandi rreth 2 m. të lartë si dhe një idhull i vogël i Maheshvaras në pemën e banianit (ficus religiosa). Pelegrinët e konsiderojnë këtë pus, më të shenjtë se vetë tempulli i tanishëm i Shivës, pasi sipas traditës popullore, besohet se në thellësi të tij, vijon të qëndroi jyotirlinga origjinale.

Tempulli ka përmasa të vogla dhe besimtarët duhet të kalojnë përmes një rrugice të ngushtë.<ref name="dinamalar-vishwnathar"/> Kur futesh, është një shfaqje me njerëz që shtyjnë, shkelen dhe ndonjëherë kërkojnë me forcë që të bëjnë vetë një ofertë dhe të prekin lingën, që i pastron të gjithë mëkatet. Duke qenë tempulli më i famshëm i Varanasit, ai vizitohet për ditë nga rreth 3000 besimtarë, por gjatë ditëve të veçanta numri mund ti tejkaloi 100 000 besimtarë.<ref name="culturalindia-vishwanath">{{cito web|url=http://www.culturalindia.net/indian-temples/kashi-vishwanath.html|title=Vishwanath Temple|language=en |publisher=culturalindia.net|accessdate=11 janar 2017}}</ref>

Megjithëse interiori i tempullit nuk është i madh dhe i rafinuar, ai paraqet ajri të qetë, ideale për adhurim. Brenda shenjtërores (sanctum sanctorum-i), në qendër të dyshemesë, qëndron 'jyotirlinga' e shenjtë, e vendosur në mes të një platforme katrore (yoni) prej argjendi solid. Trungu i lingas është prej guri të zi të lëmuar me elemente kuarciti. Kjo 'lingë' e shenjtë, me diametër 90&nbsp;cm dhe 60&nbsp;cm. e lartë është fokusi kryesor përkushtimor në qytet.<ref name="templepurohit-kashi vishvanath"/> Megjithatë, jyotirlinga origjinale nuk disponohet që nga koha e shkatërrimit të tempullit, pasi mendohet se ndodhet akoma në thellësi të pusit Jnana Vapi.<ref name="tirthyatraindia-vishwanatha">{{cito web|language=en |url=http://www.tirthyatraindia.com/kashi_vishwanath_temple.html|title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=tirthyatraindia.com|accessdate=11 janar 2017|archive-date=26 tetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161026153035/http://www.tirthyatraindia.com/kashi_vishwanath_temple.html|url-status=dead}}</ref> Një pjesë e traditës mendon se linga origjinale e vetë-krijuar është Avimukteshvara Linga, e vendosur në oborrin e Tempullit Kashi Vishvanatha.<ref name="indianscriptures-vishweshwar">{{cito web|url=http://www.indianscriptures.com/sacred-places/jyotir-lingas/vishweshwar|title=VISHWESHWAR|publisher=indianscriptures.com |language=en|date=16 janar 2014|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Megjithatë, besohet se yoni (bazamenti i lingës) është ai i tempullit të shekullit të XIII. Vishveshvara Linga simbolizon kolonën e flakës që lidh qiellin me tokën, ndërsa pusi i afërt Gyanvapi përfaqëson burimin zanafillor të ujit.

Tempulli Kashi Vishvanatha ka qenë adhuruar si banesa shpirtërore e Shivës. Në historinë fetare indiane, Vishvanatha ose Vishveshvara Jyothirlinga ka një domethënie të jashtëzakonshme.<ref name="indianscriptures-vishwanatha">{{cito web|url=http://www.indianscriptures.com/sacred-places/temples/kashi-vishwanath-temple-varanasi-1|title=Kashi Vishwanath Tempule Varanasi |publisher=indianscriptures.com|language=en|accessdate=14 janar 2017}}</ref> Gjithësesi, vendi i parë origjinal i Tempullit Vishveshvara ose Vishvanatha është një çështje historike për tu shqyrtuar. Tempulli Vishvanatha përmendet pothuajse në të gjithë tekstet puranike.<ref name="templesofindia-vishwanath">{{cito web|language=en |url=http://www.templesofindia.net/index.php/temples/kashi-vishwanth-temple-varanasi|title=Kashi Vishwanth Temple Varanasi|publisher=templesofindia.net|accessdate=11 janar 2017|archive-date=16 shkurt 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216175942/http://templesofindia.net/index.php/temples/kashi-vishwanth-temple-varanasi|url-status=dead}}</ref> [[Tempulli Kashi Vishvanatha]] u shkatërrua disa herë nga pushtuesit dhe sunduesit myslimanë. Historia e tempujve të mëparshëm që bujtnin lingën e Vishvanathës është bërthama e historisë së Varanasit përgjatë një mijë viteve të fundit: një tregim i përsëritur shkatërrimi, përdhosjeje dhe rindërtimi. Vetë tempulli ka qenë shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë përgjatë 800 vjetëve kaluar.<ref name="templedetails-vishwanatha">{{cito web|url=http://www.templedetails.com/kashi-vishwanath-temple/ |title=Kashi Vishwanath Temple|date=15 shtator 2016|language=en |publisher=templedetails.com|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Tashmë mbi rrënojat e vjetra të Tempullit Vishvanatha qëndrojnë dy xhami të ndryshme, njëra e ndërtuar në shekullin e XIII nga Razia Sultana dhe tjetra e ndërtuar në shekullin e XVII nga Aurangzebi.

Disa studiues e çojnë datën e ndërtimit rreth vitit 490 të e.s.,<ref name="indiaunveiled-vishwanath">{{cito web|url=http://www.indiaunveiled.in/destination/kashi-vishwanath-temple-golden-temple|title=Kashi Vishwanath Temple (Golden Temple)|language=en |publisher=indiaunveiled|accessdate=11 janar 2017}}</ref> por të dhënat historike tregojnë se Tempulli i parë Kashi Vishvanatha duhet të jetë ndërtuar në vitet 500-508 të e.s., gjatë Periudhës Gupta nën mbretërimin e Vainya Guptas, një adhurues i Shivës, kohë që përkon me fuqizimin e Varanasit si qendër pelegrinazhi.<ref>Rana P.B. Singh: [https://books.google.ca/books?id=JwMaBwAAQBAJ&pg=PA58&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false Banaras: Making of India’s Heritage City]; fq. 58-60</ref> Megjithatë, të dhënat tregojnë se tempulli i shkatërruar për herë të parë nga Qutb-ud-din Aibak-u qe ndërtua në shek. e XI me gjasa nga Chandradeva i Dinastisë Gahadavala,<ref name="mahashivratri-vishwanath">{{cito web|url=http://www.mahashivratri.org/vishwanath-temple-varanasi.html |title=Vishwanath Temple in Varanasi|publisher=mahashivratri.org|language=en|accessdate=11 janar 2017}}</ref> gjatë sundimit të të cilës Varanasi ishte në lulëzim. Varanasi, që ishte një vend i shenjtë pelegrinazhi për hindu, ishte shënjestër sulmesh nga ushtritë dhe sunduesit myslimanë. Ushtria e Mohamed Ghorit, e komanduar nga Qutb-ud-din Aibak-u i shkatërroi tempujt e Varanasit në vitin 1194, kur mundi në betejë mbretin Jayachandra Gahadavala. Për shkak të përkushtimit të besimtarëve hindu, vendi i pelegrinazhit së jyotirlingës vijoi të zhvillohej.<ref name="shaivam-vishwanath">{{cito web|url=http://shaivam.org/temples-special/12-jyothirlingas-11-Kashi-shri-visveshwar-varanasi|title=11. Kashi SHRI VISHWESHWAR (Varanasi)|language=en|publisher=shaivam.org|accessdate=11 janar 2017}}</ref>

Në vitin 1585, me patronazhin e tregtarit të pasur të Varanasit, Raghunath Pandit (të njohur si Todara Mala, ministri i financave i oborrit të Akbarit), me mbështetjen e Akbarit, e rindërtoi tempullin në vendin e tij origjinal.<ref name="SPUday2005">S. P. Udayakumar: [https://books.google.com/books?id=XjkEERJrRdwC&pg=PA99 Presenting the Past: Anxious History and Ancient Future in Hindutva India]; fq. 99</ref> Ai përshtati në mënyrë të përpiktë planin bazë arkitekturor dhe strukturor të Tempullit Vishveshvara të rindërtuar në fundin e shekullit të XIII. Megjithatë, në vitin 1669 Aurangzebi, perandori fanatik mogul do ta rishkatërronte përsëri dhe me mbetjet e tempullit origjinal, ndërtoi [[Xhamia Gyanvapi|Xhaminë Gyanvapi]],<ref>{{cite book|author=Catherine B. Asher|title=Architecture of Mughal India|url=https://books.google.com/books?id=3ctLNvx68hIC&pg=PA278|language=en |pages=278-9}}</ref><ref name="Bakshi2004">Akhil Bakshi: [https://books.google.com/books?id=l_1tAAAAMAAJ Between Heaven and Hell: Travels Through Sri Lanka, Bangladesh, Bhutan, Nepal, and India]; 2004</ref> me minare 71 m. të larta.<ref name="Vanessa2013"/><ref>Rana P.B. Singh: Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India; 2009, Kapitulli 6, Goddesses and Spatial Ordering in Kashi: Shaktiscape, fq. 198</ref>

[[File:Kashi Vishwanath temple.jpg|thumb|left|345px369px|Kullat e Tempullit Kashi Vishvanatha me Xhaminë Gyanvapi në sfond ne vitinnë 1905]]

Tempullin do ta ndërtonte më vonë, midis viteve 1776-1785, Ahilyabai Holkari, mbretëresha marathase e Mbretërisë Malwa (Indores), në vendin e tanishëm, pranë xhamisë, pak më tej vendit origjinal.<ref>Rana P.B. Singh: Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India; 2009, Kapitulli 6, Goddesses and Spatial Ordering in Kashi: Shaktiscape, fq. 203</ref><ref name="govt page">{{cite web|url=http://varanasi.nic.in/temple/KASHI.html|title=Shri Kashi Vishvanatha Temple - A Brief history|language=en|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=10 shkurt 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070210110217/http://varanasi.nic.in/temple/kashi.html|url-status=dead}}</ref> Në këtë mënyrë, Tempulli i tanishëm Vishvanatha ndodhet në vendin e tij të katërt, i zhvendosur dhe rindërtuar disa herë pas shkatërrimeve.

Në vitin 1839, rreth 50 vjet pas ndërtimit, Punjab Kesari (sunduesi i Punxhabit) i fuqishëm sikist i Lahores, Ranjit Singh dhuroi rreth 820&nbsp;kg ar të pastër për mbulimin e dy kullave [[shikhara]] të tempullit.<ref>Madhuri {{cite thesis |last= Desai|first=Madhuri|date=2007|title= Resurrecting Banaras: [Urban space, architecture and religious boundaries |url=https://bookswww.googleproquest.com/booksopenview/ce5e74a62b4c5ca47130b36147e83687/1?idpq-origsite=KdD3MYnYey8Cgscholar&pgcbl=18750|degree=PA200 ResurrectingPh.D.| Banaras:publisher=University Urbanof SpaceCalifornia, ArchitectureBerkeley ProQuest andDissertations ReligiousPublishing|language=en|page=200|access-date=19 Boundaries]{{Lidhjedhjetor e vdekur2016}}; 2007, fq. 200</ref><ref>Matthew Atmore Sherring: [https://books.google.ca/books?id=HlQOAAAAQAAJ&pg=PA51 The Sacred City of the Hindus: An Account of Benares in Ancient and Modern Times]; 1868, fq. 51</ref> Ndërsa kulla e tretë e mbetur, u programua të mbulohej me ar nga Ministria Kulturës dhe Çështjeve Fetare të Uttar Pradeshit.<ref name="ghumakkar-temples">{{cito web|url=http://www.ghumakkar.com/temples-of-varanasi-kashi-kashi-vishwanath-temple-visalakshi-temple-and-kaalbhairav-temple/|title=TEMPLES OF VARANASI (KASHI): Kashi Vishwanath Temple, Visalakshi Temple and Kaalbhairav Temple|author=Vishal Rathod|publisher=ghumakkar.com|language=en|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Në vitin 1841, Dinastia Bhosale e Nagpurit dhuroi argjend për tempullin. Statuja prej guri 2.13 m e lartë e Demit Nandi, që qëndron në lindje të kolonadës u dhurua nga mbreti i [[Nepali]]t, i cili dhuroi edhe një kambanë të stërmadhe. Ky tempull u rikonstruktua nga Maharani Khaneti, gruaja e Sudarshan Shah-ut në v. 1857.<ref name="culturalholidays.com-vishwanath">{{cite web|url=http://www.cultureholidays.com/Temples/kashi.htm|title=Cultural holidays - Kashi Vishwanatha temple|language=en|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=8 prill 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170408111550/http://www.cultureholidays.com/Temples/kashi.htm|url-status=dead}}</ref>

Më 28 janar 1983 tempulli u ble nga Qeveria e Uttar Pradeshit dhe që atëherë menaxhimi i tij iu besua Bordit të Tempullit Vishvanatha (Sri Kashi Vishwanath Mandir Nyas Parishad), me president Dr. Vibhuti Narayan Singh (ish mbreti i Kashit ose Kashi Naresh) dhe një komitet ekzekutiv me komisionerin divizional si kryetar.<ref name="devdeepawali-vishwanatha">{{cito web|url=http://www.devdeepawali.com/heritage-of-varanasi/temples/kashi-vishwanath-temple/ |title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=devdeepawali.com|language=en|accessdate=11 janar 2017|archive-date=14 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314031435/http://www.devdeepawali.com/heritage-of-varanasi/temples/kashi-vishwanath-temple/|url-status=dead}}</ref> Tempulli ndodhej në një zonë tepër të ngjeshur dhe së fundmi, për ti dhënë më tepër hapsirë besimtarëve u shkatërrua një grup muresh.

Në vitin 2012 tempulli u rikonstruktua i gjithi duke u veshur me ar, zona përreth tij u pastrua dhe u zgjerua dhe u zbukuruan faltoret më të vogla rreth tij. Qeveria e Uttar Pradeshit ka ndërmarr një program për të pastruar mjedisin e tempullit, duke bëri shpronësimin e nëntë ndërtesave dhe komplekseve për tu prishur përgjatë itinerarit që të bëhej zgjerimi i rrugës.<ref name="ndtv-vishwanatha">{{cito web|url=http://www.ndtv.com/cities/famed-kashi-vishwanath-temple-complex-set-for-a-makeover-507652|title=Famed Kashi Vishwanath temple complex set for a makeover|language=en|date=16 dhjetor 2012|publisher=ndtv.com|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Gjithashtu përveç mbulimit me ar të kupolës së kullës kryesore, u mbulua gjithashtu me ar edhe pjesa e poshtme e kullës së Tempullit Vishvanatha si dhe kullat e tempujve Sri Bhuwaneshwar, Sri Tarakeshwar dhe Sri Dhandapani. Është llogaritur se për realizimin e projektit u nevojitën 19&nbsp;kg ar dhe 4 000&nbsp;kg bakër.

Tempulli Kashi Vishvanatha është i vendosur në mes të një katërkëndëshi të mbuluar me çati, në një sipërfaqe prej 4.65 m². Struktura tempullore në thelb përbëhet nga tre pjesë të veçanta: tre kullat me kupla të vendosura në këndet e tempullit. E para është kulla e praruar majëzore e Kashi Vishvanathës, në këndin jug-lindor me një lartësi 15.5 metrash, e dyta ëshë një kullë e madhe e praruar dhe e treta është kulla po e artë e Mahadevës, në krye të së cilës qëndron një trident me një flamur.<ref name="templepurohit-kashi vishvanath"/> Tre kullat tempullore të ndërtuara nga Ahilyabai Holkari, kanë kupola të hijshme por vlen të veçohet kupola në formë bulbore mbi sallën kryesore. Ajo u ndërtua në stilin e zambakut të përmbysur të [[Arkitektura Mogule|Arkitekturës Mogule]] duke u mbuluar me bakër, që më vonë do të kthehej në ar, ashtu si dhe të tjerat. Kulla 15.5 metra e lartë, e veshur me ar dhe e skalitur me skulptura është një tërheqja kryesore e tempullit. Idhujt e hyjnive hindu dhe shkrimet përreth janë skalitur me argjend.<ref name="religions.iloveindia-vishwanatha">{{cito web| language=en |url=http://religions.iloveindia.com/indian-temples/kashi-vishwanath-temple.html|title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=religions.iloveindia.com|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Për arsye se tempulli në tërësi ka tre kulla të mbuluara me ar të pastër njihet edhe si Tempulli i Artë.<ref name="kashivishwanath.in-vishwanath">{{cito web| language=en |url=http://www.kashivishwanath.in/vishwanath.html|title=Vishwanath Temple|publisher=kashivishwanath.in|accessdate=11 janar 2017|archive-date=9 janar 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170109042356/http://kashivishwanath.in/vishwanath.html|url-status=dead}}</ref> Tempulli ka ngjashmëri edhe me Tempullin e Artë të Amritsarit. Tempulli Vishvanatha përbëhet nga një sallë [[mandapa]] dhe një shenjtërore [[garbhagriha]], përkrahë shumë faltoreve dytësore. Sabhagurha (salla e mbledhjes) që shtrihet dhe të çon drejt [[garbhagriha]]s (shenjtërores) është një tërheqje interesante në brendësi të tempullit.

Mbetje të rëndësishme të tempullit tw shkatwrruar nga Aurangzebi u përdorën për ndërtimin e një pjese të madhe të murit perëndimor të xhamisë që i zuri vendin tempullit. Këto mbetjet mund të shihen te themelet, kolonat dhe në pjesën e mbrapme të xhamisë, tregojnë punimesh artistike shumë të stërholluara.<ref name="templepurohit-kashi vishvanath"/><ref name="kashivishwanath.in-kashi">{{cito web| language=en |url=http://www.kashivishwanath.in/kashivishwanath.html|title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=kashivishwanath.in|accessdate=11 janar 2017|archive-date=11 maj 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170511161827/http://kashivishwanath.in/kashivishwanath.html|url-status=dead}}</ref> Një pamje e afërt e modelit të rrënojave të tempullit tregon karakterin e përzier dhe e kompozuar në stilin Xhainist dhe hindu.

<gallery widths="369px363px" heights="456px448px">

File:Temple Of Vishveshwur Benares by James Prinsep 1834.jpg|[[Xhamia Gyanvapi]], e skicuar si ''Tempulli i Vishveshvurit'' nënga 1834J. ngaPrinsep Jamesnë Prinsep1834

File:Plan Of The Ancient Temple Of Vishveshvur by James Prinsep 1832.jpg|''Plani i Tempullit të Lashtë Vishveshvur'', nga JamesJ. Prinsep<ref name="books.google.ca">James Prinsep: [https://books.google.ca/books?id=0uA_AQAAMAAJ Benares Illustrated in a Series of Drawings]; fq. 29</ref>

Tempulli u ndërtua mbi një plan navaratna, d.m.th. me nënë kullëza së bashku duke përshfirë edhe kullëzën më të lartë qendrore (39m39 m e lartë). Kullëzat këndore ishin rreth 14.6 m të larta dhe ato mbi [[mandapa]] ishin 19.5 m.<ref>T.P. Verma, 1971-84. The Temples of Banaras. Bharati (Bulletin of the College of Indology, BHU, Varanasi), nr. 15; fq. 201</ref> Plani kryesor i themeleve regjistronte një seri prej 676 rrjetash, padash (26 x 26), ku secila rrjet ishte 4 këmbë x 4 këmbë. Përveç kësaj, në secilin nga katër zgjatimet këndore, ndodheshin gjatë rrjeta të tilla. Për më tepër, shtatë rrjetat ishin gjithashtu në katër pjesët drejtimore. Kështu në tërësi, numri arrinte 728. Me një rregullim të vogël të 1, numri arrinte 729, që simbolizonte shumën e 27 x 27 (asterismat hënorë), dmth. takimi i një makrokozmosi me një mikrokozmos, një kozmogram.

Rëndësia e këtij tempulli qëndron në faktin se ai bart një nga dymbëdhjetë [[jyotirlingat]] (lingat e dritës) të Shivës, i vendosur në bregun perëndimor të Gangut.<ref name="varanasionline-vishwanath">{{cito web|url=http://www.varanasionline.in/city-guide/kashi-vishwanath-temple|title=Kashi Vishwanath Temple|publisher=varanasionline.in|language=en|accessdate=11 janar 2017}}</ref> Jyotirlinga Vishvanatha ose Vishveshvara në Tempullin Kashi Vishvanatha ka një rëndësi të jashtëzakonshme në historinë fetare të Indisë.<ref name="indianscriptures-vishwanatha"/> Kashi Vishvanatha është më e shquara nga të 12-ta [[jyotirlingat]] dhe quhet mbreti i jyotirlingave që përfaqësojnë natyrën pa fillim dhe pa fund të Shivës. Një darshan (përjetim pamor i hyjnores) i vetëm i Vishveshvara Jyotirlingas konisderohet si bekues me të gjitha virtytet e përfituara nga darshani i gjithë jyotirlingave të tjera, të shpërndara në pjesë të ndryshme të Indisë.<ref name="templepurohit-kashi vishvanath"/> Idhulli kryesues i tempullit është Vishvanatha, epitet i Shivës që do të thotë ''Sunduesi i Universit''.

[[Tempulli Kashi Vishvanatha]] është i rrënjosur thellë në botëkuptimin hindu dhe ka qenë një mishërim i gjallë i traditave dhe vlerave të larta shpirtërore që janë trashëguar prej lashtësisë. Ai ka qenë një pikturë e gjallë e traditave kulturore dhe vlerave të më të larta shpirtërore prej kohësh të qëmotshme.<ref name="varanasitour-gyanvapimosque">{{cito web| language=en |url=http://www.varanasitour.com/pilgrimage-in-varanasi/kashi-vishwanath-temple-gyanvapi-mosque.html|title=Kashi Vishwanath Temple and Gyanvapi Mosque|publisher=varanasitour.com|accessdate=11 janar 2017|archive-date=13 tetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161013022615/http://varanasitour.com/pilgrimage-in-varanasi/kashi-vishwanath-temple-gyanvapi-mosque.html|url-status=dead}}</ref> Tempullin, si një nga vendet më të rëndësishme të adhurimit hindu, e kanë vizituar shumica e shenjtëve të rëndësishëm hindu, si Goswami Tulsidasi, Swami Vivekananda, Adi Sankaracharya, Gurunanak Devi, Swami Dayananad Saraswati, Ramakrishna Paramhansa dhe mjaft personalitete të tjera shpirtërore.<ref name="templesofindia-vishwanath"/> Siç përmendet në shkrimet e lashta indiane, një banjë në lumin Gang bashkë me 'darshanin' e Vishvanatha lingës konsiderohen si dy mënyrat kryesore për të arritur shpëtimin ('moksha').<ref name="varanasionline-vishwanath"/> Kështu, sipas traditës popullore, njerëz nga i gjithë vendi, përpiqen ta vizitojnë tempullin të paktën një herë në jetën e tyre. Mbetjet (hiri) e të afërmve të kremuar në Ghatin Manikarnika, ku bën pjesë edhe tempulli, hidhen në Gang si një mënyrë që ndihmon në arritjen e shpëtimit.<ref name="religions.iloveindia-vishwanatha"/>

Tempulli gjendet në kampusin e Benaras Hindu University dhe i është kushtuar adhurimit të Shivës. Në të ndodhen idhujt e Shivës dhe Lakshmi Narayanjës. Lartësia e përgjithshme e tempullit është 77 metra. Mandiri i Ri Shri Vishvanatha ka kullën tempullore ([[shikhara]]) më të lartë në botë, madje edhe më e lartë se Qutub Minar në [[NewNju Delhi]].<ref name="Brief description">{{cite news|title=Brief description|publisher=Benaras Hindu University website |language=en|accessdate=7 mars 2015|url=http://www.bhu.ac.in/VT/}}</ref><ref name="The temples">{{cite news|title=The temples|publisher=Benaras Hindu University website |language=en|accessdate=7 mars 2015|url=http://www.bhu.ac.in/Centre/temples.htm}}</ref><ref name="Vishvanath Temple">{{cite news|title=Vishvanath Temple| language=en |publisher=Wikinapia|accessdate=7 mars 2015|url=http://wikimapia.org/142627/Vishvanath-Temple-BHU}}</ref><ref name="New Vishvanath Temple">{{cito web|title=New Vishvanath Temple|publisher=Varanasi city website|accessdate=7 mars 2015|language=en |url=httphttps://www.varanasicity.com/temples/new-Vishvanathvishwanath-temple.html}}{{Lidhje e vdekur}}</ref><ref name="Birla Temple">{{cite web|title=Birla Temple|publisher=varanasi.org.in|accessdate=7 mars 2015|language=en|url=http://www.varanasi.org.in/birla-temple}}</ref><ref name="History New">{{cite news|title=History|publisher=Eastern Uttar Pradesh Tourism website|accessdate=7 mars 2015|language=en|url=http://www.easternuptourism.com/New-Vishvanath-Temple.jsp}}{{Lidhje e vdekur}}{{Lidhje e thyer}}</ref>

[[File:Vishwanath Temple, BHU, Varanasi.jpg|thumb|left|432px448px|[[Tempulli i Ri Vishwanath]] në BHU i parë nga lartë]]

====== Tempulli Kala Bhairava= =====

[[Tempulli Kala Bhairava]] gjendet në një largësi prej 6&nbsp;km nga stacioni hekurudhor i kazermës së Varanasit, pranë zyrës kryesore postare, në Vishveshvar Ganj, midis parkut Maidagin dhe rrugicës Chaukhamba e zonës Bhaironath, 1&nbsp;km në lindje të [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Tempullit Kashi Vishvanatha]], në Varanasi.<ref name=euptourism-bhairava>{{cito web|url=http://www.easternuptourism.com/varanasi-kaal-bhairav.php|title=Kaal Bhairav|publisher=easternuptourism.com|language=en|accessdate=25 janar 2017|archive-date=10 shkurt 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170210013338/http://easternuptourism.com/varanasi-kaal-bhairav.php|url-status=dead}}</ref> Duke hyrë nga rruga, nëpërmjet një porte që ruhet nga qeni transportues i Bhairavës, gjendet një kopësht i bukur, në qendër të të cilit ndodhet faltorja kryesore e Bhairavës. Në anën jugore jashtë kopështit katërkëndësh të kompleksit ndodhet një faltore e vjetër, që bart shumë idhuj, një ndër të cilët është dhe vetë Bhaironathi. Në këtë tempull ka statuja të tjera mes të cilave, ajo e Shivës, Ganeshës dhe Surajnarayanit. Imazhi pjesërisht i shkatërruar i Dandapanit (“kolona e ndëshkimit”) më vonë është rivendosur në pjesën e mbrapme të këtij tempulli dhe iu dha emri “Kshetrapala Bhairava”, ‘Bhairava që mbron territorin’. Në këtë zonë ndodhen gjithashtu edhe faltoret dhe imazhet e Kaleshvaras dhe Mahakalas, të përfaqësues të “vdekjes”.

Në derën e mbrapme të tempullit ndodhet një shtatore e Kshetrapal Bhairavës.<ref name=euptourism-bhairava/><ref name="Kaal Bhairav Mandir">{{cite web|title=Kaal Bhairav Mandir|publisher=Varanasi.org|language=en|accessdate=15 qershor 2015|url=http://www.varanasi.org.in/kalbhairav-temple-varanasi}}</ref><ref name="Kaal Bhairav">{{cite web|title=Kaal Bhairav|publisher=Religious Portal|language=en|accessdate=15 qershor 2015|url=http://www.http://religiousportal.com/lord-bhairav/|archive-date=12 shtator 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912072355/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/8490524.stm|url-status=dead}}</ref> Duke kryer një ecje rituale circumambulacioni përreth kompleksit të tempullit, mund të shihen një grup faltoresh dytësore të Devit, Hanumanit, Krishnas dhe Radhas, Parvatit dhe Ganeshës. Më interesante është një pllakatë e madhe e “Nëntë Planeteve” (Navagraha), ku mbi çdo shtëpi planetare të zodiakut të të cilës ndodhet paraqitja dhe altari indiavidual.

====== Tempulli Mrityunjay Mahadev= =====

'''Tempulli Mrityunjay Mahadev''' (në [[gjuha hindi|në gjuhën hindi]]: मृत्युंजय महादेव मंदिर) është një [[tempulli hindu|tempull hindu]] kushtuar Mahadevit (epitet i Shivës) në Varanasi.<ref name="Mrityunjay Mahadev Mandir">{{cite web|title=Mrityunjay Mahadev Mandir |publisher=Varanasi.org|language=en|accessdate=1 mars 2015 |url=http://www.varanasi.org.in/mrityunjay-mahadev-temple-varanasi}}</ref><ref name="Indian temples">{{cite web|title=Indian temples|publisher=Temple Travel|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.templetravel.net/2013/04/mritunjay-mahadev-temple-in-varanasi.html|archive-date=2 prill 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402101858/http://www.templetravel.net/2013/04/mritunjay-mahadev-temple-in-varanasi.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Mrityunjay Mahadev">{{cite web|title=Mrityunjay Mahadev|publisher=varanasi-temples.com|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://varanasi-temples.com/category/shiva-temples/main-shiva-temples/mrityunjay-mahadev/}}</ref><ref name="Temples">{{cite web| language=en |title=Temples|publisher=myvaranasicity.com|accessdate=1 mars 2015 |url=http://myvaranasicity.com/about/markandeya-mahadevkaithi}}</ref> 'Mrityunjay Mahadev' do të thotë “zoti që triumfon mbi vdekjen”, ku fjala 'mrityu' do të thotë vdekje, ndërsa 'jay' fitore.

'''Tempulli Mrityunjay Mahadev''' është i vendosur midis rrugës Daranagari dhe [[Tempulli Kala Bhairava|Tempullit Kala Bhairava]] pranë Tempullit Kala Bhairava, Vishveshvarganj, Vriddha Kal, K52/39, në koordinatat {{coord|25.317645|N|82.973914|E|display=inline}} në Varanasi. Tempulli ndodhet 2&nbsp;km larg stacionit hekurudhor të qytetit, 1.7&nbsp;km në perëndim të Ghatit Gola, 1.1&nbsp;km në veri të Ghatit Pancha Ganga dhe 500 m. në jug-lindje të ''Kotwalit''.<ref name="Location Mrityunjay">{{cite news|title=Location|publisher=Google Maps|language=en|accessdate=1 mars 2015 |url=https://www.google.co.uk/maps/place/Mrityunjaya+Mahadev+Temple/@25.322127,83.005778,16z/data=!4m5!1m2!2m1!1sMrityunjay+Mahadev+Temple+Varanasi!3m1!1s0x398e2e3d7dd1fb31:0x15ea53adbe61e75a}}</ref>

====== Tempulli Tilbhandeshvar Mahadev= =====

'''Tempulli Shri Tilbhandeshvar Mahadev''' (në [[gjuha hindi|gjuhën hindi]]: श्री तिलभांडेश्वर महादेव मंदिर), i njohur edhe si '''Tempulli Tilbhandeshvar''', është një tempull hindu në Varanasi, i vendosur pranë Bengal Tola Inter College dhe zonës së Madanpuras, në koordinatat {{coord|25.302926|N|83.003061|E|display=inline}}, 500 në lindje të lumit Ganga, 3.2&nbsp;km në veri të Banaras Hindu University dhe 1.5&nbsp;km në jug-perëndim të [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Mandirit Shri Kashi Vishvanath]],<ref name="Location Tilbhandeshvar">{{cite news|title=Location of Sri Tilbhandeshëar Mahadeva Temple, Bhelupur, Varanasi|language=en |publisher=Google Maps|accessdate=mars 2015 |url=https://www.google.co.uk/maps/dir//Sri+Tilbhandeshëar+Mahadeva+Temple,+Bhelupur,+Varanasi,+Uttar+Pradesh+221001,+India/@25.3030071,82.9661604,13z/data=!3m1!4b1!4m8!4m7!1m0!1m5!1m1!1s0x398e31fcb85fffaf:0xfd440f75286ab3f7!2m2!1d83.0030685!2d25.3029341}}</ref> rreth 5&nbsp;km larg stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 9&nbsp;km nga [[Mandiri i Durgës në Varanasi|Mandiri i Durgës]]. Ky tempull i është kushtuar Shivës dhe besohet se është ndërtuar në shekullin e XVIII.<ref name="Temple info Tilbhandeshvar">{{cite web |title=Tilbhandeshwar Temple information|publisher=Varanasi.org|language=en|accessdate=23 mar 2015|url=http://www.varanasi.org.in/tilbhandeshwar-temple-varanasi}}</ref>

Përveç Tilbhandeshvarit këtu shihen edhe Mahadevi, Vibhandeshvari, Maa Parvati, Bhairava, Ayappani dhe zota të tjerë hindu. Ky tempull përfaqëson një kombinim unik të Kulturës Malyali dhe Banarsi. Besohet se Mata Sharda ka kaluar disa ditë në këtë tempull në Varanasi.<ref name="Temple info Tilbhandeshvar"/><ref name="History Tilbhandeshvar">{{cite web |title=History|publisher=Temples of Bharat|date=1 shtator 2009|accessdate=26 mars 2015 |language=en|url=httphttps://templesofbharat.blogspot.incom/2009/09/shri-tilbhandeshëartilbhandeshwar-mahadev-temple.html}}{{Lidhje e vdekur}}</ref>

======[[File:Guradham Mandir.jpg|thumb|339px|Tempulli Gurudham======]]

Tempulli perceptohet si ruajtësi i dritës, që pasqyron gjendej e Gurusë dhe mënyrat e meditimit. Struktura bazë është tetëkëndore, duke përmbajtur një portë që simbolizon shtatë sitet më të shenjta që mundësojnë çlirimin shpëtimtar ([[Sapta Puri]]t) dhe e fundit, porta e vetë Gurusë. Këto tetë porta i referohen gjithashtu tetë drejtimeve. Për më tepër, një sens i hyjnore dhe besimit mistik imponohet si Shaivizëm (Avanti, Varanasi), Vaishnavizëm ([[AyodhyaAjodhja]], [[Mathura]], [[Puri]]) dhe të gjithë së bashku ([[KanchipuramiKançipurami|Kanchi]]), dhe Shaktizëm/Tantrizëm (Maya/Haridvara). Këto tre grupe mund të identifikohen me tre shkollat e [[Hinduizmi]]t. Guruja është i shkëputur nga to, pasi ai është integrimi suprem i tyre. Me drejtimin e tij, mund të merret ajo gjendje e bekimit hyjnor. Për më tepër, numri tetë mund të krahasohet me forma të ndryshme hyjnore, si tetë Bhairavat, tetë Devit, tetë Candit etj.

====== Tempulli Nepalez= =====

[[File:Nepali Temple exterior,népalais Varanasisur les bords du Gange. (6334606914).jpg|thumb|280pxleft|369px| image_skylinePamje e jashtme e Tempullit Nepalez]]

'''Tempulli Nepalez''' ({{lang-hi|नेपाली मंदिर}}, {{lang-ben|নেপালি মন্দির}}) është një nga tempujt më të vjetër dhe të rëndësishëm të Varanasit. Tempulli njihet edhe si '''Kanthwala Mandir''' ('kanthwala' në gjuhën hindi d.t.th. ''druri'') dhe '''Mini Khajuraho'''. Ky [[Tempulli hindu|tempull]] kushtuar Shivës, është ndërtuar në fillim të shekullit të XIX nga mbreti i [[Nepali]]t si kopje e [[Tempulli Pashupatinath|Tempullit Pashupatinath]] në Katmandu.<ref name="Nepali Mandir">{{cite web|title=Nepali Mandir|publisher=ixigo.com|accessdate=1 gusht 2015|url=https://www.ixigo.com/nepali-temple-varanasi-india-ne-1652334|language=en|archive-date=25 shtator 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925172251/https://www.ixigo.com/nepali-temple-varanasi-india-ne-1652334|url-status=dead}}</ref><ref name="A piece of Nepal in Varanasi">{{cite news|title=A piece of Nepal in Varanasi|publisher=The Times of India |language=en|accessdate=1 gusht 2015|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/A-piece-of-Nepal-in-Varanasi/articleshow/5938486.cms}}</ref><ref name="This ghat of Goddess Lalita">{{cite news|title=This ghat of Goddess Lalita|publisher=The Times of India|language=en |accessdate=1 gusht 2015|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/This-ghat-of-Goddess-Lalita-is-in-a-shambles/articleshow/13415603.cms}}</ref><ref name="KathëalaKathwala Temple">{{cite web|title=Kathwala Temple|publisher=TripAdvisor|language=en|accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.tripadvisor.com/Travel-g297685-d2431881/Varanasi:India:Nepali.Temple.Kathwala.Temple.html}}</ref><ref name="Information Nepalez">{{cite web|title=Information|publisher=buzzntravel|language=en |accessdate=1 gusht 2015|url=http://www.buzzntravel.com/nepali-temple|archive-date=4 mars 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304003759/http://www.buzzntravel.com/nepali-temple|url-status=dead}}</ref>

Tempulli Nepalez është i vendosur në Ghatin Lalita në Varanasi. Ndodhet 3.8&nbsp;km në jug-lindje të nyjës hekurudhore të Varanasit dhe 100 metra në jug-perëndim të Ghatit Manikarnika në lartësinë 78.161 m në koordinatat {{coord|25.309821|N|83.012859|E|display=inline}}.<ref name="Location Nepalez">{{cite news|title=Location|publisher=Google Maps|language=en |accessdate=1 gusht 2015|url=https://www.google.co.uk/maps}}</ref>

Mbreti i Nepalit, Rana Bahadur Shah u strehua në Varanasi nga viti 1800 deri në 1804 dhe e quajti veten "Swami Nirgunanda". Gjatë ekzilit të tij, ai vendosi të ndërtoi një kopje të [[Tempulli Pashupatinath|Tempullit Pashupatinath]] në Varanasi. Ndërtimi i këtij tempulli filloi gjatë qëndrimit të tij në Varanasi. Gjatë ndërtimit, Shahu u kthye në Nepal. Më 25 prill 1806, Rana Bahadur Shah-u u vra nga gjysëm-vëllai i tij, Sher Bahadur Shah. Djali i tij Girvan Yuddha Bikram Shah Deva e përfundoi projektin 20 vjet pas datës së caktuar. Toka më vonë iu transferua Rana Bahadur Shah-ut nga Kashi Nareshi në vitin 1843. Tempulli, pranë zonës, Ghati Lalita dhe një [[Dharamshala]] i përkasin Qeverisë së Nepalit.<ref name="Nepali Mandir"/><ref name="A piece of Nepal in Varanasi"/><ref name="This ghat of Goddess Lalita"/><ref name="KathëalaKathwala Temple"/><ref name="Information Nepalez"/>

Tempulli është bërë prej terrakote, guri dhe druri dhe kërkoi tre dekada për tu përfunduar. Druri është rezistent ndaj termiteve. Ai është ndërtuar në [[Arkitektura Nepaleze|Stilin Nepalez të Arkitekturës]] dhe është i rrethuar nga pemë tamarindi dhe pipali (ficus religiosa). Tempulli ka Stil Arkitekturor [[Pagoda]], kryesisht i gdendur me dru. Ka skulptura të ngjashme me ato të paraqitura te [[Grupi i Monumenteve të Khajurahos]] dhe prandaj quhet edhe "Mini Khajuraho".<ref name="Nepali Mandir"/><ref name="A piece of Nepal in Varanasi"/><ref name="This ghat of Goddess Lalita"/><ref name="KathëalaKathwala Temple"/><ref name="Information Nepalez"/>

====== Tempulli Samarajeshvara= =====

====== Tempulli Panchakroshi= =====

Tempulli zotëron 107 imazhe të itinerarit të pelegrinazhit Panchakroshi përveç 194 imazheve të tjerë të lidhur me itinerare të tjerë pelegrinazhi në Varanasi. Këto miniatura si nike guri (përmasat mesatare të tyre janë rreth 30 X 45&nbsp;cm.) në mure dhe në portën ballore përmbajnë forma të gdhendura të emrave të tyre, ku disa prej tyre tani janë të rrënuara dhe të keq-riparuara me çimento. Studiuesi i arkitekturës dhe pelegrinazhit Niels Gutschow thekson se "pasi i iniciuari mund të kryej yatran brenda trupit të tij, Mandiri Panchakroshi shërben si mjet: 301 perënditë dhe perëndeshat, [[ghatet]], pellgjet dhe puset janë vizualizuar, adhuruar dhe kaluar në circumambulacion ritual në një veprim të vetëm lëvizjeje. Muret e tempullit shndërrohen në një skenë të madhe të shenjtë".<ref>{{cite journal|last=Gutschow|first=Niels |date=shtator 1994|title=Varanasi/Benares: the centre of Hinduism|language=en |journal=Erdkunde, Archiv für Wissenschaftliche Geographie|volume=48|page=200}}</ref> Në shenjtëroren e brendshme Dvadasheshvara lingami i Shivës përbëhet nga baza prej guri mbi të cilën qëndrojnë 12 kristale që përbëjnë lingamin.

===== Vishnu dhe format e tij= ====

====== Kompleksi tempullor Jagannath, Assi= =====

====== Mandiri Gopal= =====

====== Tempulli Adi Keshava= =====

====== Tempulli Bindu Madhava= =====

======[File:Assi ghat banaras mandiro ka seher.jpg|thumb|369px|Tempulli Lakshminarayana dhenë Sangameshvara,Ghatin Assi======]]

[[File:Lakshminarayan===== Temple at Assi Ghat.JPG|thumb|Tempulli Lakshminarayana nëdhe GhatinSangameshvara, Assi]] =====

===== Faltoret Diellore të Adityas= ====

Nga Adityat, 10 qëndrojnë afërsisht përgjatë trekëndshave dybrinjëshëm të formuar nga Uttararka (nr. 14), Karna (nr. 3 ) dhe Khakhola Aditya (nr. 11). Brinja më e gjatë është e vendosur nga Karna dhe dielli verior, Uttararka; kjo linjë përfaqëson veriun kozmik me pak shmangie prej vetëm 1.14º në lindje, që është e papërfillshme. Dy sitet ballore të trekëndëshit kanë brinjë prej 2001 metrash dhe 1997 metrash, përkatësisht, me 0.2% ndryshim, që është e krahasueshme me saktësinë e të dhënave të GPS-it.<ref>{{cite journal|title=Cosmic Order and Cityscape of Varanasi (Kashi): The Sun Images and Cultural Astronomy|language=en |author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|journal=National Geographical Journal of India|date=mars 1995|page=71}}</ref> Faltorja e Madhyameshvaras qëndron brenda trekëndëshit, thjesht 45 metra larg nga qendra e faqes veri-jug 2.5-km të gjatë. Vendndodhja e Madhyameshvaras pranë qendrës së trekëndëshit Aditya është domethënëse; përpara pushtimit mysliman Madhyameshvara ishte një nga tempujt më të vjetër dhe më të mëdhenj të Varanasit si siti i Zotit të Qendrës. Madhyameshvara ishte qendra fillestare e qytetit, që do të ketë qenë simbolikisht e rrethuar dhe mbrojtur nga drita e Adityas. Qendra e tanishme e Varanasit është në një vend të ndryshëm, d.m.th. në Jnanavapi, një pus i shenjtë pranë Tempullit Vishvanatha. Rregullsia gjeometrike e Adityas e kombinuar me zbulimin se qendra e trekëndëshit të Adityas të inkurajon të besosh se janë zbuluar sitet e tempujve origjinalë të diellit.<ref>{{cite journal|title=Khajuraho, India: A Search in Landscape Geometry and Cosmo-Vision |language=en|author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|journal=The Ley Hunter|year=1998|pages=15-8}}</ref>

Një numër i Adityave janë lidhur me ngjraje specifike astronomike dhe simbolizmin diellor. Khakhola Aditya (nr. 11) është i lidhur me një histori mahnitëse që përfshin dy motra, Vinitan, nënën e shpendëve dhe Kadrun, nënën e gjarprinjve. Si rezultat i konkurencës, Kadru dërgoi gjarprinj të zinj të mbledhur në dy sipërfaqe të diellit. Kur ata ikën nga dielli për shkak të veprimit të Vinitas, gjarprinjtë morën flakë. Historia mund ti referohet dy ngjarjeve të rëndësishme astronomike që ndodhën në fundin e shekullit të XI: një shpërthim i vendeve diellore duke filluar rreth vitit 1077 dhe rënie të pazakonta meteorësh në vitet 1060-1090.<ref>{{cite journal|title=Visual astronomy in the mythology and ritual of India: the Sun temples of Varanasi|author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|journal=Vistas in Astronomy|language=en|volume=39 (4)|pages=431-49}}</ref> Më në jug, Mayukha Aditya (nr. 9) që përshkruan një ngjarje kur dielli la qiellin, vetëm me rrezet e tij, mund të lidhet me eklipsin e plotë diellor që ishte i dukshëm në Varanasi në vitin 1054. Skaji jugor i trekëndëshit, Karnaditya është i lidhur me Karnan, një figurë e rëndësishme e [[Mahabharata]]s, që ishte djali i [[Surya]]s (perëndia e diellit) dhe Kuntin. Ai ishte i dalluar nga një bujari e jashtëzakonshme, duke dhënë çfarëdo që ti kërkohej. Karnaditya simbolizon bujarinë e diellit, që ofron energji të pakufizuar për tokën dhe krijesat e saj, duke mos kërkuar asgjë në shkëmbim. Më jugorja e Adityave, Lolarka, është një nga vendet më të lashta të shenjta në Varanasi dhe vendndodhja e festës së madhe të Lolarka Shashthit, kur çiftet vijnë për tu larë në mënyrë që të ngjizin një djal, kohë në të cilën shfaqet plotësisht kuptimi i diellit si burim i pjellorisë njerëzore.

======Tempulli iShenjtët Tulsihindu Manas======

'''Tempulli Tulsi Manas''' ({{lang-hi|तुलसी मानस मंदिर}}, Tulsi Manas Mandir), i njohur edhe si Tempulli Birla i Tulsi Manas është një tempull me mjaft rëndësi historike dhe kulturore në Varanasi, pasi në këtë vend shenjti-poet, reformatori dhe filozofi Goswami Tulsidas (1532–1623) në shekullin e XVI shkroi eposin hindu Ramcharitmanas.<ref name="Tulsi Manas Mandir">{{cite web|title=Tulsi Manas Mandir|publisher=Varanasi.org|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.varanasi.org.in/tulsi-manas-mandir-temple-Varanasi}}</ref><ref name="jindal1955">{{Citation|title=A History of Hindi Literature|author=K. B. Jindal|year=1955|language=en |url=https://books.google.com/books?id=IkA9AAAAIAAJ|quote=... Libri njihet në mënyrë popullore si ''Ramayana'', por vetë poeti e quajti ''Ramcharitmanas'' d.m.th. 'Liqeni i Veprave të Ramës'}}</ref> Tempulli i është kushtuar Ramës, heroit të eposit të Ramajanës, që tregon historinë e jetës së tij.<ref name="History bharatonline">{{cite web|title=History |publisher=bharatonline.com|language=en|accessdate=1 mars 2015|url=http://www.bharatonline.com/uttar-pradesh/travel/varanasi/tulsi-manas-mandir.html}}</ref><ref name="Golgman1">Valmiki, Robert P. Goldman: The Rāmāyaṇa of Vālmīki: An Epic of Ancient India; volumi 1, 1990, fq. 14-5</ref><ref name="Tulsi Manas Temple">{{cite web|title=Tulsi Manas Temple|publisher=Varanasi City website|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.varanasicity.com/temples/tulsi-manas-mandir.html}}</ref>

====== Tempulli Agastyeshvara (Agastakunda)= =====

Ky tempull paraqet linga të rëndësishme të VaranasiVaranasit, që përfaqësojnë mikrokozmosin e qytetit. Shenjtërorja e brendshme është e rrethuar nga një verandë për ecje rituale qarkore më të gjerë, që është e bllokuar në jug nga një Ficus religiosa, trungu i poshtëm dhe rrënjët e të cilit janë përhapur në një mënyrë që dëmtojnë ndërtesën kryesore. Figura qendrore e shenjtërores së brendshme është Agastyeshvara, në jug të të cilit në një pllakë guri është imazhi i Lopamudras, gruas së tij. Në lindje janë Kedareshvara, Visveshvara dhe Dattatreya. Në verandën perëndimore është linga me një gojë, Sutikshana, e emërtuar sipas njërit prej studentëve të Agastyas. Imazhet e tjerë të pranishëm në tempull janë ata të Narasimhas, Parvatit, Hanumanit, Ganeshës, nava grahave (nëntë planeteve) dhe Kalit, ashtu si dhe rreth shtatëdhjetë linga përkushtimore të vendosura nga besimtarët që bëjnë një betim që pas përfundimit të pelegrinazhit dhe dëshirës do të vendosin një lingë. Në murin lindor drejt verandës cirkumambulatore është një disk djellor i madh. Prania e Dattatreyas në dy vende tregon ndikimin e Trantrizmit. Kjo është e dukshme nga mbizotërimi i lingave përkushtimore, që në të kaluarën ishin shumë popullore mes besimtarëve hindu të jugut, veçanërisht në [[Maharashtra]] dhe [[Guxharat]].

====== Tempulli i Vyasas në Ramnagar= =====

======Sekti Aghori==Tempuj të tjerë hindu ====

[[File:Aghoree,A HindooSadhu mendicant,in BenaresVaranasi.jpg|thumb|left|268px|Një sadhu aghori me një kafkë njerëzore, rreth vititnë 1875Varanasi]]

'''Mandiri Bharat Mata''' (në [[gjuha hindi|gjuhën hindi]]: भारत माता मंदिर, "Tempulli i Nënës Indi") është i vendosur në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith në Varanasi {{coord|25.317209|N|82.989291|E|display=inline}}. Në vend të statujave tradicionale të hyjnive, ky tempull ka një hartë të stërmadhe të Indisë të skalitur në mermer. Tempulli i është kushtohet Bharat Matas dhe konsiderohet si i vetmi në llojin e tij në botë.<ref name="Bharat Mata Mandir">{{cite web|title=Bharat Mata Mandir|publisher=varanasi.org|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.varanasi.org.in/bharat-mata-mandir-temple-Varanasi}}</ref><ref name="Bharat Mata">{{cite web|title=Bharat Mata|publisher=varanasicity.com|language=en|accessdate=1 mars 2015|url=http://www.varanasicity.com/temples/bharatmata-mandir.html}}</ref><ref name="LP">{{cite web|title=Bharat Mata Temple, LP|publisher=Lonely Planet|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.lonelyplanet.com/india/uttar-pradesh/varanasi/sights/other/bharat-mata-temple}}</ref><ref name="Temple news">{{cite news|title=Temple news|publisher=The Times of India|language=en|accessdate=1 mars 2015|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/Bharat-Mata-temple-stands-tall-amidst-garbage/articleshow/40256055.cms}}</ref><ref name="Coordinates">{{cite web |title=Coordinates|publisher=latlong.net|language=en|accessdate=1 mars 2015 |url=http://www.latlong.net/|archive-date=7 gusht 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807151635/http://www.latlong.net/|url-status=dead}}</ref>

Mandiri Bharat Mata gjendet 1.5&nbsp;km në jug të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe 6&nbsp;km në veri të Benaras Hindu University.<ref name="Location Bharat">{{cite web |title=Location|publisher=Google Maps|language=en|accessdate=1 mars 2015|url=https://www.google.co.uk/maps/place/Bharat+Mata+Mandir/@25.317209,82.989291,17z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x398e2dfca37c5b4f:0x8c660c7cc61a3955}}</ref><ref name="Elevation Bharat">{{cite web|title=Elevation|publisher=Free Map tools|language=en |accessdate=1 mars 2015|url=http://www.freemaptools.com/elevation-finder.htm}}</ref>

====== Dhanvantari - "Kashiraj Divodas"- perëndia e mjeksisë= =====

====== Tempulli Sankat Mochan Hanuman= =====

[[File:Hanumantemplelakhimpur1Sankat Mochan temple entrance, Varanasi - IRCTC 2017 (2).jpg|thumb|369pxleft|Tempulli296px|Hyrja e Tempullit Sankat Mochan Hanuman]]

=====Xhamia Alamgir==Xhamitë ===

[[Xhamia Alamgir në Varanasi|Xhamia Alamgir]], {{coord|25|18|39.6|N|83|0|36|E|display=inline}}, e njohur edhe si '''Beni Madhav Ka Darera''', Xhamia Dharhara dhe '''Xhamia e Aurangzebit''', u ndërtua nga Aurangzebi në shekullin e XVII mbi rrënojat e një tempulli hindu në Varanasi.<ref name="Crowther Raj Wheeler">Crowther, Raj & Wheeler: [https://books.google.com/books?id=7-EvAQAAIAAJ India, A Travel Survival Kit]; 1984</ref><ref>Shobhna Gupta: [https://books.google.com/books?id=W4r5iLMVGkAC&pg=PA38 Monuments of India]; 2003, fq. 38</ref> [[Xhamia Alamgir në Varanasi|Xhamia Alamgir]] është struktura më e madhe në brigjet e Gangut në Varanasi. Ajo është një amalgamë e ndjesive fetare hindu-myslimane, pasi e gjithë pjesa e poshtme e saj mbahet si një tempull hindu. Xhamia gjendet në një pozicion të shquar mbi Ghatin Panchaganga.<ref name=Hussain342>Ansar Hussain: [https://books.google.com/books?id=XRpFol4AnO0C&pg=PA342 Rediscovery of India, The: A New Subcontinent]; 1999, fq. 342</ref> Xhamia shtrihet në një sipërfaqe perj 0.108 hektarësh.

[[File:Ganga bird 07.jpg|thumb|381pxleft|389px|Xhamia Alamgir]]

Xhamia është një përzierje e bukur e [[Arkitektura e tempujve hindu|Arkitekturës hindu]] dhe [[Arkitektura Perse|Perse]], apo [[Arkitektura Mogule|Mogule]], veçanërisht pasi pjesa e poshtme e mureve të xhamisë është ndërtuar plotësisht me mbetjet e tempullit hindu.<ref name=Kumar90/> Thuhet se themelet e kësaj ndërtese janë po aq të thellë sa lartësia e saj.<ref name=asisarnath-dharhara>{{cito web|url=http://www.asisarnathcircle.org/|title=Dharahra Masjid|work=ASI, Sarnath Circle|language=en|accessdate=24 dhjetor 2016}}</ref> Xhamia ka kube dhe minare të larta, që konsiderohen si kryevepra arkitekturore.<ref name=varanasionline-mosques/><ref name=Shetty73>Rekha Shetty: [https://books.google.com/books?id=a6JQAwAAQBAJ&pg=PT73 Innovation Sutra: The Secret of Good Business and a Good Life]; 2014, fq. 73</ref><ref name="Betts McCulloch213"/> Dy nga minaret e saj 64 m të larta janë të dëmtuara; një minare është rrëzuar duke vrarë disa njerëz ndërsa tjetra u rrëzua qëllimisht për shkak të mungesës së qëndrueshmërisë.<ref name="Betts McCulloch213"/>

===== Xhamia Gyanvapi= ====

'''[[Xhamia Gyanvapi]]''' në Varanasi është ndërtuar nga perandori mogul Aurangzeb, mbi sitin e tempullit të shkatërruar [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Kashi Vishvanatha]].<ref name=Desai23>Madhuri Desai: [http://iaste.berkeley.edu/pdfs/15.1c-Fall03desai-sml.pdf "Mosques, Temples, and Orientalists: Hegemonic Imaginations in Banaras"]; 2003, fq. 23</ref> Është e vendosur në veri të Ghatit Dashashvamedha, pranë Ghatit Lalita përgjatë lumit Gang. Është një xhami publike në zemër të qytetit të Varanasit,<ref name="DianeSarah2002">D. P. Mines & S. Lamb: [https://books.google.com/books?id=QFhYnt2rL6YC&pg=PA344 Everyday Life in South Asia]; 2002, fq. 344–</ref> i administruar nga Anjuman Inthazamiya Masajid (AIM).<ref>{{cite journal|journal=Frontline|language=en |url=https://books.google.com/books?id=IqhKAQAAIAAJ|title=VHP game in Benares, with official blessings|year=1995|publisher=S. Rangarajan for Kasturi & Sons|volume=12|issue=14-19|page=14}}</ref>

''Gyan Vapi'' (në sanskritisht "pusi i diturisë"), emri i xhamisë, ka rrjedhur nga një pus me të njejtin emër i vendosur pranë xhamisë.<ref name=Limited95>[https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC&pg=PA95+ Good Earth Varanasi City Guide]; 2002, fq. 95</ref> Mbetjet e një tempulli të mëparshëm mund të shihen në themele, kolona dhe në pjesën e mbrapme të xhamisë.<ref name=Betts-McCulloch108>Betts & McCulloch: [https://books.google.com/books?id=y-pUBAAAQBAJ&pg=PA108 India – The North: Forts, Palaces, the Himalaya Dream Trip]; 2013, fq. 108</ref> Façata e xhamisë është modeluar pjesërisht sipas hyrjes së [[Taxh MahalMahali]]itt.<ref name=Asher278>Catherine Blanshard Asher: [https://books.google.com/books?id=3ctLNvx68hIC&pg=PA278 Architecture of Mughal India]; 1992, fq. 278</ref>

Xhamia u ndërtua nga perandori mogul Aurangzeb, pas shkatërrimit të tempullit të tretë Vishvanatha, në vitin 1669, duke e lënë pjesën e mbrapme të tij si paralajmërim kërcënues.<ref name="Madhuri_2007_1">Madhuri{{cite thesis |last=Desai|first=Madhuri|date=2007|title= Resurrecting Banaras: [Urban space, architecture and religious boundaries |url=https://bookswww.googleproquest.com/booksopenview/ce5e74a62b4c5ca47130b36147e83687/1?idpq-origsite=KdD3MYnYey8Cgscholar&pgcbl=18750|degree=PA1 ResurrectingPh.D.| Banaras:publisher=University Urbanof SpaceCalifornia, ArchitectureBerkeley ProQuest andDissertations ReligiousPublishing|language=en|page=1|access-date=19 Boundaries]{{Lidhjedhjetor e vdekur2016}}; 2007, fq. 1</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/force-of-faith-trumps-law-and-reason-in-ayodhya-case/article805124.ece|title=Force of faith trumps law and reason in Ayodhya case|newspaper=The Hindu|language=en|date=11 nëntor 2011|author=Siddharth Varadarajan}}</ref>

Xhamia është emërtuar sipas pusit ''Gyan Vapi'' ("Pusi i diturisë"), që gjendet midis territorit të xhamisë dhe Tempullit Kashi Vishvanatha. Legjendat hindu përmendin se lingami i tempullit zanafillor ishte i fshehur në këtë pus, kur tempulli u shkatërrua.<ref name="Madhuri_2007_5">[https://books.google.com/books?id{{cite thesis |last=KdD3MYnYey8C&pg=PA5 Desai|first=Madhuri Desai:|date=2007|title= Resurrecting Banaras: Urban Spacespace, Architecturearchitecture and Religiousreligious Boundaries]{{Lidhjeboundaries e|url=https://www.proquest.com/openview/ce5e74a62b4c5ca47130b36147e83687/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750|degree= vdekur}};Ph.D.| 2007publisher=University of California, fq.Berkeley ProQuest Dissertations Publishing|language=en|page=5|access-date=19 dhjetor 2016}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC&pg=PA95 Good Earth Varanasi City Guide]; 2002, fq. 95</ref>

Në vitin 1742, sunduesi i Marathas, Malhar Rao Holkari bëri një plan për të shkatërruar xhaminë dhe për të rindërtuar Tempullin e Vishweshwarit në sitin e tij të mëparshëm. Megjithatë, plani i tij nuk u sendërtua, pjesërisht për shkak të ndërhyrjes nga Nawabët e [[Laknau]]t, që kontrollonin territorin. Më vonë, në vitin 1780, nusja e djalit të tij, Ahilyabai Holkari ndërtoi [[Tempulli Kashi Vishvanatha|Tempullin Kashi Vishvanatha]] të tanishëm pranë xhamisë.<ref name="Madhuri_2007_2">Madhuri{{cite thesis|last=Desai|first=Madhuri|date=2007|title=Resurrecting Banaras: [Urban space, architecture and religious boundaries |url=https://bookswww.googleproquest.com/booksopenview/ce5e74a62b4c5ca47130b36147e83687/1?idpq-origsite=KdD3MYnYey8Cgscholar&pgcbl=18750|degree=PA2 ResurrectingPh.D.| Banaras:publisher=University Urbanof SpaceCalifornia, ArchitectureBerkeley ProQuest andDissertations ReligiousPublishing|language=en|page=2|access-date=19 Boundaries]{{Lidhjedhjetor e vdekur2016}}; 2007, fq. 2</ref>

Në vitet 1990, [[Vishva Hindu Parishad|Vishwa Hindu Parishad]] (VHP) ndërmori një fushatë për të rimarr sitet e xhamive të ndërtuara pas shkatërrimit të tempujve hindu. Pas shkatërrimit të [[Xhamia Babri|Xhamisë Babri]] në dhjetor 1992, rreth një mijë policë u vendosën për të parandaluar një incident të ngjashëm në sitin e Xhamisë Gyanvapi.<ref name="BBC_cracking_2004">{{cite news|title=Cracking India's Muslim vote|author=Sanjoy Majumder|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3564693.stm|publisher=BBC News|language=en|location=Uttar Pradesh|date=25 mars 2004}}</ref> Prijësit e [[Partia Bharatiya Janata|e Partisë Bharatiya Janata]], që përkrahnin kërkesën e rimarrjes së Xhamisë Babri, kundërshtuan kërkesën e VHP-së për Gyanvapin, në terrenin e të cilës ishtë një xhami e përdorur në mënyrë aktive.<ref name="Katju2003">Manjari Katju: [https://books.google.com/books?id=b70nKb-8YuMC&pg=PA113 Vishva Hindu Parishad and Indian Politics]; 2003, fq. 113–4</ref>

Xhamia tashmë është nën mbrojtjen e Aktit të vitit 1991 për mbrojtjen e Vendeve të adhurimit.<ref>{{cite news|title=Mosques will not be surrendered, says Babri panel|language=en |url=http://expressindia.indianexpress.com/ie/daily/19990915/ige15008.html|agency=Press Trust Of India|newspaper=Indian Express|location=New Delhi|date=15 shtator 1999|access-date=11 shkurt 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520040348/http://expressindia.indianexpress.com/ie/daily/19990915/ige15008.html|archive-date=20 maj 2014|url-status=dead}}</ref> Hyrja në terrenin e xhamisë është e kufizuar dhe ndalohet fotografimi i pamjes së jashtme të xhamisë.<ref name="Madhuri_2003"/>

====== Arkitektura ======

Në murin e mbrapëm të xhamisë mund të shihet një strukturë tempullore, që besohet se i përket Tempullit të mëparshëm Kashi Vishvanatha. Në vitin 1822, James Prinsep në librin e tij ''Benares Illustrated'' një ilustrim të murit të mbrapëm e titulloi "Tempulli i Vishveshvurit". Hindutë i adhuronin plintat e xhamisë si plinatat e Tempullit të vjetër Kashi Vishvanatha.<ref name="books.google.ca"/><ref name="Madhuri_2003">{{cite journal|url=http://iaste.berkeley.edu/pdfs/15.1c-Fall03desai-sml.pdf|title=Mosques, Temples, and Orientalists: Hegemonic Imaginations in Banaras|journal=Traditional Dwellings and Settlements|author=Madhuri Desai|language=en|volume=XV|issue=1|year=2003|pages=23–37}}</ref>

===== Xhamia Razia Bibi= ====

===== Xhamia Adhai Kangra= ====

===== Xhamia Ganje Shahida= ====

Në afërsi të Xhamisë Ganje-Shahida, është mazari (varri) i Hazret [[ShehShehu|Shejh]] Shah Dainas, që erdhi këtu për të mësuar vëllazërinë islame në shekullin e XVIII.

===== Xhamia Chaukhamba= ====

Sipas censusit të vitit 2001, popullsia e qytetit ishte rreth 1.5 milionë. Censusi i parë i bërë në vitet 1828-29 nga James Prinsep regjistronte nënjë tërësi prej 181,482 banorësh. Që nga viti 1921 qyteti ka regjistruar një rritje të vazhdueshme të popullsisë. Ndikimi i rëndë i migrimit nga zonat rurale në ato urbane në kërkim të jetesës më të mirë e ka mbajtur nivelin e rritjes së popullsisë të lartë, duke arritur në rreth 32.5% në vitet 1991-2001. ËshtëPopullsia projektuare qytetit që nga viti 2021 popullsia e qytetit tii kaloi 2.5 milionë banorët.

=== Kërcënimi i Lumit Gang ===

* {{cite book|title=The stone-tipped arrow: late stoneage hunters of the tropical old world|author=Bridget Allchin|url=https://books.google.al/books?id=JnMKAQAAIAAJ |publisher=Phoenix House|year=1966|language=en|id=ASIN B0000CN8P3}}

* {{cite book|first=Anant Sadashiv|last=Altekar|title=History of Benares: from the the earliest times down to 1937|publisher=The Culture Publication House, Benares Hindu University|language=en|year=1937}}

* {{cite book|last=Arnett|first=Robert A.|title=India Unveiled|url=https://archive.org/details/indiaunveiled0000arne_e5e3|publisher=Atman Press|year=2006|ISBN=0-9652900-4-2|language=Enen}}

* {{cite book|author=P. Arundhati|title=Annapurna: A Bunch of Flowers of Indian Culture|url=https://books.google.com/books?id=cfK2LoH_j54C|accessdate=19 nëntor 2012|date=1 janar 2001|publisher=Concept Publishing Company|language=en|isbn=978-81-7022-897-4}}

* {{cite book|author=Catherine B. Asher|title=Architecture of Mughal India|language=en |url=https://books.google.com/books?id=3ctLNvx68hIC|date=24 shtator 1992|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-26728-1}}

* {{cite book|author=Akhil Bakshi|title=Between heaven and hell: travels through Sri Lanka, Bangladesh, Bhutan, Nepal, and India: an account of the expedition hands across the borders |url=https://books.google.com/books?id=l_1tAAAAMAAJ|year=2004|language=en|publisher=Odyssey Books}}

* {{cite book|last=Bansal|first=Sunita Pant|title=Hindu Pilgrimage. Teertha|url=https://books.google.com/?id=F303Zb7EC0kC|publisher=Pustak Mahal|year=2008|language=en|isbn=9788122309973}}

* {{cite book|last=Berwick|first=Dennison|title=A Walk Along The Ganges |url=https://books.google.com/books?id=JTJszmJc2oUC|year=1986|publisher=Dennison Berwick|language=en|isbn=978-0-7137-1968-0}}

* {{cite book|author1=Vanessa Betts|author2=Victoria McCulloch|title=Delhi to Kolkata Footprint Focus Guide|url=https://books.google.com/books?id=acT9AgAAQBAJ|date=30 tetor 2013|publisher=Footprint Travel Guides|language=en|isbn=978-1-909268-40-1}}

* {{cite book|author1=Vanessa Betts|author2=Victoria McCulloch|title=India – The North: Forts, Palaces, the Himalaya Dream Trip|url=https://books.google.com/books?id=y-pUBAAAQBAJ|publisher=Footprint Travel Guides|language=en|date=27 shtator 2013|isbn=978-1-907263-74-3}}

* {{cite book|last1=Bindloss|first1=Joe|last2=Brown|first2=Lindsay|last3=Elliott|first3=Mark|title=Northeast India|url=https://books.google.com/books?id=QmR5p1tb5mcC|year=2007|publisher=Lonely Planet|language=en|isbn=978-1-74179-095-5}}

* {{cite book|last=Bradnock|first=Robert W.|title=Footprint India |url=https://archive.org/details/footprintindia0000brad|publisher=Footprint Travel Guides|year=2004|ISBN=1-904777-00-7|language=Enen}}

* {{cite book|last1=Broughton|first1=Simon|last2=Ellingham|first2=Mark|title=World Music: Latin and North America, Caribbean, India, Asia and Pacific|language=en |url=https://books.google.com/books?id=QzX8THIgRjUC|year=2000|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-636-5}}

* {{cite book|last1=Bruyn|first1=Pippa de|last2=Bain|first2=Keith|last3=Allardice|first3=David |title=Frommer's India|url=https://books.google.com/books?id=qG-9cwHOcCIC|date=18 shkurt 2010|publisher=John Wiley & Sons|language=en|isbn=978-0-470-64580-2}}

* {{cite book|author=C. MacKenzie Brown|title=The Devi Gita: The Song of the Goddess |url=https://books.google.com/books?id=OxayHczql9EC|accessdate=19 nëntor 2012|year=1998|publisher=SUNY Press|language=en|isbn=978-0-7914-3940-1}}

* {{cite book|first=Winand M.|last=Callewaert|title=Banaras: Vision of A Living Ancient Tradition|url=https://books.google.com/books?id=RyTeRVRLiOYC|year=2000|publisher=Hemkunt Press|language=en|isbn=81-7010-302-9}}

* {{Cite book|first=Mahadev|last=Chakravarti|year=1994|title=The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages| place=Delhi|publisher=Motilal Banarsidass|edition=botimi i dytë i përmirësuar|language=en|isbn=81-208-0053-2}}

* {{Cite book|first=B. K.|last=Chaturvedi|year=2006|title=Shiv Purana|place=New Delhi|publisher=Diamond Pocket Books (P) Ltd|edition=First|language=en|isbn=81-7182-721-7|url=https://books.google.com/books?id=bchgql0em9YC&pg=PA58&dq=jyotirlinga&hl=en&sa=X&ei=tatJT_lXtIayAvm-2OoI&ved=0CEEQ6AEwAw#v=onepage&q&f=false}}

* {{cite book|author=William Crooke|title=The Popular Religion and Folklore of Northern India|url=https://archive.org/details/popularreligionf0000croo|origyear=1896|edition=botimi i 2-të i përmirësuar|publisher=Munshiram Manoharlal|location=Delhi|language=en|date=mars 1968}}

* {{cite book|title=Sir Banister Fletcher's a History of Architecture |url=https://archive.org/details/sirbanisterfletc0000flet_c4l9|edition=botimi i njëzetë|editor=Dan Cruickshank (redaktor)|publisher=Architectural Press|year=1996|ISBN=0-7506-2267-9|language=Enen}}

*{{Cite book|author1=Alexander Cunningham|author2=Surendranath Majumdar Sastri|year=2002|origyear=1924|title=Ancient Geography of India|publisher=Munshiram Manoharlal|language=en|ISBN=81-215-1064-3}}

* {{cite book|author1=Geoff Crowther|author2=Prakash A. Raj|author3=Tony Wheeler |url=https://books.google.com/books?id=7-EvAQAAIAAJ|title=India, A Travel Survival Kit|publisher=Lonely Planet|language=en|year=1984}}

* {{cite book|last=Das|first=G. N.|title=Couplets from Kabīr|language=en |url=https://books.google.com/books?id=bNc2VfJiQW4C|year=1991|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-0935-2}}

* {{cite book|author=Madhuri Desai|url=http://iaste.berkeley.edu/pdfs/15.1c-Fall03desai-sml.pdf|format=pdf|title="Mosques, Temples, and Orientalists: Hegemonic Imaginations in Banaras"|language=en|year=2003}}

* {{cite bookthesis|authorlast=Madhuri Desai|first=Madhuri|year=2007|title=Resurrecting Banaras: Urban Spacespace, Architecturearchitecture and Religiousreligious boundaries Boundaries|url=https://bookswww.googleproquest.com/booksopenview/ce5e74a62b4c5ca47130b36147e83687/1?idpq-origsite=KdD3MYnYey8Cgscholar&cbl=18750|yeardegree=2007Ph.D.|publisher=ProQuestUniversity of California, Berkeley ProQuest Dissertations Publishing|isbnlanguage=978en|access-0-549-52839-5}}{{Lidhjedate=19 edhjetor vdekur2016}}

* Rajendra Kumar Dube: ‘Banarasi Sari Industry: Issue of Its Dignity’, SANMARG, Varanasi Visheshankm (në hindi), redaktor K. K. Mishra, Varanasi, 1986, fq. 197-202.

* {{cite book|author1=Fiona Dunlop|author2=Carol Sykes|author3=Felicity Jackson|title=Fodor's Exploring India|url=https://books.google.com/books?id=AnLWgVtbJpoC|year=2001 |publisher=Fodor's Travel Publications|language=en|isbn=978-0-679-00707-4}}

* {{cite book|last=Eck|first=Diana L.|title=Banaras, City of Light|language=en |url=https://books.google.com/books?id=J57C4d8Bv6UC|year=1982|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-11447-9}}

* Gavin Flood: ''Rites of Passage''; te Paul Bowen: ''[http://books.google.com/books?id=_bjmiUSDRkAC Themes and issues in Hinduism]''; 1998, Cassell, London, ISBN 0-304-33851-6.

* {{cite book|author=Sandria B. Freitag (red.)|title=Culture and Power in Banaras|publisher=Berkeley: University of California Press|language=en|year=1989}}

* Marc Gaborieau: “The cult of saint among the Muslims of Nepal and North India”; Saints and their Cults: Studies in Religious Sociology, Folklore and History; red. S. Wilson, Cambridge: Cambridge University Press, 1983, fq. 291-308.

* {{cite book|last=Gandhi|first=Surjit Singh|title=History of Sikh Gurus Retold: 1469–1606 C.E|url=https://books.google.com/books?id=qw7-kUkHA_0C&pg=PA90|year=2007 |publisher=Atlantic Publishers & Dist|language=en|isbn=978-81-269-0857-8}}

* {{cite book|title=Visualizing Space in Banaras|author=Martin Gaenszle|author2=Jörg Gengnagel|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|year=2006|isbn=3447051876|language=en |url=https://books.google.com/books?id=cMJMNvvpEuYC}}

* {{cite book|url=https://archive.org/stream/kashicityillustr00grea|title=Kashi the city illustrious, or Benares|language=en|year=1909|author=Edw/inEdwin Greaves|publisher=Indian Press|location=Allahabad}}

* {{Cite book|last=Gwynne|first=Paul|title=World Religions in Practice: A Comparative Introduction|year=2009|language=en|publisher=Blackwell Publication|location=Oxford |isbn=978-1-4051-6702-4|url=https://books.google.com/books?id=tdsRKc_knZoC}}

* {{cite book|first=Amita|last=Gupta|title=Early Childhood Education, Postcolonial Theory, and Teaching Practices in India: Balancing Vygotsky and the Veda|language=en |url=https://books.google.com/books?id=qi2EAXesijkC|year=2006|publisher=Macmillan|isbn=978-1-4039-7114-2}}

* {{cite book|first=Shobhna|last=Gupta|title=Monuments of India|url=https://books.google.com/books?id=Ë4r5iLMVGkACW4r5iLMVGkAC|year=2003|publisher=Har-Anand Publications|isbn=978-81-241-0926-7}}{{Lidhje e vdekur}}

* {{cite journal|last1=Hamner|first1=Steve|last2=Tripathi|first2=Anshuman|last3=Mishra |first3=Rajesh Kumar|last4=Bouskill|first4=Nik|last5=Broadaway|first5=Susan C.|last6=Pyle |first6=Barry H.|last7=Ford|first7=Timothy E.|title=The role of water use patterns and sewage pollution in incidence of water-borne enteric diseases along the Ganges river in Varanasi, India|journal=International Journal of Environmental Health Research|language=en|volume=16|issue=2|year=2006|pages=113-32|issn=0960-3123|doi=10.1080/09603120500538226|pmid=16546805}}

* {{Cite book|last=Harding|first=Elizabeth U.|title=Kali: The Black Goddess of Dakshineswar|chapter=God, the Father|publisher=Motilal Banarsidass|year=1998|language=en|isbn=978-81-208-1450-9}}

* {{cite book|author=Ernest Binfield Havell|title=Benares: The Sacred City; Sketches of Hindu Life and Religion|url=https://books.google.al/books?id=XvcRAAAAYAAJ|publisher=Blackie & Son|language=en|year=1905}}

* {{cite book|url=https://archive.org/stream/narrativeofjourn01hebe|title=Narrative of a journey through the upper provinces of India, from Calcutta to Bombay, 1824-1825|author=Reginald Heber|year=1829|language=en|publisher=Philadelphia, Carey, Lea & Carey}}

* {{cite book|last=Herman|first=A. L.|title=Community, Violence, and Peace: Aldo Leopold, Mohandas K. Gandhi, Martin Luther King, Jr., and Gautama the Buddha in the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=3Kp333dcCpAC|year=1999|publisher=SUNY Press|language=en|isbn=978-0-7914-3983-8}}

* {{cite book|first=James|last=Heitzman|title=The City in South Asia|language=en |url=https://books.google.com/books?id=c2p0kqUqfQ4C&pg=PA54|publisher=Psychology Press|year=2008|isbn=9780415343558}}

* {{cite book|author=Ansar Hussain|url=https://books.google.com/books?id=XRpFol4AnO0C |title=The Rediscovery of India: A New Subcontinent|publisher=Orient Blackswan|date=1 janar 1999|language=en|ISBN=978-81-250-1595-6}}

* {{cite book|first=Knut A.|last=Jacobsen|title=Pilgrimage in the Hindu Tradition: Salvific Space|url=https://books.google.com/books?id=Kn6_3oBFAqIC|year=2013|publisher=Routledge|language=en|isbn=978-0-415-59038-9}}

* {{cite book|last=Jayaswal|first=Vidula|title=Ancient Varanasi: an archaeological perspective (excavations at Aktha)|year=2009|publisher=Aryan Books International|language=en|isbn=978-81-7305-355-9}}

* {{Citation|title=A History of Hindi Literature|author=K. B. Jindal|year=1955|publisher=Kitab Mahal|language=en|url=https://books.google.com/books?id=IkA9AAAAIAAJ}}

* {{cite book|first1=Constance|last1=Jones|last2=Ryan|first2=James D.|title=Encyclopedia of Hinduism|url=https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC|language=en|accessdate=14 nëntor 2012|year=2007|publisher=Infobase Publishing|isbn=9780816075645}}

* {{cite book|last=Kasbekar|first=Asha|title=Pop Culture India!: Media, Arts, And Lifestyle|url=https://books.google.com/books?id=Sv7Uk0UcdM8C|year=2006|publisher=ABC-CLIO|language=en|isbn=978-1-85109-636-7}}

* {{cite book|author=Manjari Katju|title=Vishva Hindu Parishad and Indian Politics |url=https://books.google.com/books?id=b70nKb-8YuMC|date=1 janar 2003|publisher=Orient Blacksw/an|language=en|isbn=978-81-250-2476-7}}

* {{cite book|author1=Suvir Kaul|title=The Partitions of Memory: The Afterlife of the Division of India|publisher=C. Hurst & Co. Publishers|language=en|isbn=9781850655831}}

* {{cite book|last=Kishore|first=Kaushal|title=Holy Ganga|url=https://books.google.com/books?id=mbGeAwAAQBAJ|year=2008|publisher=Rupa Publications|language=en|isbn=978-81-291-3328-1}}

* {{cite book|last=Kochhar|first=Atul|title=Benares: Michelin Starred Cooking|url=https://books.google.com/books?id=Pu3sCAAAQBAJ|date=4 qershor 2015|publisher=Bloomsbury Publishing|language=en|isbn=978-1-4729-2078-2}}

* {{cite book|last=Kramrisch|first=Stella|origyear=1946|title=The Hindu Temple|url=https://books.google.com/books?id=NNcXrBlI9S0C|publisher=Motilal Banaridass|location=Delhi|language=en|year=1999}}

* {{cite book|author=Brajesh Kumar|url=https://books.google.com/books?id=Qqei_Wo1qXwC|title=Pilgrimage Centres of India|publisher=Diamond Pocket Books|year=2003|language=en|ISBN=978-81-7182-185-3}}

* Nita Kumar: ‘The Mazars of Banaras: A New Perspective on the City’s Sacred Geography’, Trends in the Geography of Belief Systems; redaktorë: R.L. Singh & Rana P.B. Singh, (Varanasi: National Geographical Society of India, Pub. 34, 1987), fq. 263-267.

* {{cite book|author=Sudarshan Lal|title=Fairs and Festivals of Varanasi|publisher=Jnana Pravaha|language=en|year=2003}}

*Law/lorLawlor, Robert 1982. Sacred Geometry. Thames & Hudson, London.

* {{Cite book|last=Lochtefeld|first=James G.|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M|year=2002|publisher=Rosen Publishing Group|isbn=0-8239-3179-X|pagelanguage=122en|url=https://books.google.com/books?id=5kl0DYIjUPgC}}

* {{cite book|author=Medhasananda|title=Varanasi at the crossroads: a panoramic view of early modern Varanasi and the story of its transition|url=https://books.google.com/books?id=K4MMAQAAMAAJ|year=2002|publisher=Ramakrishna Mission, Institute of Culture|language=en|isbn=978-81-87332-18-3}}

* {{cite book|first1=Ronald|last1=Mellor|first2=Amanda H.|last2=Podany|title=The World in Ancient Times: Primary Sources and Reference Volume|url=https://books.google.com/books?id=l8MqX3QAmIkC|year=2005|publisher=Oxford University Press|language=en|isbn=978-0-19-522220-3}}

* {{cite book|last=Melton|first=J. Gordon|title=The Encyclopedia of Religious Phenomena|url=https://books.google.com/books?id=n2LTTK5B_OMC&pg=PA29|date=1 janar 2007|publisher=Visible Ink Press|language=en|isbn=978-1-57859-209-8}}

* {{cite book|author=Merriam-Webster|title=Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions|url=https://books.google.com/books?id=ZP_f9icf2roC|year=1999|publisher=Merriam-Webster|language=en|isbn=978-0-87779-044-0}}

* {{cite book|author1=Diane P. Mines|author2=Sarah Lamb|title=Everyday Life in South Asia|url=https://books.google.com/books?id=QFhYnt2rL6YC|year=2002|publisher=Indiana University Press|language=en|isbn=0-253-34080-2}}

* {{cite book|last=Misra|first=Jaishree|title=Rani|language=en |url=https://books.google.com/books?id=vwITlHzYxnoC|year=2007|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-310210-6}}

* {{cite book|first=Swati|last=Mitra|title=Good Earth Varanasi City Guide |url=https://books.google.com/books?id=NviJaunGDJMC|year=2002|publisher=Eicher Goodearth Limited|language=en|isbn=978-81-87780-04-5}}

* {{cite book|last=Mohanty|first=Bidyut|title=Urbanisation in Developing Countries: Basic Services and Community Participation|url=https://books.google.com/books?id=88_4KESo8d0C |year=1993|publisher=Concept Publishing Company|language=en|isbn=978-81-7022-475-4}}

* {{cite book|translator=F. Max Muller|title=The Upanishads, Vol. I|language=En|date=1 qershor 2004|publisher=Kessinger Publishing, LLC|language=en|ISBN=1419186418}}

* {{cite book|translator=F. Max Muller|title=The Upanishads Part II: The Sacred Books of the East Part Fifteen|date=26 korrik 2004|publisher=Kessinger Publishing, LLC|language=en|ISBN=1417930160}}

* {{cite book|title=Slowly Down the Ganges|author=Eric Newby|year=1966|publisher=Hodder & Stoughton|language=en|location=Londër}}

*{{cite book|title=Padma Purana|url=https://books.google.al/books?id=QI4w/Pw/AACAAJQI4wPwAACAAJ|publisher=Diamond Pocket Books|author=B. K. Chaturvedi Vinay|year=2008|id=ISBN 81-288-1748-5, 9788128817489|language=sa}}{{Lidhje e vdekur}}

* {{cite book|last=Pandey|first=K. N.|title=Adoption of Agricultural Innovations: A Study of Small and Marginal Farmers of Varanasi, U.P.|url=https://books.google.com/books?id=NLk3-qPOBrEC|year=1989|publisher=Northern Book Centre|language=en|isbn=978-81-85119-68-7}}

* {{cite book|first=Tracy|last=Pintchman|title=Guests at God's Wedding: Celebrating Kartik among the Women of Benares|url=https://books.google.com/books?id=W-9Hq-DOXnEC|year=2005|publisher=SUNY Press|language=en|isbn=978-0-7914-8256-8}}

* {{cite book|last=Pletcher|first=Kenneth|title=The Geography of India: Sacred and Historic Places|url=https://books.google.com/books?id=Mjr0X-8jrLAC&pg=PA159|year=2010 |publisher=The Rosen Publishing Group|language=en|isbn=978-1-61530-142-3}}

* {{cite book|last1=Possehl|first1=Gregory L.|title=The Indus Civilization: A Contemporary Perspective|dateyear=2010|publisher=AltaMira|isbn=978-075-910-172-2|url=http://books.google.co.uk/books?id=pmAuAsi4ePIC|language=Enen}}

* {{cite book|last=Prakash|first=Satya|title=Cultural Contours of India: Dr. Satya Prakash Felicitation Volume|url=https://books.google.com/books?id=nKJiBUFrmfoC|year=1981 |publisher=Abhinav Publications|language=en|isbn=978-0-391-02358-1}}

* {{cite book|url=https://books.google.ca/books?id=0uA_AQAAMAAJ|title=Benares Illustrated in a Series of Drawings|author=James Prinsep|language=en|isbn=9788171241767}}

* {{cite book|first=Satyajit|last=Ray|title=Adventures of Feluda: Mystery of the El |url=https://books.google.com/books?id=RKjNXSvBrz8C|year=2003|publisher=Penguin Books India|language=en|isbn=978-0-14-333574-0}}

* {{cite book|title=Rig Veda Samhita|editor=Shripad Sharma (redaktor)|publisher=Svadhyayamandala|location=Anudha|language=en|year=1940}}

* {{cite book|author=Dane Rudhyar|year=1983|title=Rhythm of Wholeness|publisher=Quest Books, Theosophical Publ. House|language=en|location=Wheaten}}

* {{cite book|author=Swami Satyananda|title=Devi Gita|language=en |url=https://books.google.com/books?id=TqeK1wVsiTIC|accessdate=19 nëntor 2012|date=1 korrik 1996|publisher=Devi Mandir|isbn=978-1-877795-13-8}}

* {{cite book|last=Schreitmüller|first=Karen|title=Baedeker India|language=en |url=https://books.google.com/books?id=bGgf_LkeG2kC|year=2012|publisher=Baedeker|isbn=978-3-8297-6622-7}}

* {{Cite book|last=Sen|first=Sailendra|title=A Textbook of Medieval Indian History|publisher=Primus Books|year=2013|language=en|isbn=978-9-38060-734-4}}

* {{cite book|last=Sharma|first=Virendra Nath|title=Sawai Jai Singh And His Astronomy |language=en|url=https://books.google.com/books?id=QRA2mgZnXXMC|year=1995|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-1256-7}}

* {{cite book|last1=Sharma|first1=Urmila|last2=Sharma|first2=S.K.|title=Indian Political Thought|url=https://books.google.com/books?id=BX3wIjJ9mvMC|year=2001|publisher=Atlantic Publishers & Dist|language=en|isbn=978-81-7156-678-5}}

* Kerrin Graefin V. Schwerin: ‘Saint Worship in Indian Islam: the legend of the Martyr Salar Masud Ghazi’; Ritual and Religion among Muslims in India; red. Imtiaz Ahmad, Delhi: Manohar, 1981, fq. 143-161.

* {{cite book|first=Myra|last=Shackley|title=Managing Sacred Sites: Service Provision and Visitor Experience|url=https://books.google.com/books?id=F18-QxgyHIEC|year=2001 |publisher=Cengage Learning EMEA|language=en|isbn=978-1-84480-107-7}}

* {{cite book|author=Matthew Atmore Sherring|title=The Sacred City of the Hindus: An Account of Benares in Ancient and Modern Times|url=https://books.google.al/books?id=2udTAAAAcAAJ|publisher=Trübner & Co.|year=1868|language=en|location=Londër}}

* {{cite book|author=Rekha Shetty|url=https://books.google.com/books?id=a6JQAwAAQBAJ|title=Innovation Sutra: The Secret of Good Business and a Good Life|publisher=Penguin Books Limited|date=1 maj 2014|language=en|ISBN=978-93-5118-696-0}}

* {{cite book|author=David Shulman|title=Tamil Temple Myths|year=1980|publisher=Princeton University Press|language=en|location=Princeton}}

* {{cite book|last=Singh|first=Ram Bali|title=Rajput Clan-settlements in Varanasi District|year=1975|publisher=National Geographical Society of India|language=en|oclc=4702795}}

* {{cite book|author=Rana P.B. Singh|language=en |url=https://books.google.com/books?id=JwMaBwAAQBAJ|title=Banaras: Making of India’s Heritage City|publisher=Cambridge Scholars Publishing|date=2 tetor 2009|ISBN=978-1-4438-1579-6}}

* {{cite book|author=Rana P.B. Singh|title=Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India|date=1 nëntor 2009|publisher=Cambridge Scholars Publishing|language=en|ISBN=978-1-4438-1417-1}}

* {{cite book|author1=Rana P.B. Singh|author2=Pravin S. Rana|title=Banaras Region: Spiritual and Cultural Guide, Pilgrimage & Cosmology Series|location=Varanasi|publisher=Indica Books|language=en|year=2006}}

* {{cite book|editor=Rana P.B. Singh|title=Heritagescapes and Cultural Landscapes|year=2011|chapter=kapitulli 10 - Varanasi, India’s Cultural Heritage City: Contestation, Conservation & Planning|series=Planet Earth & Cultural Understanding, Series Pub. 6|publisher=Shubhi Publications|location=New Delhi|language=en|ISBN=81-8290-226-6, 978-81-8290-226-8}}

* {{cite journal|title=Cosmic order and Cityscape of Varanasi (Kashi): The Sun images and cultural astronomy|author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|journal=National Geographical Journal of India|language=en|ISSN=0027-9374 / 0957|volume=41|date=mars 1995}}

* {{cite journal|title=Khajuraho, India: A Search in Landscape Geometry and Cosmo-Vision|author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|journal=The Ley Hunter|location=Stroud, B.M.| language=en|issue=132|year=1998}}

* {{cite journal|title=Visual astronomy in the mythology and ritual of India: the Sun temples of Varanasi|author1=Rana P. B. Singh|author2=John McKim Malville|publisher=Vistas in Astronomy. An International Review Journal|location=Elsevier Oxford, UK|language=en|volume=39 (4)|pages=431-49|id=doi:10.1016/0083-6656(95)00004-6}}

* {{cite book|last1=Singh|first2=Pravin S.|last2=Rana|title=Banaras region: a spiritual & cultural guide|year=2002|publisher=Indica Books|language=en|isbn=9788186569245}}

* {{cite book|author1=Rana P.B. Singh|author2=Neelam Pal|year=2012|chapter=kapitulli 7, "Varanasi: Master Plans and Perspectives of Heritagescapes"|title=Holistic Development: A Regional Perspective|editor1=K.N. Singh|editor2=N.K. Rana|publisher=Radha Publications|location=New Delhi|pageslanguage=97-115en|ISBN=81-7487-784-3}}

* {{cite book|last=Sircar|first=Dines Chandra|title=The Shakta Pithas|language=en |url=https://books.google.com/books?id=I969qn5fpvcC|accessdate=14 nëntor 2012|year=1998|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=9788120808799}}

* {{cite book|author=V. K. Subramanian|title=Art Shrines of Ancient India|language=en |url=https://books.google.com/books?id=LcMhnC9sYS8C&|accessdate=20 nëntor 2012|date=1 janar 2003|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-431-8}}

* {{cite book|title=Mahabharata|editor= V.S. Sukthankar etj. (redaktimiredaktim kritik)|publisher=Bhandarkar Oriental Research Institute|location=Baroda|language=sa|date=1933–1959}}

*{{cite book|first=Kuber Nath|last=Sukul|title=Varanasi Down The Ages|language=en |url=http://books.groogle.com/books?id=Y2LUAAAAMAAJ|year=1974|publisher=Kameshwar Nath Sukul|access-date=11 shkurt 2017|archive-date=26 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226115034/http://books.groogle.com/BOOKS?ID=Y2LUAAAAMAAJ|url-status=dead}}

* {{cite book|last=Tavernier|first=Jean-Baptiste|origyear=1889|title=Travels in India|translator=V. Ball|edition=botimi i III|editor=William Crooke|publisher=Macmillan|location=New Delhi|year=1977|language=Enen}}

* {{cite book|last=Tiwari|first=Reena|title=Space-Body-Ritual: Performativity in the City |url=https://books.google.com/books?id=P7W1I4j75E8C|year=2010|publisher=Lexington Books|language=en|isbn=978-0-7391-2857-2}}

* {{cite book|last=Twain|first=Mark|title=Following the Equator: A journey around the world|url=http://www.literaturecollection.com/a/twain/following-equator/|year=1897 |publisher=Hartford, Connecticut, American Pub. Co.|language=en|isbn=0-404-01577-8|oclc=577051|chapter=L|chapter-url=http://www.literaturecollection.com/a/twain/following-equator/51/|accessdate=11 shkurt 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228225229/http://www.literaturecollection.com/a/twain/following-equator/|archivedate=28 shkurt 2008|url-status=dead}}

* {{cite book|author=S. P. Udayakumar|title=Presenting the Past: Anxious History and Ancient Future in Hindutva India|url=https://books.google.com/books?id=XjkEERJrRdwC|date=1 janar 2005|publisher=Greenwood Publishing Group|language=en|isbn=978-0-275-97209-7}}

* {{cite book|last=Warikoo|first=K.|title=Religion and Security in South and Central Asia|url=https://books.google.com/books?id=0zRZBwAAQBAJ|date=1 nwntornëntor 2010|publisher=Routledge|language=en|isbn=978-1-136-89020-8}}

* {{cite book|author=Shrikala Warrier|title=Kamandalu: The Seven Sacred Rivers of Hinduism|url=https://books.google.com/books?id=qNhiCAAAQBAJ|date=dhjetor 2014|publisher=MAYUR University|language=en|isbn=978-0-9535679-7-3}}

* {{cite book|first1=Annelies|last1=Wilder-Smith|first2=Marc|last2=Shaw|first3=Eli |last3=Schwartz|title=Travel Medicine: Tales Behind the Science|language=en|url=https://books.google.com/books?id=itegkZspCgUC|year=2012|publisher=Routledge|isbn=978-0-08-045359-0}}

* {{cite encyclopedia|last=Wood|first=Jolie M. F.|title=Contentious politics and civil society in Varanasi|encyclopedia=Re-framing Democracy and Agency at India: Interrogating Political Society|url=https://books.google.com/books?id=9Fq4eUi_3oMC|year=2011|publisher=Anthem Press|isbn=9780857283504|language=en|editor=Ajay Gudavarthy}}

* {{cite book|author=Valmiki, |translator=Robert P. Goldman|title=The Rāmāyaṇa of Vālmīki: An Epic of Ancient India|volume=1|publisher=Princeton University Press|year=1990|language=en|isbn=0-691-01485-X}}

* {{cite book|last=Vanamali|first=Diana L.|title=Shakti: Realm of the Divine Mother |url=https://books.google.com/books?id=N5Ju3nWR52UC&pg=PA143|accessdate=14 nëntor 2012|year=2008|publisher=Inner Traditions / Bear & Co.|isbn=9781594771996|pagelanguage=143en}}

* {{Cite book|first=R.|last=Venugopalam|year=2003|title=Meditation: Any Time Any Where|place=Delhi|publisher=B. Jain Publishers (P) Ltd.|edition=i parë|isbn=81-8056-373-1|language=en|url=https://books.google.com/books?id=ZtnNw_hiA9oC}}

* {{cite book|first=Zak|last=Vera|title=Invisible River: Sir Richard's Last Mission |url=https://books.google.com/books?id=8HhVcspIBU4C|year=2010|publisher=AuthorHouse|language=en|ISBN=978-1-4389-0020-9}}

* {{cite book|author=Lalita Prasad Vidyarthi|title=The Sacred Complex of Kashi: A Microcosm of Indian Civilization|url=https://books.google.ca/books?id=yOR1hvfH8s8C|publisher=Concept Publishing Company|language=en|year=1979}}

* {{cite book|first=Dr. Ilan|last=Vit-Suzan|title=Architectural Heritage Revisited: A Holistic Engagement of its Tangible and Intangible Constituents|language=en |url=https://books.google.com/books?id=TKv8AgAAQBAJ|date=28 mars 2014|publisher=Ashgate Publishing|isbn=978-1-4724-2064-0}}

* {{cite book|last=Vivekananda|first=Swami|title=The Complete Works of Swami Vivekananda|chapter=The Paris Congress of the History of Religions|chapter-url=http://www.ramakrishnavivekananda.info/vivekananda/volume_4/translation_prose/the_paris_congress.htm|language=en|volume=4}}

* {{cite book|last=Volwahsen|first=Andreas|year=1969|title=Living Architecture: Indien|publisher=Oxford & IBH Co.|location=Kalkuta|translator=Anne E. Keep|language=Enen}}

*Cross Currents: Trans-Cultural Architecture Education and Urbanism. ACSA 2000 International Conference – Hong Kong China. Reena Tiw/ariTiwari: City's Spatial Structure: A Concretization of Myth and Ritual. fq. 300-304.

* {{cite book|title=Fodor's India, 5th Edition|url=https://books.google.com/books?id=eM-wM2K5mgYC|publisher=Random House Digital, Inc|language=en|year=2004}}

* {{cite book|title=Fodor's Essential India: with Delhi, Rajasthan, Mumbai & Kerala.|year=2015|publisher=Fodor's|location=New York|language=en|isbn=9781101878682}}

*{{cite book|title=Students' Britannica India|language=en |url=https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&pg=PA202|year=2000|publisher=Popular Prakashan|isbn=978-0-85229-760-5}}

* {{cite book|title=Sāmarasya: Studies in Indian Art, Philosophy, and Interreligious Dialogue: In Honour of Bettina Bäumer|url=https://books.google.com/books?id=MZ3WAAAAMAAJ |publisher=D.K. Printworld|language=en|accessdate=7 nëntor 2012|year=2006|isbn=9788124603383}}

* [https://books.google.al/books?id=CUZpPim5nnQC&pg=PA259 Time Out India: Perfect Places to Stay, Eat and Explore]; Time Out Guides, 2010; ISBN 1-84670-164-3, 9781846701641; fq. 259

* {{cite book|title=Indian Culture: Tradition & Continuity|year=2002|publisher=Department of Culture, Ministry of Tourism and Culture of India|location=New Delhi|isbn=9788187614081|url=https://books.google.com/books?id=9vptAAAAMAAJ&q|language=en|edition=bot. i parë}}

* {{cite book|title=Dr. Rajendra Prasad, Correspondence and Select Documents: Volume Seventeen. Presidency Period January 1954 to December 1955|language=en |url=https://books.google.com/books?id=uBSEJznCfJkC|year=1984|publisher=Allied Publishers|isbn=978-81-7023-002-1}}

*{{cite book|title=Uttar Pradesh district gazetteers|url=https://books.google.com/books?id=Dg9uAAAAMAAJ|year=1965|language=en|publisher=Qeveria e Uttar Pradeshit}}

* {{cite book|author=Students' Academy|title=Banaras (Varanasi) – The City of Gods |url=https://books.google.com/books?id=sHc3AgAAQBAJ|publisher=Lulu.com|language=en|isbn=978-0-557-91475-3}}

* {{cite book|title=Real Corp: CORP 007 Proceedings|url=https://books.google.com/books?id=iGT03xAcFQIC|year=2007|publisher=Lulu.com|language=en|isbn=978-3-9502139-3-5}}

* {{cite book|title=City Development Plan for Varanasi|language=en |url=http://gangapedia.iitk.ac.in/sites/default/files/CDP_Varanasi.pdf|year=2006|publisher=Jawaharlal Nehru National Urban Renewal Mission|accessdate=11 shkurt 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140223090737/http://gangapedia.iitk.ac.in/sites/default/files/CDP_Varanasi.pdf|archivedate=23 shkurt 2014|url-status=dead}}

* {{cite book|title=Indian History|date=2010|publisher=Allied Publishers|language=en|isbn=978-81-8424-568-4}}